Ma’lumotlarni tavsiflash va ularning eng sodda tahlil metodlari

Moda bu elementar matematik statistika hisoblanib, eksperimental ko‘rsatkichlarning joylashish xarakteristikasi. Moda bu eng ko‘p kaytarilgan sonlar hisoblanadi. Birmodallik, ikkimodallik, ko‘pmodallik tushunchalari mavjud. Moda quyidagicha ifodalanadi: «Md».

• 
  
  Moda bu elementar matematik statistika hisoblanib, eksperimental ko‘rsatkichlarning joylashish xarakteristikasi. Moda bu eng ko‘p kaytarilgan sonlar hisoblanadi. Birmodallik, ikkimodallik, ko‘pmodallik tushunchalari mavjud. Moda quyidagicha ifodalanadi: «Md».
  

• Masalan: X: 160 162 163 165 165 167 168 172 172 173 174 174 182Mdk165,172,174.

  
  

• Variatsion qatorlar tarkibini tavsiflashda moda va medianadan tashqari kvartili, detsili va protsentili ham ishlatiladi. To’rtdan bir qismiga va qator boshlanishini to’rtdan uch qismi masofasiga to’g’ri keladigan miqdorlar kvartili, o’ndan bir qismi – detsili, yuzdan bir qismi –protsentili deyiladi. Kvartil-bu ko‘rsatkichlarni proporsiyaga bo‘ladigan holat hisoblanadi. Kvartillar (Q1, Q2, Q3) bu proporsiyaga bo‘linadigan kvantillar hisoblanadi i/4 (i k 1, 2, 3) pastki nuqtadan yuqoridagi nuqtagacha (Quartiles), Me k Q2.

  
  

• Kvartillar: Q1 Q2 Q3 Rangdagi o‘rni: 3 7 10 Ko‘rsatkichlar: 163 168 173

  
  

Ma’lumotlarni olgandan so‘ng ularni ma’lumotbop qilish talab qilinadi, olingan birlamchi ma’lumotlarni tahlil qilish istagi tug‘iladi. Bunga mos bo‘lgan turli xil variantlar mavjud, bunga ko‘rsatkichlarni grafik tarzda tasvirlash, tavsiflash statistikasini kiritishimiz mumkin.Birinchi navbatda taqsimlanish grafigi tuziladi, bunda birlamchi olingan ma’lumotlar ishlatiladi. Oxirgisi jadval tuzgandan so‘ng amalga oshiriladi, bunda gistogrammadan ham keng foydalaniladi.

• Ma’lumotlarni olgandan so‘ng ularni ma’lumotbop qilish talab qilinadi, olingan birlamchi ma’lumotlarni tahlil qilish istagi tug‘iladi. Bunga mos bo‘lgan turli xil variantlar mavjud, bunga ko‘rsatkichlarni grafik tarzda tasvirlash, tavsiflash statistikasini kiritishimiz mumkin.Birinchi navbatda taqsimlanish grafigi tuziladi, bunda birlamchi olingan ma’lumotlar ishlatiladi. Oxirgisi jadval tuzgandan so‘ng amalga oshiriladi, bunda gistogrammadan ham keng foydalaniladi.

  
  

• Jadval tuzish uchun ko‘rsatkichlar guruhlashtirilishi zarur bo‘ladi. Guruhlashtirish bu variatsion qator ma’lum bir guruhlarga ajratish hisoblanadi.

  
  

• Masalan: X: 160 162 163 165 165 167 168 172 172 173 174 174 182 Limit: min k160, maxk182 Limitlar o‘rtasiga farq: d k xmax – xmin k 182 – 160 k 22

  
  

http://fayllar.org

http://fayllar.org