Maǵlıwmatlar bazasınıń arxitekturası. Úsh basqishlı arxitektura

Maǵlıwmatlar bazasınıń arxitekturası. Úsh basqishlı arxitektura.

MBBS nıń qanday bolıwın (quralıwın) úyreniwdegi ilimiy izleniwler, olardı ámelge asırıwdıń hár túrli usılların usındı. Bulardan eń kóp qollanılǵan, amerika standartlastırıw komiteti ANSI (American National Standarts Institute) tárepinen usınılǵan MB sın úsh basqıshlı shólkemlestiriw bolıp shıqtı.

3.1-súwret. MB nıń úsh basqıshlı arxitekturası.

1. Sırtqı modeller – eń jokarǵı basqısh, bunda hár-bir model óziniń maǵlıwmatlar túrin qabıl qıladı. Hár-bir qosımsha, ózine kerekli bolǵan maǵlıwmatlardı kóredi hám qayta isleydi. Máselen, isshilerdiń qániygeligi boyınsha bólistiriw sisteması, xızmetker qániygeligi haqqındaǵı maǵlıwmatlardı isletedi, onı oklad, adresi, telefonı haqqındaǵı informaciyalar qızıqtırmaydı hám kerisinshe, aqırǵı maǵlıwmatlar personallar bólimi podsistemasında isletiledi.

2. Kontseptual basqısh – oraylıq basqarıw zvenosı bolıp, bunda MB eń ulıwmalıq jaǵdayda súwretlenip, ol usı MB menen isleytuǵın barlıq qosımshalar isletiletuǵın maǵlıwmatlardı óz ishine aladı. Ulıwma kontseptual basqısh MB jaratılǵan predmet tarawdıń jámlengen modelin sáwlelendiredi. Bul model obektlerdiń zárúr táreplerin sáwlelendiredi.
3. Fizik basqısh – fayllarda jaylasqan maǵlıwmatlardı sırtqı informaciya saqlawshılarında jaylasıwın belgileydi. Bul arxitektura maǵlıwmatlar menen islegende logikalıq hám fizik ǵárezsizlikti támiynlep beredi.
Logikalıq ǵárezsizlik bir qosımshanı ózgerttiriwdi, usı baza menen isleytuǵın basqa qosımshanı ózgertpesten ámelge asırıwdı bildiredi.
Fizik ǵárezsizlik, saqlanıwshı maǵlıwmatlardıń bir qattı diskten basqasına kóshirgende onı islew qábiletin saqlap qalǵan jaǵdayda ótkiziwdi bildiredi.
Maǵlıwmatlar bazasın tasıwshılarda jaratıw basqıshı fizik dúzilisti kuraydı. Fizik dúzilisi sırtqı yadlarda maǵlıwmatlardı jaylastırıw ycyllapı hám qurallarınan ibarat bolıp, onıń nátiyjesinde ishki model jaratıladı (3.3-súwret).



3.3- súwret. Maǵlıwmatlardıń MB da kóp basqıshlı ańlatılıwı
Ishki model maǵlıwmattıń logikalıq modelin tasıwshılarda sáwlelendiredi hám jazıwlardıń jaylasıwı, baylanısı hám tańlap alınıwın kórsetedi.
Ishki model MBBS arqalı jaratıladı hám oǵan tómendegi talaplar qoyıladı :

• 
  maǵlıwmatlardıń logikalıq dúzilisin saqlaw;
  
• 
  sırtqı yaddan maksimal paydalanıw;
  
• 
  Maǵlıwmatlar bazasın júritiw qárejetlerin kemeytiriw;
  
• 
  Maǵlıwmatlardı qıdırıw hám tańlaw processleriniń tezligin asırıw hám basqalar.
  

Ulıwmalıq jaǵdayda maǵlıwmatlar bazaların basqarıw sistemaları (MBBS) eki túr toparǵa ajıratıladı:

1. 
   Professional yamasa sanaat MBBSları. Bul toparǵa tómendegi MBBSlar kiredi: Oracle, DB2, Sybase, Informix, Ingres, Progress.
   
2. 
   Jeke. Bul toparǵa kiretuǵın MBBSlar: FoxBase/FoxPRO, Clipper, R:base, Paladox, Approach hám Access.
   

Házirgi waqıtta MBBS Accesstiń óndiriste keń tarqalǵanlıǵın esapqa alǵan jaǵdayda programmanıń maǵlıwmatqa kiriw arxitekturasın kórip shıǵamız. Arxitektura úsh blokdan quraladı (3.4 - súwret):
I - blok
II - blok

III – blok

3.4 - súwret . Maǵlıwmatlarǵa kiriw arxitekturası

1. 
   Paydalanıwshı interfes blogi. Buǵan MS Access obektleri kiredi: tablicalar, formalar, esabatlar hám basqalar.
   
2. 
   MB. Bul blokda maǵlıwmatlar tablicalarınıń faylları saqlanadı (Access da mdb - fayllar).
   
3. 
   MB protsessori. MBBS MS Accessda maǵlıwmatlar disketları MS Jet (Joint Engine Technology) MB yadrosınıń jańa 32 razryadlı 3.5 versiyası qollanılǵan. Bul versiya jokarıraq, ónimli hám jetilistirilgen tarmaq xarakteristikalarına iye.
   

MB bir kompyuterde jaylasıwı yamasa bir neshe kompyuterde bólistiriliwi múmkin. Bir paydalanıwshınıń maǵlıwmatları basqalar ushın kire alatuǵın bolıwı ushın bul kompyuter esaplaw tarmaqları járdeminde birden-bir esaplaw sistemasına jalǵanıwı kerek.
Maǵlıwmatlardıń tarmaqlı islep shıǵarıwdıńg túrli principleri bar: «fayl-server» hám «klient- server». «Fayl-server» (FS-model) principi tarmaq operatsion sisteması yadrosı hámde oraylasqan jaǵdayda saqlanıwshı fayllar jaylasqan hám «fayl-server» ushın ajıratılǵan kompyuterge arnalǵan. Basqa kompyuterlerde bolsa ámeliy programmalar hám MB protsessorınıń nusqası jaylastırıladı. Soralǵan maǵlıwmatlar «Fayl-serverden» basqa kompyuterlerge ótkiziledi hám olar MBBS quralları menen qayta islenedi.


Fayl - server (FS - modeli) Klient – server

3.5 rasm. «Fayl-server» hám «klient-server» texnologiyaları.

«Klient-server» principi boyınsha maǵlıwmatlardı islep shıǵıw wazıypası klient-kompyuter (programma) hám server-kompyuter (programma) ortasında bólistiriledi. Maǵlıwmatlardı qayta islewdi klient soraydı hám ol tarmaq boylap MB serverine uzatıladı. Soraw usı jerde qıdırıladı. «Klient-server» principi ushın tán ózgeshelik - bul MBdan soraw ushın SQL programmalastırıw tilinen paydalanıw (3.5 -súwret).

Қадағалаў сораўлары

1. 
   MB nıń tiykarǵı túrlerin sanań.
   
2. 
   MB nıń úsh basqıshlı arxitektura basqıshların túsindirip beriń?
   
3. 
   «Fayl-server» hám «klient- server» arxitekturaları parqı nede?
   
4. 
   Maǵlıwmat modeliniń kerekli komponentaları neler?