Mamatov Zafar
Download 0.57 Mb. Pdf ko'rish
|
afina quldorlik demokratiyasi
|
30
3. Afinaning madaniy ravnaqi masalalarini tarix darslarida qiyosiy o’rganishning ahamiyati.
Tarix fani o’qituvchisi zamonaviy dars elementlari asosida darsga tayyorlanar ekan, u avvalo tarix darslarida qo’llanidaligan usul va vositalarni aniqlab oladi. SHuningdek o’z oldiga Jahon tarixini Vatan tarixi bilan uyg’unlashtirib o’tish, buning barobarida esa yosh avlod o’zligini anglab, ajdodlar merosini qadrlashni o’rganadi, komil insonga xos fazilatlar shakllantirish, kasbga yo’naltirish, vatanga muhabbat, el-yurtga sadoqat, bajarilayotgan ishga nisbatan maqsadni aniq va to’g’ri yo’naltirish masalalarini qo’yadiki, bu zamonaviy tarix darsi va zamonaviy o’qituvchi oldidagi vazifalar sirasiga kiradi. Afinaning madaniy ravnaqi haqida gapira turib albatta madaniyatning eng rivojlangan nuqtasi, aynan o’sha davrda O’rta Osiyo mamlakatlarida madaniyat va san’at, ulardagi o’xshashlik va farqli jihatlar xususida gapirib o’tish mumkin.
Afinaliklarni shahari savdo bilan mashg’ul bo’lishi qanday imtiyoz va foyda berishini hikoya qilib, eng avvalo u kemalar uchun eng yaxshi va eng mustahkam gavanlarga ega ekanligi, ularda yashirinish va bo’ronli ob-havoni tinch o’tkazish mumkin ekanligi, kumush konlariga tegishli tarzda ishlov berilsa birgina ularni o’zlaridan, boshqa daromadlarsiz katta miqdorda pul tushumi haqida qiyosiy tahlil qilinadi. “Jahon tarixi” fanini o’qitishda uning davrlarini O’zbekistonning davrlari bilan birga taqqoslagan holda bog’lab yoritish hamda Jahon tarixida O’zbekiston tarixining tutgan o’rni aniq va ravshan ifoda etilishiga erishmoq zarur. Tarixiy voqealarni bosqichma – bosqich, ya’ni izchillikka rioya qilgan holda ochish, xususan, davr va zamon ruhini berish hamda mustaqil O’zbekistonning istiqboldagi taraqqiyotini ko’zda tutgan holda bayon etilishiga erishmoq kerak. “Jahon tarixi” fanini insonparvarlashtirish masalasiga jiddiy e’tibor berish, ya’ni tarix faqat qarama – qarshi sinflar kurashidangina iborat deb insoniyatni ikkiga bo’lib, bir – biriga qarshi qo’ymasdan, balki ularni umuminsoniy qadriyatlar asosida o’zaro totuvlikka, bir – birlariga yordam berishga, tinch va osoyishta yashash taraqqiyotning garovi ekanligiga ishontirish zarur. 31
Xullas, “Jahon tarixi” fani yoshlarni milliy tiklanish mafkurasi ruhida, vatanparvar, baynalmilalchi, mehnatsevar qilib tarbiyalashga xizmat qilishi lozim. Jahon tarixini o’qitish va o’rganishning metodologik asosini umumbashariy va milliy qadriyatlar ustivorligi, tarixiylik, xolisonalik, insonparvarlik va hozirgi davrning eng ilg’or ilmiy – nazariy xulosalari tashkil etadi. “Jahon tarixi” fani materiallari kishilarda yuksak axloqiy fazilatlar: o’zligini anglash, mehnatsevarlik, vatanparvarlik, halollik, poklik, insof, diyonat, iymon, intizomlilik, o’z qadrini bilish, go’zallikni sevish kabi xislatlarni kamol toptirish vositasidir. Tarix darsini tashkil etish jarayonida o’qituvchi Afina demokratiyasi mavzusini o’tishning samarali usullarini tanlash bilan birgalikda darsda foydalaniladigan ko’rsatmali vositalani ham aniq va zarurlarini tanlash lozim. Biz yuqorida ta’kidlab o’tganimizdek, jahon tarixi mavzulari mavzulararo aloqadorlikka asoslanishi uchun O’zbekiston tarixi faniga oid tarixiy jarayonlarni yoritib borish maqsadga muvofiq bo’ladi. YUqorida zikr etilganidek, tarix darslarini boy va samarali tashkil etishning yana bir yo’li muammoli vaziyatlar vujudga keltira olish va aynan ana shu jarayonda didaktik o’yinlardan foydalanishdan iborat. Tarix darslarida o’qituvchi har bir mavzuga oid ko’rgazma, xarita va turli o’yillar usullaridan foydalanishi mumkin ekan, avvalo har bir darsda mavzuning xarakteridan kelib chiqib, halqimizning boy pedagogik tajribasiga murojaat qiladi, undan foydalanish imkoniyatini izlaydi.
Download 0.57 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|