Мамлакатимиз ўз мустаќиллиги йўлидан борар экан, демократик хуќуќий давлат ва ижтимоий йўналтирилган бозор иќтисоди асосидаги

Кичик гуруҳлардаги динамик 
жараёнлар 
Маълумки, гуруҳда тўпланган 
кишилар ўртасида доимий мулоқот 
ва муносабатлар мавжуд бўладики, 
уларнинг мазмуни ва йўналишига кўра, ўзига хос ижтимоий-психологик муҳит 
шаклланади. Бу муҳит гуруҳнинг тараққиётини ҳам, ундаги турли жараёнларни 
ҳам белгилайди. Гуруҳнинг динамик жараёнлари деганда аввало унинг 
шаклланиш жараёни, лидерлик ва гуруҳда турли қарорларни қабул қилиш 
жараёни, гуруҳнинг ҳар бир шахсга таъсири кабилар тушунилади. 
Гуруҳнинг шаклланиши, унинг пайдо бўлиши ҳақида гапириладиган 
бўлса, аввало шуни таъкидлаш лозимки, гуруҳ жамият эҳтиёжлари ва 
ижтимоий талаблар асосида пайдо бўлади. Масалан, синф жамоаси доимо 
болаларнинг туғилиши, ривожланиши ва уларнинг мактабларда таълим 
олишлари кераклиги учун, талабалар гуруҳи ҳам шунга ўхшаш олий 
маълумотли шахслар керак бўлганлиги учун пайдо бўлади ва ҳоказо. Лекин бу 
масаланинг ижтимоий томони. Уни соф психологик томони ҳам борки, у 
одамларнинг нима учун жамоаларда ишлаши, одамлар ичида бўлиши билан 
боғлиқ. Чунки ҳар бир нормал инсонда мулоқотга бўлган эҳтиёж ҳамда турли 
ҳаётий вазиятларда ўзини ижтимоий ҳимояда сезиш эҳтиёжи борки, бу нарса 
турли кичик жамоаларда уларнинг бўлиниши тақозо қилади. Лекин гуруҳга 
аъзо бўлиш билан биргаликда ҳар бир индивид қатор гуруҳий жараёнларнинг 
гувоҳи бўлади. 
Биринчидан, гуруҳ ўз аъзоларига маълум тарзда психологик таъсир 
кўрсатади. Бу ҳодиса психологияда конформизм деб аталади ( ўзбек тилида 
“мосланиш” маъносини билдиради). Бу ҳодисанинг моҳияти шундан иборатки, 
у индивиднинг гуруҳда қабул қилинадиган нормалар, фикрлар, ҳулқ-атвор 
стандартларини қанчалик қабул қилиш ёки қабул қилмаслиги билан боғлиқ. 

---

98 
Гуруҳ фикрини қанчалик тез қабул қилиш, унинг таъсирига берилиш индивид 
билан гуруҳнинг зиддиятларини олдини олиши мумкин. Шунинг учун ҳам 
индивид ана шундай хатти-ҳаракат қилишга интилади. Лекин ана шундай гуруҳ 
фикрига, ҳаракатига қўшилиш турли шаклларда бўлиши мумкин: ташқи