MA’naviyat qalb quyoshi
Download 26.94 Kb. Pdf ko'rish
|
|
MA’NAVIYAT - QALB QUYOSHI lumotnoma) „Ма ’naviyat insonga ona suti, ota namunasi, ajdodlar о ‘giti bilan birga singadi IS L O M K A R IM O V www.ziyouz.com kutubxonasi УДК: 37.017.92 (575.1)(075) ББК 71.04 (5У) я2 М 34 M a t n l a r n i t o ' p l a b , n a s h r g a t a y y o r l o v c h i l a r : FARHOD X O L SA ID O V O 'R IN B O Y BO B O YO R O V FERUZA H A SA N OVA M as’ul muharrir: NAIM KARIMOV, filologiya fanlari doktori T a q r i z c h i l a r : MUNAW AR ISMOILOVA, pedagogika fanlari nomzodi, FAXRIDDIN MUSAYEV, Toshkent Arxitektura qurilish instituti qoshidagi akadem ik litseyi « Til va adabiyot, та ’naviyat» kafedrasi oliy toifali о ‘qituvchisi. Mazkur majmua o'quvchi-yoshlarning ma'naviy bilimlarini shakl- lantirishga, ularni har tomonlama yetuk bilimli, o'z Vataniga, xalqiga e’tiqodi baland ruhda kamol topishiga qaratilgan bo'lib, ular bilishi lozim bo'lgan dastlabki ma’lumotlami o'z ichiga olgan. Prezidentimiz I.Karimov ta’kidlaganidek, „Xalq ma’naviyati shunday bir buyuk ummonki, har qaysi avlod undan kuch-qudrat, g'ayrat va ilhom olib, o'zining naqadar ulkan ishlarga qodir ekanini namoyon etadi“. Kitob umumta’lim maktab o'quvchi va o'qituvchilari, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari talabalari hamda keng kitobxonlar ommasiga moljallangan. D 0701000000- 28 „ . 4. 1ft11 “ 35 3 (0 4 )-2 0 1 1 В“, “Г" Па " rag 1 - 20" © «O'qituvchi» NMIU, 2008-y. © «O'qituvchi» NMIU, 2011-y. ISBN 9 7 8 -9 9 4 3 -0 2 -1 NO N Qayta ishlangan va toidirilgan nashri. www.ziyouz.com kutubxonasi DAVLAT RAMZLARI O 'Z B E K I S T O N R E S P U B L IK A S IN IN G DAVLAT BAYROGT ★★★★ ★ ★★★★ O 'z b e k is to n R e s p u b lik a s in in g D avlat b a y ro g 'i O 'z b e k is to n Respublikasi Oliy Kengashining VII sessiyasida 1991-yil 18- noyabr kuni tasdiqlangan. Davlat bayrog'i va uning ramzi bugungi 0 ‘zbekiston sarha- dida qadimda mavjud b o ig a n davlatlar bilan tarixan bog'liqlikni anglatadi h am da respublikaning milliy-madaniy an'an alarin i o ‘zida mujassamlashtiradi. Bayroqdagi moviy rang tiriklik mazmuni aks etgan mangu osmon va obihayot ramzidir. Timsollar tilida bu — yaxshilikni, donishmandlikni, halollikni, shon-shuhrat va sadoqatni bildiradi. Amir Tem ur davlati bayrog'i ham moviy rangda edi. Bayroqdagi oq rang — muqaddas tinchlik ramzi b o iib , u kun charog'onligi va koinot yoritgichlari bilan uygimlashib ketadi. Oq rang poklik, beg'uborlik, soflik, orzu va xayollar tozaligi, ichki g o ‘zallikka intilishning timsolidir. Yashil rang — tabiatning yangilanish ramzi. U ko‘pgina xalqlarda navqironlik, umid va shodumonlik timsoli hisoblanadi. www.ziyouz.com kutubxonasi Qizil ch iziq lar vujudim izda j o ‘shib oqayotgan hayotiy q ud rat irm oqlaridir. N a v q iro n y arim o y tasviri bizning tarixiy a n ’a n alarim iz bilan b o g ‘liq. Ayni paytda, u q o 'lg a kiritilgan mustaqilligim iz ramzidir. Y u ld u z la r b a r c h a u c h u n ilohiy s an alg a n . O 'z b e k i s t o n Respublikasi Davlat bayrog'idagi 12 ta yulduz tasviri ham tarixiy a n ’analarim iz, qadimgi quyosh yiln o m am izg a bevosita aloqadordir. Bizning o 'n ikki yulduzga bo'lgan e ’tiborimiz O 'zbekiston sarhadlaridagi qadimgi davlatlar ilmiy tafakkurida „nujum ilm i“ taraqqiy etganligi bilan ham izohlanadi. Davlat bayrog'im izdagi o ‘n ikki yulduz tasvirini o ‘zbek xalqi m ad a- n iy a tin in g q a d im iy lig i, u n in g k o m illik k a, o ‘z t u p r o g ‘ida saodatga intilish ramzi sifatida tushunish lozim. www.ziyouz.com kutubxonasi O Z B E K IS T O N R E SPU B L IK A SIN IN G DAVLAT GERBI 0 ‘zbekiston Respublikasining Davlat gerbi O 'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining X sessiyasida 1992-yil 2-iyul kuni tasdiqlangan. 0 ‘zbekiston Respublikasining Davlat gerbi gullagan vodiy uzra charaqlab turgan quyosh tasviridan hamda o ‘ng tomonida bug'doy boshoqlari, so'l tomonida ochilgan paxta chanoqlari surati tushirilgan chambardan iborat. Gerbning yuqori qismida Respublika jipsligining ramzi sifatida sakkiz qirrali yulduz tasvirlangan: sakkiz qirra ichida joylashgan yarimoy va yulduz musulmonlarning qutlug‘ ramzidir. G erb markazida himmat, oliyjanoblik va fldoyilik timsoli bo'lgan afsonaviy H umo qushi qanotlarini yozib turibdi. Ushbu ramz va timsollar xalqimizning tinchlik, yaxshilik, b ax t-sao d at, farovonlik yo'lidagi o rzu - umidlarini ifodalaydi. G erbning pastki qismidagi respublika Davlat bayrog'ini ifodalovchi uch rangdagi cham bar bandiga , , 0 ‘zbekiston“ so'zi bitilgan. www.ziyouz.com kutubxonasi ,,G erb “ so'zining tarixi haqida qisqacha m a ’lumot: ,,G erb “ so ‘zi nem ischa ,,erbo“ so‘zidan olingan bo'lib, shohlar va hukmdorlarga davlat, sarhad, hudud va boshqa naslga meros qoluvchi mulk belgisini anglatadi. B u n d a n 2500 yil m u q a d d a m E r o n d a n O lto y ga q a d a r cho'zilgan ulkan sarhadda hukm surgan O lg ‘uzxon davrida ham turkcha ,,tanig'a“ so'zi aynan shu m a ’noni bildirar edi. X I 1 asrning mashhur tarixchisi Rashididdin Hamadoniy „Tanlan- gan tarixlar“ kitobida shahodat berishicha, O 'g'uzxon o ‘z mol- mulkini o'gillariga ulush sifatida kichik davlatlarga b o ‘lib, in’oni etgan. Ushbu davlatlar hukmdorlari ham o'zlarining xonlik tamg'alariga ega edi. www.ziyouz.com kutubxonasi 0 ‘zbekiston Respublikasining Davlat madhiyasi 1992-yil 10-dekabr kuni 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining XI sessiyasida tasdiqlangan. Davlat madhiyasi 0 ‘zbekiston Respublikasi davlat suve- renitetining ramzi bo'lib, davlat madhiyasiga zo ‘r ehtironi bilan qarash 0 ‘zbekiston Respublikasida istiqomat qiluvchi har bir fuqaroning vatanparvarlik burchidir. Madhiya musiqa va she’r vositasida ifo d alan adi h a m d a davlat organlari to m o n id a n o ‘tkaziladigan tantanali marosimlar va boshqa tadbirlar vaqtida ijro etiladi. Madhiya maxsus qo n u n bilan tasdiqlanadi. Madhiya — ,,m a d h “ (maqtov) so‘zidan kelib chiqqan. Madhiya — gimn o ‘z mustaqilligiga ega b o ‘lgan, rivojlangan liar bir mamlakatning alomati — ramzidir. Madhiya tarixi qadim zamonlarga borib taqaladi. 0 ‘zb ek isto n R espublikasining Davlat m adhiyasi s o 'z in i shoir Abdulla Oripov, musiqasini bastakor Mutal (Mutavak- kil) B urhonov yozgan. Davlat ramzlari — bu m am lakatni mustaqil davlat sifatida e 'tirof etish uchun sabab bo ‘ladigan tushunchalardir. Mustaqil davlat bo'lish uchun har bir davlatning o'z hududi, davlat tili, K onstitutsiyasi, aholisi (xa lq i), da vla t ram zlari, fu qa ro lig i, armiyasi, Oliy hokimiyat organlari, pul birligi bo'lishi zorur. www.ziyouz.com kutubxonasi M utal (M utavakkil) B U R H O N O V musiqasi Abdulla O R IP O V so'zi Serquyosh, hur o'lkam , elga baxt, najot, Sen o'zing do'stlarga yo'ldosh, mehribon! Yashnagay to abad ilm-u fan, ijod, Shuhrating porlasin, toki bor jahon! N A Q A R O T : Oltin bu vodiylar — jon O'zbekiston, Ajdodlar mardona ruhi senga yor! Ulug' xalq qudrati jo'sh urgan zamon Olamni mahliyo aylagan diyor! Bag'ri keng o'zbekning o'ch m as imoni, Erkin, yosh avlodlar senga zo 'r qanot! Istiqlol m ash’ali, tinchlik posboni, Haqsevar ona yurt, mangu bo'l obod! N A Q A R O T : Oltin bu vodiylar — jon O'zbekiston, Ajdodlar mardona ruhi senga yor! Ulug' xalq qudrati jo'sh urgan zamon Olamni mahliyo aylagan diyor! www.ziyouz.com kutubxonasi 0 ‘Z B E K IS T 0 N - VATANIM M A N IM 0 ‘zbekiston — suveren demokratik respublika. Rasmiy nomi — O'zbekiston Respublikasi. Hududi — 448,9 ming km. kv. Aholisi — 28 000 000 dan ortiq (2010-y.). Poytaxti — Toshkent shahri. Davlat tili — o'zbek tili. Iqlimi — issiq-quruq, m o ‘tadil. Davlat tuzilishi — Respublika. Davlat boshligM — Prezident. Pul birligi — so‘m (1994- yil 1- iyulda muomalaga kiritilgan). Qoraqalpog‘iston Respublikasi — 1992-yil 9-yanvar. M am lakat tarkibidagi viloyatlarning tashkil etilgan vaqti: 1. Qashqadaryo viloyati — 1924-yil 12-iyul. 2. Toshkent viloyati — 1938-yil 15-yanvar. 3. Samarqand viloyati — 1938-yil 15-yanvar. 4. Xorazm viloyati — 1938-yil 15-yanvar. 5. Farg‘ona viloyati — 1938-yil 15-yanvar. 6. Buxoro viloyati — 1938-yil 15-aprel. 7. Andijon viloyati — 1941-yil 6 -mart. 8. Namangan viloyati — 1941-yil 6 -mart. 9. Surxondaryo viloyati — 1941-yil 6-mart. 10. Sirdaryo viloyati — 1963-yil 16-fevral. 11. Jizzax viloyati — 1973-yil 29-dekabr. 12. Navoiy viloyati — 1982-yil 20-aprel. 1991-yil 31-avgustda qabul qilingan „O ‘zbekiston Respub likasining Davlat Mustaqilligi asoslari to ‘g‘risida“gi Konstitu- tsiyaviy qonun Konstitutsiya uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. www.ziyouz.com kutubxonasi Qoraqalpog‘iston Respublikasi Andijon viloyati Buxoro viloyati Farg‘ona viloyati Jizzax viloyati Namangan viloyati www.ziyouz.com kutubxonasi X 'l .J flB h b t i d r f Navoiy viloyati Qashqadaryo viloyati Sirdaryo viloyati Samarqand viloyati Surxondaryo viloyati Toshkent viloyati Xorazm viloyati www.ziyouz.com kutubxonasi O ZBEK ISTO N RESPUBLIK ASI PREZIDENTI ISLO M A B D U G ‘ANIYEVICH KARIMOV O'ZBEKISTON XALQI QUYIDAGI YUTUQLARN / HAQLI R A V I S H DA I S L O M K A R I M O V N O M I VA FAO L I Y A T I B I L A N B O G ‘LA YD I: DAVLAT MUSTAQ/LLIGIGA ER1SHISH VA UNI MUSTAHKAMLASH; DEMOKRATIK, HUQUQIY DAVLAT VA FUQAROLIK JAMIYATINING SHAKLLANISHI; O'Z TARAQQIYOT YO'LINI ANIQLAB OLISH, BOZOR M UN OS A BA TLA RINING SHAKLLANISHI; KUCHLI IJTIMOIY SIYOSATNING AMALGA OSHIRILISHI; JAMIYATNING MA'NAVIY YANG I LA NISH I; INSONIYAT ; JAMIYAT TAQDIRI BO'LGAN SOG'LOM AVLOD UCHUN KURASH; MAMLAKAT XALQARO OBRO'-E'TIBORINING OSHISHI, JAHON XO'JALIK ALOQALARINING RIVOJLANISHI; SIYOSIY BARQARORLIKNING, FUQAROLAR OSOYISHTALIGI VA MILLATLARARO HAMJIHATLIKNING SAQLANIB TURISHI. www.ziyouz.com kutubxonasi — 1 9 9 1 - y il 2 9 - d e k a b r d a m uqobiU ik asosida o 'tk a z ilg a n umumxalq saylovi asosida saylangan. — 19 9 5 -yil 26 -m a rtd a b o ‘lib o'tgan um um xalq referendum i yakunlariga ko 'ra , /s /от Karim ovning P rezidentlik vakolati 2000-yilga qadar uzaytirildi. — 2000-yiIi muqobiUik asosida o'tgan saylov natijalariga k o ‘ra, K o nstitu tsiya ga kiritilg a n о ‘zga rtirish la rg a m uvo fiq , Islom Karimov 7 y il muddatga O 'zbekiston Respublikasi Prezidenti etib saylandi. 2007-yil 23-dekabrda muqobiUik asosida о ‘tkazilgan umumxalq saylovida Islom Karimov 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti etib qayta saylandi. HUKUMAT BO SH LIG T 0 ‘zbekiston Respublikasining Prezidenti davlat boshlig‘idir va davlat hokimiyati organlarining kelishilgan holda faoliyat yuritishini ham da hamkorligini ta'minlaydi. (O'zR Konstitutsiyasi , 89-modda) ISLOM ABDUG ‘ANIYEVICH KARIMOV O 'Z B E K IS T O N R E S P U B L IK A S IN IN G B IR IN C H I P R E Z ID E N T I Davlat va siyosat arbobi, 0 ‘zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Abdug‘aniyevich Karimov 1938-yil 30-yanvarda Samarqandda tug‘ilgan. 0 ‘rta Osiyo politexnika instituti va Toshkent xalq xo‘jaligi institutini tugatgan. 1960- yildan ,,Tashselmash“ zavodida avval master yordamchisi, so‘ng master, texnolog; 1961 -yildan C hkalov nomidagi T oshkent aviatsiya ishlab chiqarish birlashmasida m uh an dis, yetakchi m uhandis-konstruktor; 1966-yildan 0 ‘zbekiston Davlat plan komitetida „Fan va yangi texnikani joriy etish“ b o iim in in g bosh mutaxassisi vazifalarida mehnat qilgan va shu tariqa 0 ‘zbekiston www.ziyouz.com kutubxonasi Davlat plan komiteti raisining birinchi o'rinbosari lavozimigacha bo'lgan yo‘lni bosib o'tdi. 1983-yildan 0 ‘zbekiston SSR Moliya vaziri, 1986-yildan 0 ‘zbekiston SSR M inistrlar Soveti raisining o'rinbosari — respublika Davlat plan komitetining raisi vazifalarida faoliyat k o ‘rsatdi. 1986-yildan O'zbekiston KP Qashqadaryo viloyati komitetining birinchi kotibi, 1989- yil iyunidan boshlab esa O'zbekiston KP M K birinchi kotibi vazifalarida ishladi. 1990-yil 2 4 -m artd a O 'zbekiston Oliy K engashining sessiyasida O 'z bekiston SSR Prezidenti etib saylandi. I. A. Karimov 1991-yil 31-avgustda O'zbekiston Respub- likasining davlat mustaqilligini e ’lon qildi. I. A. Karimov 1991-yil 29-dekabrda birinchi bor muqobillik asosida o'tkazilgan umumxalq saylovida O'zbekiston Respublikasi Prezidenti etib saylandi. I. A. Karimov O 'zb ek isto n da davlat tuzum ini m ustah- kamlashda, respublikaning ichki va tashqi siyosatida tinchlik va barqarorlikni t a ’minlashda jonbozlik ko‘rsatmoqda. 1995-yil 26-martda bo'lib o'tgan umumxalq referendumi yakunlariga ko'ra, l.A.Karimovning Prezidentlik vakolati 2000- yilga qadar uzaytirildi. I. A. K arimov „Istiqlol yo'li: m u a m m o la r va rejalar", „O'zbekistonning o ‘z istiqlol va taraqqiyot yo‘li", „O'zbekiston — kelajagi buyuk davlat“ , „ 0 ‘zbekiston — bozor m unosa- batlariga o ‘tishning o ‘ziga xos y o ‘li“ , „Bizdan ozod va obod Vatan q o lsin “ , „ 0 ‘zbekiston iqtisodiy islohotlarni c h u q u r- la s h tir is h y o ' l i d a " , , , 0 ‘z b e k is to n XXI asr b o ‘s a g ‘asida: x a v fs iz lik k a t a h d i d , b a r q a r o r l i k s h a r tl a r i va t a r a q q i y o t kafolatlari“ , „Istiqlol va ma'naviyat" va boshqa bir qator kitoblar muallifidir. I. A. Karimov , , 0 ‘zbekiston Q ahram oni“ unvoni va „Oltin Yulduz" medali sohibi (1994), „Mustaqillik" (1996), „Amir Tem ur" (1998) ordenlari bilan mukofotlangan. I. A. Karimov xalqaro hamkorlikni rivojlantirish, tinchlikni m u sta h k am lash , m a 'n a v iy atn i tiklash, sportni rivojlantirish sohasidagi xizmatlari uchun bir qator xalqaro tashkilotlar va nufuzli xorijiy davlatlarning orden va medallari bilan m u k o fotlangan. www.ziyouz.com kutubxonasi U oilali, ikki nafar farzandi, uch nabirasi bor. Rafiqasi T.A. Karimova — iqtisodchi ilmiy xodim. Bugungi kunda dunyo siyosiy xaritasida O'zbekiston davlati o ‘z chegaralari bilan qat’iy belgilab qo'yilgan. Yuzlab davlatlar m am lakatim iz mustaqilligini tan olgan. D un y o n in g ko'plab mamlakatlarida davlatimiz elchixonalari ishlab turibdi. Jahonning nufuzli tashkilotlariga mamlakatimiz a ’zo etib qabul qilingan. Ajdodlarimiz yillar davomida orzu qilgan dorilamon kunlarni ko'rish biz bugungi kun kishilariga nasib etdi. 0 ‘lkamizda tinchlik va xotiijamlikning barqarorligi, Vatan mustaqilligining tobora mustahkam lanayotganligi, V atanim iz dunyo uzra yuksakroq mavqega ega bo'layotganligining sabablari Prezident Islom Karimov nomi bilan chambarchas bog'liq. Yurtboshimiz har bir sohada o'tkazilayotgan tub islohotlarning, xususan, „Ta'lim t o ‘g ‘risida“gi qon u n va „K adrlar tayyorlash Milliy dasturi“ ,,2 0 0 4 -2 0 0 9 -y illa rd a m aktab t a ’limini rivojlantirish davlat umummilliy dasturi to ‘g ‘risida“ kabi o ‘z vaqtida isloh qilingan muhim tarixiy hujjatlarning bosh g'oya muallifi hamdir. www.ziyouz.com kutubxonasi O bZBEKISTON - PREZIDENTLIK RESPUBLIKASI O'zbekiston Respublikasining Prezidenti Konstitutsiyaga va qonunlarga asoslanib ham da ularni ijro etish yuzasidan respub- likaning butun hududida majburiy kuchga ega bo'lgan farmonlar, qarorlar va farmoyishlar chiqaradi. (O'zR Konstitutsiyasi, 94-modda) VAZIRLAR M AH K AM A SI O 'zbekiston Respublikasi Vazirlar M ahkam asi ijro etuvchi hokimiyatni amalga oshiradi. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar M a h k a m a s i O 'z b e k i s t o n R e s p u b lik a s i B osh v a z iri, u n in g o'rinbosarlari, vazirlar, davlat qo'mitalarining raislaridan iborat. Qoraqalpog'iston Respublikasi hukum atining boshlig'i Vazirlar Mahkamasi tarkibiga o 'z lavozimi bo'yicha kiradi. V azirlar M ah k am a sin in g tarkibi O 'z b ek isto n Respublikasi Prezidenti tom onidan shakllantiriladi. O'zbekiston Respublikasi Bosh vaziri nomzodi O 'zbekiston Respublikasi Prezidentining taqdim iga b in o an O 'z b ek isto n Respublikasi Oliy Majlisining palatalari tomonidan ko'rib chiqiladi va tasdiqlanadi. Vazirlar M ah kamasining a'zolari O'zbekiston Respublikasi Bosh vaziri taqdi miga b in o an O 'z b ek iston Respublikasi Prezidenti to m o n id a n tasdiqlanadi... (O'zR Konstitutsiyasi, 98-modda) www.ziyouz.com kutubxonasi Q onun chiqaruvchi hokim iyat Ikki palatali O liy M ajlis 1. S e n a t (yuqori palata) — 100 nafar d e p u ta t faoliyat ko'rsatadi. 2. Qonunchilik palatasi (quyi palata) — 150 nafar deputat doimiy faoliyat ko'rsatadi. 0 ‘Z B E K IS T 0N RESPUBLIK ASINING FAXRIY UNVON, ORDEN VA MEDALLARI 1993- yil 7- mayda O 'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi tom o- nidan birinchi orden — birinchi va ikkinchi darajali „S o g ‘lom avlod uchun“ ordeni ta ’sis etildi. 1994- yil 5- m ayda quyidagilar ta ’sis etildi: — „ O ‘zbekiston Qahram oni“ unvoni va „Oltin Yulduz“ medali. — „M ustaqillik" ordeni. — ,,D o‘stlik“ ordeni. — ,,Ja so ra t“ medali. — ,,S h u h rat“ medali. 1995- yil 30- avgustda quyidagilar ta ’sis etildi: — „M eh n at shuhrati“ ordeni. — Birinchi va ikkinchi darajali „ S h o n -sh a ra f' ordeni. 1996- yil 26- aprelda: — „Amir T em ur“ ordeni. 1996- yil 29- avgustda: — „Buyuk xizm atlari uchun“ ordeni. 1998- yil 28- avgustda: — ,,E l-yurt hurm ati“ ordeni. 2000- yil 30- avgustda: — „Jaloliddin M anguberdi“ ordeni. 1996- yil 26- aprelda O 'zbekiston Respublikasining quyidagi faxriy unvonlari ta ’sis etilgan: „O 'zbekiston Respublikasi san ’at arbobi". „O 'zbekiston Respublikasi fan arbobi". p j J ■-■'tfT~ T'J p 0*1' If f „O 'zbekiston Respublikasi xalq yozuvchisi“:. „O 'zbekiston Respublikasi xalq artisti"; „O 'zbekiston Respublikasi xalq rassom j". 2 — Ma’naviyat — qalb quvoshi _ 17 www.ziyouz.com kutubxonasi 0 ‘ZBEKIST0N RESPUBLIKASINING ORDEN VA MEDALLARI www.ziyouz.com kutubxonasi „O 'zbekiston Respublikasi xalq shoiri". „O 'zbekiston Respublikasi xalq o'qituvchisi“ . „O 'zbekiston Respublikasi xalq hofizi“ . „O 'zbekiston Respublikasi xalq baxshisi“ (2000- yil). „O 'zbekiston Respublikasi xalq ustasi“ . „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan aloqa xodimi". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan artist". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan jurnalist". „O 'zbekiston Respublikasida xizm at ko'rsatgan irrigator". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan ixtirochi va ratsi- onalizator". „O 'zbekiston R espublikasida xizm at ko'rsatgan qishloq xo'jaligi xodim i". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan iqtisodchi". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan quruvchi". „ O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan m e’m or". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan m adaniyat xodim i". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan yoshlar murabbiysi". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan paxtakor". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan pillachi". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan sanoat xodim i". „O 'zbekiston Respublikasida xizm at ko'rsatgan sog'liqni saqlash xo dim i". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan sportchi". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan sport ustozi". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan xalq ta ’limi xodim i". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan transport xodim i". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan fuqaro aviatsiyasi xo dim i" (1996- yil 27- dekabrda ta ’sis etilgan). „O 'zbekiston Respublikasida kom m unal, maishiy, savdo sohasida xizmat ko'rsatgan xodirn". „O 'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan chorvador". „O 'zbekiston Respublikasida xizm at ko'rsatgan yurist". „ O 'zbekiston iftixori" (1998- yil 25- avgustda ta ’sis etilgan). www.ziyouz.com kutubxonasi U M U M X A L Q BAY RAM KUNLARI 1-yanvar — Yangi yil bayrami. 8 -m art — Xalqaro xotin-qizlar bayrami. 21-mart — Navro'z bayrami. 9 -m ay — Xotira va qadrlash kuni. 1-sentabr — Mustaqillik kuni. 1-oktabr — O'qituvchilar va murabbiylar kuni. 8 -d ek abr — O 'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi qabul qilingan kun. Iydi ramazon hayiti va Qurbon hayitining birinchi kunlari ham bayram sifatida nishonlanadi va dam olish kuni hisoblanadi. Muhim ijtimoiy voqealarga bag‘ishlangan yillar 1996-yil — „Amir T em ur yili". 1997-yil — „Inson manfaatlari yili". 1998-yil — „Oila yili". 1999-yil — „Ayollar yili". 2000-yil — „Sog'lom avlod yili". 2001-yil — „Onalar va bolalar yili". 2002-yil — „Qariyalarni qadrlash yili". 2003-yil — „Obod mahalla yili". 2004-yil — „M ehr-m uruvvat yili". 2005-yil — „Sihat-salomatlik yili". 2006-yil — „H omiylar va shifokorlar yili". 2007-yil — „Ijtimoiy himoya yili". 2008-yil — „Yoshlar yili". 2009-yil — „Qishloq taraqqiyoti va farovonligi yili". 2010-yil — „Barkamol avlod yili". 2011-yil — „Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik yili". www.ziyouz.com kutubxonasi 0 ‘Z B E K I S T 0 N R E S P U B L IK A S IN IN G POYTAXTI—T O S H K E N T 0 ‘zbekiston Respublikasining poytaxti — Toshkent shahridir. Toshkent Markaziy Osiyoning eng yirik va qadimiy shahar- laridan biri b o ‘lib, hozirgi paytda aholisi 2 500 000 dan oshmoqda. 2009-yilda shaharning 2200 yilligi nishonlandi. 0 ‘rta Osiyo xonliklari davrida Toshkent 70 ming aholisi bilan savdogarlar va kosib-hunarmandlar shahri bo'lib, o 'z atrofidagi aholining savdo maydoni vazifasini o ‘tagan. Mustaqillik yillarida shahar tarixida yangi davr boshlandi. U butun O 'rta Osiyo mintaqasida barcha shaharlarga o ‘rnak b o ‘lib turgan poytaxtdir. Toshkent — ko‘p millatli shahar. Aholisining 53,1 foizini o ‘zbeklar, qolgan qismini ruslar, tatarlar, koreyslar, qozoqlar va boshqa millat vakillari tashkil etadi. Toshkent shahri — 2200 yoshda Toshkent miloddan awalgi III—IV asrlardayoq mavjud edi. U ning shahar sifatidagi mavqeyi Buyuk ipak y o i i b o ‘ylab xalqaro karvon savdosi yuzaga kelgan davrda ham mavjud b o ‘lgan. M azkur shahar yillar davomida m intaqa xalqlari tarixida m uhim ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, m a d a n iy - m a ’rifiy markaz vazifasini o ‘tab kelg an .Y o zm a m a n b a la r d a k eltirilish icha, Toshkentning qadimiy nomi ,,C hoch“ b o ‘lgan. Ilk o ‘rta asrlarda u ,,C h o ch “ , ,,Shosh“ , ,,Shoshkent“ , „M ad in at ash -S h o sh “ , ,,Binkat“ va ,,Tarkan“ deb nomlangan. Shahar ,,Toshkent“ nomi bilan dastawal XI asrning mashhur allomalari — Abu Rayhon Beruniy va Mahmud Koshg‘ariyning www.ziyouz.com kutubxonasi asarlarida tilga olinadi. „Tosh" so‘zi turkcha b o ii b , Shosh ko'rinishini olgan. „Toshkand — toshli qishloq“ demakdir. Buyuk ipak yo'lida joylashgan Toshkent Yevropa mamla- katlarining Xitoy va Hindiston bilan olib borgan turli aloqalarida muhim rol o'ynagan. Toshkentda turli jam oat tashkilotlarining markazlari, chet el e lch ix o n alari, BM Tga qarashli ta sh k ilo tlar v ak o latx on alari joylashgan. Toshkentda turli xalqaro anjumanlar o'tkazib tu- riladi. S h a h a r q iy ofasid a, ay n iq sa, m u sta q illik yillarida k atta o'zgarishlar ro'y berdi. Bir-biridan ko'rkam binolar, ko'priklar, yo'llar qurildi. Mustaqillik maydoni tubdan o'zgardi. Toshkent shahrida 500 ga yaqin fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organi— mahalla qo'mitalari mavjud. Toshkentda 362 ta u m u m ta ’lim maktabi, 11 ta gimnaziya, 23 ta akademik litsey, 30 ta oliy o'quv yurti (2003—2004-yil) faoliyat ko'rsatmoqda. Toshkent shahri tumanlari soni — 11 ta. ( 0 ‘zR Milliy ensiklo- pediyasi. Т., 2004.) P r e z id e n tim iz I. A. K arim o v n in g 200 8 -yi 1 2 -a p reld ag i „Toshkent shahrining 2200 yilligini nishonlashga tayyorgarlik ko'rish va uni o'tkazish to 'g ‘risida“gi qaroriga binoan, Toshkent shahrining 2200 yilligini 2009-yilda keng nishonlash t o ‘g ‘ri- sidagi taklifi xalqiniizning ulug' bunyodkorlik va yaratuvchanlik xislatlariga yangicha niazmun-mohiyat bag'ishladi. Milodiy VII asr o ‘rtasida C hoch hukmdorining elchisi Sug‘d poytaxti Samarqand podshosi huzuriga elchilik yorlig‘i bilan borganligi haqidagi yozma m a ’lumotlar bizgacha yetib kelgan. Abu R ayhon B eruniyning T o sh k en tn in g geografik o ‘rni haqida m a ’lumot beruvchi manbalariga ko‘ra, IX—XI asrlardagi Toshkent hozirgi „Eski shahar“ miqyosidagi shahar bo'lgan- ligidan dalolat beradi. Toshkent shahri bino b o lg a n id a n to hozirga qadar uzluksiz ravishda uzoq Sharqdan to G 'arbgacha bo'lgan xalqlarning o ‘zaro d o ‘stona savdo iqtisodiy va madaniy aloqalariga, tinch-osoyishta rivojlanishiga xizmat qilib kelgan. Uning „Sharq darvozasi“ deb nomlanishi bejiz emas. Toshkentlik buyuk adiblar, faylasuflar, ilohiyotchi allomalar, ta s a w u f peshvolarining insoniyat m a ’naviy kamoloti yoMidagi www.ziyouz.com kutubxonasi xizmatlari jahon miqyosida chuqur hurmat va e ’tirofga sazovor bo'lgan. 2007- yilda „Is lo m K o n fe re n s iy a s i“ x alq aro ta sh k ilo ti tom onidan Toshkent shahriga „Toshkent — Islom madaniyati poytaxti“ maqomi berildi. 2007- yil doirasida o ‘tkazilgan xalqaro anjumanlarda jahonning eng yirik olimlari tom onidan Toshkent s h ah rin in g tarixiy xizm ati yuksak d arajad a e ’t i r o f etilishi shaharning insoniyat m a'naviy-m adaniy hayotida katta o ‘rin tutishining isbotidir. Bugungi kunda Toshkent shahri mustaqil O'zbekiston Res publikasining poytaxtidir. S haharda olib borilayotgan ulkan obodonchilik ishlari, o sm ono‘par inshootlarning qad rostlashi yurtboshimiz Islom Karimov nomi bilan chambarchas bog‘liq. Toshkent shahrining yuksak nufuzi va xalqaro e ’tirofini hisobga olib, U N E S C O Bosh Konferensiyasi 2007- yilning 2- n o y ab rid a T o s h k e n t s h ah rin in g 2200 yilligini n is h o n la sh , yubiley tadbirlarida U N E SC O n in g ishtirok etishi haqida qaror qabul qildi. Toshkent shahri jahonning eng qadimiy shaharlaridan biridir. A rxeologik q a z ilm a la r va y o z m a m a n b a la r b o ‘y ic h a olib borilayotgan tadqiqotlar shaharning 2200 yoshda deb hisob- lanishiga to ‘la asos b o ‘lmoqda. Shahar paydo b o ‘lgan davrdan boshlab to bugungi kunga qadar mudofaa devori bilan o ‘ralgan qal’adan jahondagi yirik shaharlardan biri, O'zbekiston Respublikasining poytaxtigacha b o ‘lgan yo‘lni bosib o ‘tdi. 1991- yil 31- avgustda Toshkent shahrida 0 ‘zbekiston Res publikasining mustaqilligi e ’lon qilindi. Hozirgi kundaToshkent shahri 0 ‘zbekiston Respublikasining poytaxti bo'lishi bilan birga, mamlakatning siyosiy markazi hamdir. Bu yerda 0 ‘z- bekiston Respublikasi Prezidentining Qarorgohi, 0 ‘zbekiston R espublikasi Oliy M ajlisi, V azirlar M a h k a m a s i, ijtim o iy harakat va partiyalar ham da boshqa jam oat tashkilotlarining markazlari, chet el elchixonalari, BMT ga qarashli tashkilotlar vakolatxonalari joylashgan. T o s h k e n t ch et ellardagi b iro d arlash g an s h a h a rla r bilan d o ‘stona aloqalarni rivojlantirishga salmoqli hissa q o ‘shmoqda, u bir qancha xorijiy shaharlar bilan birodarlashgan. T O S H K E N T shahri respublikaning shimoli-sharqiy qismida, Tyanshan tog‘lari etaklarida, 440—480 m balandlikda, Chirchiq www.ziyouz.com kutubxonasi daryosi vodiysida joylashgan. Iqlimi m o ‘tadil, yillik o ‘rtacha harorat 13,3°. Chirchiq daryosidan chiqarilgan va butun shahar b o ‘ylab o ‘tadigan Bo‘zsuv, Salor, A nhor, Qorasuv, O q q o ‘r- g ‘on, Bo‘rijar, Oqtepa, Qoraqamish va boshqa kanallar uning mikroiqlimiga ijobiy ta ’sir ko'rsatadi. 0 ‘zbekiston mustaqillikka erishgach, T oshkentda boshqa- ruvning tarixiy-milliy shakli — hokimlik o ‘rnatildi. 1991- yil 18- noyabrda 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining „O 'zb e kiston Respublikasi poytaxti — Toshkent shahri m aqom i va davlat hokimiyati organlari t o ‘g ‘risida“gi qaroriga muvofiq Toshkentda hokini lavozimi joriy etildi. Toshkent shahri gerbi Toshkent shahrining gerbi (ramzi) ham uzoq tarixga ega. Ilk o ‘rta asrlardayoq Toshkentning o ‘ziga xos ramzi yuzaga kelgan. VIII asrda shaharning nishoni qoplon(tog‘ barsi) b o ig a n . Buni ushbu asrning b irinchi y arm id a h u k m ro n lik qilgan Y abtu Tarnovcha nomi bilan zarb qilingan tangalarning old tom onida qoplon, orqasida esa q an g ‘arlarning ayri ta m g ‘ali va sug‘d yozuvida ,,T arnovcha“ deb bitilgan muhri tasvirida k o ‘rish mumkin. Toshkentning 0 ‘zbekiston mustaqilligi davridagi gerbi 1996- yilda tasdiqlangan. 2003- yilda gerb tasviriga qisman o ‘zgar- tirishlar kiritilgan. Toshkent shahri ilk o ‘rta asrlardan to hozirgacha nafaqat Markaziy Osiyo, balki butun sharq xalqlari hayotida muhim ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, madaniy-ma'rifiy markaz vazifasini o ‘tab kelmoqda. Markaziy Osiyo miqyosidagi shaharsozlik Toshkent vohasi- dagi qadimiy shaharsozlik hayot tarzi tarixiy jarayonlarning uzviy davomidir. T o sh k en t qadim iy ikki daryo — A m udaryo va Sirdaryo oralig‘idan sirtda, shimoldagi cho'l mintaqasi bilan chegaradosh hududda joylashgan. Buyuk ipak yo‘li paydo b o ‘lgan miloddan awalgi II—I asrlardan boshlab esa Toshkent xalqaro ahamiyatga ega b o ig a n ulgurji savdo markazlaridan biriga aylangan. Natijada, Toshkent Buyuk ipak yo‘lining shimoliy va sharqiy yo‘nalishlarida savdo munosabatlarini uyushtirishda muhim manzil b o ‘lib qoldi. www.ziyouz.com kutubxonasi T o shk en td an o 'tu v ch i karvon y o li n in g aham iyati ilk o ‘rta asrlarda (V—V I11 asrlar) yanada ortdi. Zero, bu davrda o ‘troq dehqonchilik vohalaridagi shaharsozlik, ju m lad an , Toshkent vohasidagi urbanizatsiya Janubiy Qozog‘iston mintaqasiga o ‘z ta ’sirini o'tkazdi. V—VI asrlardan boshlab Janubiy Q ozog‘is- tonning shaharlar tizimi yuzaga kela boshladi. Bular Taroz, Turkiston, 0 ‘tror oraliqlaridagi dehqonchilik madaniyati niarkazlari edi. Bu shaharlar IX—XI11 asr boshlarida yanada rivojlana boshladi. Savdo iqtisodiy m u n o sab atlarn i u y u s h tir is h d a T o s h k e n t b ilan k o 'c h m a n c h i c h o r v a d o r l a r o'rtasida vositachilik vazifalari qisman shu shaharlar zimmasiga tushdi. Janubiy Qozog‘iston shaharlarining shimoliy o'zbek lahja va shevalarida so‘zlovchi aholisi Dashti Qipchoq bilan savdo- iqtisodiy munosabatlar uchun asosiy ijtimoiy tayanch bo'lib xizmat qilgan. Toshkent shahri qadim zam onlardan boshlab Samarqand, Buxoro, Farg'ona vodiysi shaharlari bilan uzviy aloqalarda b o ‘lgan. Shu tufayli Toshkent shahri orqali o ‘tgan qadimiy karvon y o ‘llari C horsu m aydoni va uning yonida jo y la s h g a n „E sk i j o ‘v a “ b o z o r id a o ‘z a ro tu t a s h g a n . Bu maydondan boshlanuvchi yo'llar esa bir tomoni Samarqandga, ikkinchi to m o n i F arg ‘o na vodiysi to m o n g a , u chin ch isi — Chimkent-Turkiston, Taroz yo'nalishiga, to'rtinchisi esa O 'rta Sirdaryo havzasi orqali sh im o li-g ‘arbga, y a ’ni qadimgi rus yerlariga qarab ketgan. Demak, Toshkent o 'rta asrlarda Buyuk ipak y o i i katta tarm oqlarining bosh nuqtasi b o ‘lib xizmat qilgan. Toshkent shahrining shakllanishi va taraqqiyot bosqichlari murakkab tarixiy jarayonga ega. Toshkent o lz hududlarining bir necha tarkibiy jarliklar bilan b o ling an i sababli, dastlab bir necha o ‘zaro aloqador qismlardan shakllangan va yagona shahar organizmi sifatida yashagan. S h ah arn ing dastlabki tayanch markaziy b o lg‘inlari miloddan avvalgi III—II asrlarda C hoch- tepada, keyinroq esa, Toshkent shahrining shimoliy vokzal yaqinidagi h u d u d la rid a , nih o y at, I X - X asrlard a n boshlab manbalarda Binkat va Toshkent nomlari bilan qayd etilgan „Eski shahar“ ning markaziy qismlarida rivojlangan. Xitoyning tarixiy manbalarida Toshkent Shi, viloyati esa Yuni deb atalgan. Sosoniylar davri Eron podshosi Shopurning milodiy III asrga oid o 'r ta fors-pahlaviy yozuvli qoyatosh bitigida www.ziyouz.com kutubxonasi T oshkent C h o ch deb qayd etilgan. VII asr oxiri VIII asr boshlariga oid sug'd yozma manbalarida ham Toshkent Choch deb tilga olinadi. Toshkent vohasida zarb qilingan xilma-xil ilk o 'rta asr bronza tangalari, ularda aks etgan ,,yag‘b u “ , „eltebar", ,,tu d u n “ , ,,xvabu“ kabi hokim lik m artab alarin i bildiruvchi atamalarni tahlil qilish jarayonida C hochning VI—VIII asrlarda tu rk xoqonligi tarkibidagi nisbiy av to n o m huq u q larg a ega konfederativ tuzilm a ekanligi m a ’lum bo 'ladi. H o k im lik d a markaziy hamda mahalliy boshqaruvning tangalari bir vaqtning o 'z i d a m u o m a l a d a b o 'l g a n i bu d a v l a tn in g ich k i tiz im i konfederativ ekanidan dalolat beradi. T o sh k en t sh ah rin ing y u q o rid a qayd etilgan Binkat deb nomlangan davridan boshlab so'nggi ming yillik hayoti asosan eski shahar miqyosida kechgan. Ayni shu davrda shaharning tarixiy dahalarga b oiin ish i uchun zamin yaratilgan. Jarliklar va tabiiy suv o 'zan lari bilan ajralish qism lararo m u n o sab atlar jadallashgan. Nihoyat, bu jarayon Shayxontohur, Beshyog'och, Ko'kcha, Sebzor dahalari paydo bo'lishiga olib kelgan. Har bir dahaning o 'z markaziy bozorlari va shu bilan birga, ichki va tashqi savdo munosabatlariga xizmat qiluvchi markaziy „Eski jo'v a" bozori faoliyat ko'rsatgan. Shahar hayotida dahalarning ahamiyati katta bo'lgan. T o s h k e n t shahri m a h alla ja m o a tc h ilig i asosida uyushib yashagan va o 'z -o 'z in i boshqarish tamoyiliga amal qilingani holda, mahalla oqsoqollari, ellikboshi, ponsad, yuzboshi kabi lavozim egalari bo'lgan. Mahallaning jamoatchilik tuyg'usi ham juda qadimiy hodisa. O 'lk a m iz d a o d a m la rn i ta b iat im k o n iy atlarid a n birgalashib foydalanish ehtiyoji ibtidoiy davrlardayoq ularni birlashtirgan. XIX asr oxiri va XX asr boshlarida Toshkent shahri bo'yicha 270 dan ortiq mahalla bo'lgan. Toshkent shahrining Hasanboy, Yunusobod, Oq uy, Bek- te m ir, S hofayziquloq, C h o 'p o n ota, Q a ’ni, D o 'm b ir o b o d , Qozirobod, Qushbegi, Salor va boshqa mavzelarida qadimiy zamindorlarning ko'shk, saroy, qo'rg'onlari joylashgan. Hozir q a d i m iy T o s h k e n t s h a h r i a tr o f in i o 'r a b tu r g a n m a z k u r yodgorliklarning aksariyati arxeologik jihatdan o'rganilgan. Ular Toshkent shahrining asosiy iqtisodiy zamini bo'lib xizmat qilgan. Ayniqsa, zam indor mulkchilik tizimi paydo bo'lgan ilk o'rta asrlarda ushbu feodal mulklari shaharning iqtisodiy ta'm inotida www.ziyouz.com kutubxonasi va o 'z jangovar yigitlari bilan C h o c h o 'lkasining poytaxti Chochni himoya qilishda alohida xizmat qilgan. Demak, shahar a tro fla rid a g i m a v z e la r s h a h a r bilan b ir ta n , b ir j o n d e k yashagan. Xoja A hror Valiy, Shayx U m a r Bog‘istoniy, Abu Bakr Shoshiy, Abu Sulaymon Banokatiy, Hofiz K o 'h a n iy kabi buyuk allomalar shu hududda yashab, ijod etganlar. Shaharni Toshkent nomi bilan birinchilardan bo'lib Abu Rayhon Beruniy va Mahmud Koshg‘ariy o'z asarlarida tilga olganlar. Abu Rayhon Beruniy o'zining „H indiston" asarida Toshkent nomining kelib chiqishi haqida so'z yuritar ekan, „ Toshkand — toshli qishloq" deb izoh beradi. Arab manbalarida shahar C ho ch n in g poytaxti, „M adinat ash-shosh“ — Shosh shahri deb atalgan. Shuningdek, mazkur shahar va uning nomlanishi, shahar n o m in in g lug‘aviy m a ’nosi haqida Zahiriddin Muhammad Boburning „B oburnom a" asarida, M ahm ud Koshg'ariy asar larida, shuningdek, XVI asrning oxiri va X V I1 asrlarda yashab ijod etgan olim M ahmud ibn Valiyning asarlarida ma'lumotlar bor. Vaqt o'tgan sayin Toshkent nomi shuhrat topa bordi va asrlar osha C hoch, Shosh, Binkat deya nomlangan shaharning mazkur nomlari sekin-asta muomaladan chiqib keta boshladi. Shahar h unarm andlari metalldan m ehn at qurollari yasa- ganlar, ko'nchilik bilan shug'ullanganlar, zeb-u ziynatlar va ro'zg'or buyumlari yasaganlar va o 'z mahsulotlari bilan ichki hamda tashqi savdoni ta'm inlab turganlar. Vizantiyadan tortib Xitoygacha bo'lgan hududda topilgan tangalar Toshkentning qadimiy va qizg'in savdo markazlaridan biri bo'lganligini isbotlaydi. Tarixiy manbalarga ko'ra shahar hokimi ham o ‘z tangalarini zarb qildirgan. •k Jc 'k XVI asrda shahar yanada obodonlashgan. Hunarmandchilik, savdo-sotiq ishlari rivojlanib, Turkiston o'lkasining madaniy markazlaridan biriga aylangan. Arxeologik tadqiqotlar natijasida qo'lga kiritilgan ma'lumotlarga ko'ra, bu davrda shahar yangi devor bilan o'ralib, m e ’morchilik obidalari bunyod etilgan. B ugungi k u n g a c h a y etib k elg an S h a y x X o v a n d i T o h u r www.ziyouz.com kutubxonasi m aqbarasi, Ko'kaldosh madrasasi, Baroqxon madrasasi kabi tarixiy obidalar shaharning ilm-u m a ’rifat markazlari bo'lganli- gidan dalolat beradi. Tarixdan m a ’lumki, XVI asrning ikkinchi yarmidan boshlab, Q o zo n va Astraxon xonliklari Rus davlatiga b o ‘ysundirila boshlandi. Natijada, Toshkent va Moskva shaharlari o'rtasida savdo-sotiq aloqalariga imkoniyat tug'ildi, har ikkala tom ondan bir-biriga elchilar yuborildi. XVIII asrga kelib, shahar to'rt dahadan iborat edi. Shayxon- tohur, Sebzor, Ko‘kcha va Beshyog‘och dahalari. H ar bir dahaning o ‘z hokimi bo'lgan. Shahar tarixida bu davr Chorho- kimlik deb atalgan. S h ah arn i b oshqarish b o 'y ic h a b arch a m a'm uriy lavozimlarga shaharning boy savdogar va aslzodalari tom onidan ko'rsatilgan shaxslar tayinlangan. -k "k "k Rossiya bilan savdo-sotiqni rivojlantirish maqsadida 1779- yilda Toshkentdan Tobolsk shahriga elchilik missiyasi jo'natiladi. Biroq, bu davrda shahardagi ichki ziddiyatlar va notinchliklardan foydalangan ko'chm anchilar shaharga bir necha marta hujum uyushtiradilar. Buning natijasida s h ah ar atrofidagi bog'lar, dehqonchilik qilinadigan dalalar payhon qilinadi. Chorhokimlik davri s h a h a r hayoti x o 'jalig in in g tu s h k u n lik davri b o 'ld i. Shuning uchun, shaharni yagona hokim qo'lida birlashtirish ehtiyoji tug'ildi. Bu davrda shahar yaxlit tashqi devor bilan o'ralgan va uning uzunligi 14 km bo'lib, 12 ta darvozasi bor edi. 1784-yil Shayxontohur dahasining hokimi Yunusxo‘ja boshqa dahalarning hukmronligini ham o 'z tasarrufiga oladi, natijada mustaqil Toshkent davlati yuzaga keladi. Bir qancha harbiy yurishlardan so'ng u o'z atrofidagi yerlarni qaytarib olishga va Toshkent aholisiga tinchlik bermayotgan ko'chm anchi qabilalarni bo'ysundirishga erishadi. Bu davlat tashqi kuchlar tazyiqida bo'lsa-da, yigirma yildan ortiqroq vaqt davomida yashadi. T o sh k en t m ahallalarining m asjidi va choyxoncilari uning g a v j u m r o q y e r l a r i d a j o y l a s h g a n b o 'l i b , a h o l i n i n g t ur l i m a ’rakalari u c h u n z a r u r b o 'lg a n u m u m iy mulki sifatida saqlangan. Shaharning eng gavjum joylari, uning bozorlari bo'lgan. www.ziyouz.com kutubxonasi Toshkentda jahon mamlakatlari, BMT va Markaziy Osiyo d av la tla rin in g turli m a v zu lard ag i s e m in a r, sim p o z iu m va qurultoylari o ‘tkazib turiladi. 1998- yilda U N E S C O tashkiloti Ijroiya Kengashining 155-sessiyasi, 1999- yil 19—20- iyulda Afg'oniston muammosini hal etish b o ‘yicha 6+2 guruhining B M T homiyligidagi uch rash uv i b o i i b o 'td i. U n d a tarixiy T o sh k en t deklaratsiyasi qabul qilindi. 2000- yil sen tabrd a U N E S C O ning „ D in la r a r o dialog va d u n y o m a d a n iy a ti“ mavzusidagi xalqaro kongressi, 2003- yil 14- mayda „Interkon- t i n e n t a l “ m e h m o n x o n a s i d a „ M a r k a z i y O siyo XX a s rd a hamkorlik, sheriklik va m u lo qo t“ mavzusida xalqaro konfe- rensiya, 2004- yil iyun oyida Shanxay Hamkorlik Tashkilotining konferensiyasi o ‘tkazildi. Toshkentda mustaqillik yillarida iqtisodiyot va m a ’naviyat sohasida tub islohotlar amalga oshirildi. Iqtisodiyot sohasida bozor munosabatlariga o'tilishi talablari asosida biznes, ishbilarmonlik, xorijiy sarmoyalar kiritishni rag‘batlantirish, yangi bank-kredit sistemasini barpo etish, mulkni xususiylashtirishga doir bir qancha amaliy tadbirlar ko'rildi. Shaharda xorijiy mamlakatlar ishbilarmonlari bilan hamkorlikda q o ‘shma korxonalar, firmalar ochish tobora rivojlanib bormoqda. M am lakatim iz mustaqillikka erishgach, sh ah ar qiyofasiga sharqona tus berilishiga katta ahamiyat berildi. 1991- yil 1- s e n ta b r d a T o s h k e n td a g i M a rk aziy m a y d o n n i M ustaqillik maydoni deb atash haqida O'zbekiston Respublikasi Preziden- tining Farmoni e'lo n qilindi. K o'chalar, maydonlar, tashki- lotlar, tum anlar qayta nom lana boshladi. Hozirgi kunda shahar markazidagi eng katta xiyobon Amir Temur nomi bilan ataladi. Uning markazida Sohibqiron Amir Temur haykali o ‘matilgan va Temuriylar tarixi davlat muzeyi qad ko‘targan. Bugungi kunda shaharni obodonlashtirishga katta ahamiyat b e r ilm o q d a . K eyingi y illard a s h a h a r n in g ta b iiy m u h itin i buzadigan korxonalar shahardan tashqariga ko'chirildi. Sha harning Eski shahar qismida joyning o ‘ziga xos xususiyatlarini e ’tiborga olib, uni kompleks rivojlantirishga katta ahamiyat berilmoqda. Shaharning tarixan tarkib topgan qismini tubdan ta ’mirlash va obodonlashtirish yo‘lida katta ishlar amalga oshirilmoqda. www.ziyouz.com kutubxonasi Toshkent — kecha va bugun Toshkent shahrining tarixi eramizdan avvalgi yillarga borib taqaladi. Tarixiy y o zm a m a n b a la r va qadim gi M in g o 'rik , Shoshtepa tepaliklarida olib borilgan arxeologik tadqiqotlar Toshkent bundan 2200 yil oldin shahar sifatida shakllanganini tasdiqladi. Tarixiy m a ’lumotlarga ko'ra, VII—VIII asrlarda Shosh shahri va uning atrofida dehqonchilik, hunarmandchilik va savdo-sotiq h a r to m o n l a m a rivojlangan. X asr oxiri va XII asrn ing o'rtalaridan shahar Toshkent deb atala boshlangan. ,,Toshkent“ nomi dastlab XI asrda Abu Rayhon Beruniy va M ahm ud Koshg'ariy asarlarida zikr etilgan. XIV—XV asrlarda Toshkent buyuk Sohibqiron Amir Tem ur davlati tasarrufiga o'tgan. To sh k en t shahri T y ansh an tog' tizmalari, A m udaryo va Sirdaryo o'rtasida joylashgan bo'lib, eramizdan avvalgi 260- yillarda vujudga kelgan. T o s h k e n t shahri m ustaqil O 'z b e k is to n R espublikasining poytaxti sifatida Vatanimizning faxri va iftixori hisoblanadi. Qadim va hamisha navqiron Toshkent yurtiniizning ko'rki, milliy istiqlolimizning timsoli, do'stlik shahri sifatida xalqaro m aydonda alohida nufuzga ega. Toshkent shahriga Birlashgan Millatlar Tashkiloti, Yevropa Ittifoqi, Yevropada Xavfsizlik va H a m k o rlik T ash k ilo ti, s h u n in g d e k , 90 dan ortiq xalqaro nodavlat tashkilotlar vakolatxonalari, 40 dan ortiq mamlakat elchixonalari joylashgan. Toshkent o'zining yuksak intellektual va madaniy salohiyati bilan alohida ajralib turadi. Mamlakatimizdagi markaziy muassasa va idoralar, eng nufuzli ilm -ziyo m askanlari O 'z b e k is to n Respublikasi Fanlar akademiyasi, yetakchi oliy o'quv yurtlari, fan va madaniyat markazlari, teatr va muzeylar, kutubxonalar Toshkent shahrida joylashgan. Shahar iqtisodiyotida sanoat, xizmat ko'rsatish va servisni rivojlantirish, eksport va xorijiy investitsiyalarni jalb etish uchun katta va qulay imkoniyatlar mavjud. O'zbekistonning ijtimoiy-iqtisodiy hayotida Toshkent shahri muhim o'rin egallaydi. U qudratli sanoat. ilmiv salohiyat va har www.ziyouz.com kutubxonasi tomonlama rivojlangan infratuzilmaga ega. Toshkent shahrida yirik sanoat korxonalari mavjud. 2009-yil 1-sentabr kuni , , 0 ‘zbekiston“ xalqaro anjum anlar saroyida T o sh k en t shah rin in g 2200 yilligiga bag‘ishlangan tantanali majlis bo'lib o ‘tdi. U n d a 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov ishtirok etdi. Prezidentimiz tantana qatnashchilarini, butun xalqimizni Toshkent shahrining 2200 yillik b ay ram i bilan q u tla r e k a n , m u sta q illik biz u c h u n o'zligim izni anglash, huquqiy d em o kratik davlat, erkin va farovon hayot barpo etish uchun ulkan im koniyatlar ochib berganini qayd etdi. Milliy davlatchiligimiz tarixida va ijtimoiy- siyosiy hayotimizda poytaxtimiz alohida o ‘ringa va beqiyos ahamiyatga ega ekanini t a ’kidladi. D a v latim iz rah bari Islom K a rim o v n in g 2009-yil 20 - avgustdagi farmoniga binoan, yurtimizda milliy davlatchilikni shakllantirish, mustaqil huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati barpo etish, tinchlik va barqarorlikni mustahkamlash, davlatlararo hamkorlik, xalqlar o'rtasidagi d o ‘stlik munosabat- larini rivojlantirishga q o ‘shgan katta hissasi, ezgu a n ’analarni saqlash, madaniy, m a ’naviy-m a’rifiy hayotimizni yuksaltirish, yosh avlodni Vatanga m u h ab bat, milliy va u m u m b ashariy q adriy atlarg a h u r m a t ru h id a tarb iy alash borasid ag i ulkan x iz m a tla ri u c h u n h a m d a 2200 yillik yubileyi m u n o s a b a ti b ila n Toshkent shahri „Mustaqillik11 ordeni bilan mukofotlandi. „Toshkent — Islom madaniyati poytaxti“ T a ’lim, fan va madaniyat masalalari bo'yicha islom tashkiloti A Y S E S K O ( I S E S C O ) to m o n id a n 2 0 0 7 -yilda „ T o s h k e n t — Islom madaniyati poytaxti“ deb e ’lon qilindi. Bu O'zbekiston va o ‘zbek xalqining islom madaniyati rivojiga q o Lshgan beqiyos hissasining yuksak e ’tirofi va mamlakatimiz hayotidagi ulkan madaniy-ma'rifiy voqeadir. Butun Osiyo qit’asining vakili b o ‘lgan Toshkent bilan bir qatorda arab dunyosidan Fes (Marokash) va Tripoli (Liviya) shaharlari, shuningdek, Afrika q it’asidan Senegal poytaxti — Dakar shaharlari ham Islom madaniyati poytaxtlari, deb e ’lon qilindi. www.ziyouz.com kutubxonasi AYSESKOning asosiy maqsad va vazifalari: — Islo m k o n fe re n siy a si ta s h k ilo ti a ’z o la ri b o 'lg a n m a m la - k a tla r o 'r ta s id a g i h a m k o r lik n i m u s ta h k a m la s h g a va u la rn in g t a ’lim , fa n va m a d a n iy a t so h a sid a o lib b o ra y o tg a n fa o liy a tla rin i y a n a d a riv o jlan tirish ; — islom qadriyatlari va g'oyalari doirasida fan taraqqiyoti va hozirgi zam on texnologiyalari natijalaridan unumli foydalanish; — m u su lm o n mamlakatlari xalqlari orasida o 'z a ro h a m korlikni, ta ’lim, fan va madaniyatni rivojlantirish yo'li bilan tinchlik va xavfsizlikni mustahkamlash va boshqa shu kabi ezgu ishlarga yoTialtirilgan bir qancha muhim masalalar. A Y S E S K O 1979- yili Islo m k o n fe re n siy a si ta sh k ilo ti a 'z o la ri ta sh q i ish la r v a z irla rin in g o 'n i n c h i k o n fe re n siy a si q a ro ri aso sid a ta sh k il q ilin g a n . Tashkilotning shtab-kvartirasi Rabotda (Marokash) joylashgan. www.ziyouz.com kutubxonasi SIY O SIY PARTIYALAR VA JAM OAT T A SH K ILO TL A R I 0 ‘zbekiston Respublikasining siyosiy partiyalari: 0 ‘zbekiston Xalq demokratik partiyasi — 0 ‘zbekiston Xalq demokratik partiyasi 0 ‘zbekistondagi siyosiy partiyalardan biri. 1991- yil 1-noyabrda tashkil etilgan. Partiyaning 218 viloyat, shahar va tuman kengashlari, 13065 boshlang'ich tashkiloti faoliyat ko'rsatmoqda. „ O 'z b e k is to n o v o z i“ , „Г о л о с У з б е к и с т а н а " gazetalari mazkur partiyaning ijtimoiy-siyosiy nashrlaridir. O ‘zbekiston ,,Adolat“ sotsial-demokratik Download 26.94 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|