Manbashunoslik
Lak — so n birligi, m ing
Download 6.7 Mb. Pdf ko'rish
|
Manbashunoslik. Madraimov A
|
1 Lak — so n birligi, m ing.
2 Bu yerda X iva xo n i M u h am m ad R ahim avval ( 1 8 2 5 /2 6 —1 8 4 2 -y y .) nazarda tutilgan. 60 inoqning k a tta xizm atkorlaridan biri S h er devonbegi va vaziri a ’zam M uham m ad Rizo devonbegilarning hissalari katta b o ig a n . Jan n atm ak on xonning am ri bilan yana bir karvonsaroy, tim va ularning o 'rtasid a (yana bir) katta m adrasa qurildi. (Xivaq) qal’asida sayyid A louddin Xivaqiy va uch yuz m ash h u r shayx dafn etilgan. S hahar tashqarisida shayx Abulvafo X orazm iy janoblari, yonida esa m ingdan ortiq avliyolar dafn etilgan. S haharning janubi-sharqiy tarafida, u n d a n 200 qadam narida, hazrat shayx H usayn B oboning ...m anzilgohi joylashgan. U yerda soya-salqin berib turuvchi gujum otli katta daraxt bor... X ivaqning qovuni va gurunchi ju d a m azali. U ning ob-havosi yaxshi, odam lari xushfe’l, lekin qishi sovuq keladi. Eng sovuq kunlari bir oy davom etadi. Shu paytda yerni taxm inan uch qarich m uz qoplaydi. G urlan, X o'jayli va Q o ‘ng ‘irotda u c h -to 'rt gaz qalinlikda q o r yog'adi. Ju ijoniyaning o 'rn id a hozirda suv oqadi va u Sir (dengizi)ga borib quyiladi. U ning oqibatida Gurganj xarobalikka yuz tutdi va ch o ‘lga aylanib qoldi. Bu h odisa hijriy 984-yili sodir b o ‘ldi. Sir (dengizi) hech vaqt to'lm aydi. Q ayiqlarda ov qilib yurgan baliqchilar «(dengiz) tu b id a to sh d an qurilgan b inolarnin g qoldiqlarini k o ‘radilar. S huningdek, k atta b ir q al’aning qoldig‘i h am bor», deb aytadilar... X orazm da m evalar va g ‘alla yaxshi yetishadi, xususan qovun shunday yetishtirilgan, qovun urug‘ini yantoq o'zagig a joylashtirib, uni m ahkam bog'lab q o ‘yganlar. U suvsiz, yantoq to m irid a n nam olib, yetishgan. Lekin ju d a shirin b o ‘lgan. X orazm ning, xususan Hazoraspning olm alari ju d a shirin. Aytishlaricha, bu shahaiga (H azoraspga) Sulaym on p ayg'am bar asos solgan. H azoraspda asosan sholi yetishtirilgan. X o ra z m n in g o ‘rik lari va u zu m i (h a m ) k o ‘p b o ‘ladi. M a sa la n , C hinkning pastida bir qishloq bor, nom i Ekinlik. U ning u zum idan shirin uzum (boshqa yerda) uchram aydi. (X o razm n in g y ana b ir shahari) Z am axsh ar. X ivaning kun botish tarafida, u n d an b ir kunlik yo ‘lda joylashgan. Jan n a tm a k o n , oliy jan ob xon (A llohqulixon)ning otasi u yerga suv olib kelib uni obod qilgan». “ Dili g‘aroyib” asarida Gurlan va uning osori-atiqalari, Xivaning kun chiqish tarafida qurilgan katta yangi bozor haqida ham qiziq m a’lumot keltirilgan. Muallifning guvohlik berishicha, bu bozor shu yerdagi katta bir ko‘l ustiga qurilgan. “45 kun ichida, — deb yozadi Xudoyberdi ibn Q o'shm uham m ad, — maydoni besh-olti tanob keladigan ko‘l ko'm ib tashlandi”. 0 ‘zR FA Sharqshunoslik instituti xazinasida “ Dili g ‘aroyib” asarining u ch ta q o 'ly o zm a nusxasi mavjud b o iib , u lardan biri, raqam i № 1335 61 m atni t o ‘la va m uallifning o 'z q o ‘li bilan yozilgan deb hisoblanadi.* Download 6.7 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|