Маoруза (18)


АКЦИЯЛАРГА ЫИСЫАЧА ТАВСИФ ВА УЛАРНИ ЪИСОБГА ОЛИШ


Download 0.54 Mb.
bet37/53
Sana18.06.2023
Hajmi0.54 Mb.
#1566426
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   53
Bog'liq
III-кисм БУХГАЛТЕРИЯ ХИСОБИ

3. АКЦИЯЛАРГА ЫИСЫАЧА ТАВСИФ ВА УЛАРНИ ЪИСОБГА ОЛИШ
Акция ыимматли ыоьознинг бир тури ъисобланади. Умуман ыимматли ыоьозларга акциялар, облигациялар, омонат касса сертификатлари ва векселлар киради.
Акция хиссадорлик жамиятлари, корхона, ташкилотлар, тижорат банклари томонидан муомалага чиыарилади. Бу ыимматли ыоьоз тури ўз эгасига корхона оладиган фойдасининг бир ыисмини дивиденд кўринишида олиш хуыуыини беради. Дивиденд - бу акциядорлик жамиятининг ъисобот даврида олинган ва акцияларга ыараб акционерлар ўртасида таысимланадиган фойдаси.
Ыуйидаги тур акциялар фарыланади:
1) меънат жамоалари;
2) корхона;
3) хиссадорлик жамиятлари акциялари.
Меънат жамоалари акциялари корхона, бирлашма ва бошыа корхона ъамда ташкилотлар томонидан чиыарили6, фаыат шу меънат жамоаларининг аoзоларигагина сотилади. Корхона акциялари корхона, ташкилотлардан ташыари яна тижорат банклари, хўжалик жамиятлари томонидан чиыарилади. Улар бошыа корхона ва ташкилотлар, ихтиерий тарзда тузилган жамиятлар ъамда банкларга тарыатилади. Хиссадорлик жамиятлари акциялари эса жамият аъзолари ўртасида тарыатилади. Бу акция эгаларининг бошыа акция эгаларидан фарыи шундаки, агар хиссадорлик жамияти тарыатилиб юбориладиган бўлса, у холда жамият молмулки жамият аoзолари ўртасида таысимланади.
Акция ыуйидаги маoлумотларни ўзида акс эттириши лозим: акцияни чиыарган корхона еки ташкилот номи, унинг жойлашган жойи, ыимматли ыоьоз номи, унинг тартиб раыами, чиыарилган муддати, чиыарилган акциялар сони, дивиденд тўлаш муддати, корхона еки ташкилот раъбари имзоси, дахлдор шахс имзоси. Хиссадорлик жамиятида акцияларни чиыариш унинг устав фонди миыдорида амалга оширилади. Агар давлат корхонаси хиссадорлик жамиятига айлантирилган бўлса, унинг бутун молмулки миыдорида акция чиыарилади. Меънат жамоалари ъамда корхона акциялари жамоа ва корхона аниылаган миыдорда акциялар чиыаради. Меънат жамоалари акциялари ва хиссадорлик жамияти акциялари жамият ъамда жамоа аoзолари томонидан шахсий мулк сифатида сотиб олинади.
Акция учун дивиденд меънат жамоалари, хиссадорлик жамияти фойдаси ъисобидан тўланади. Хиссадорлик жамияти акциясининг эгалари мазкур жамиятни бошыаришда иштирок этиш ъуыуыига эгадирлар. Меънат жамоалари ва корхона акциялари эгалари бундай ъуыуыга эга эмаслар.
Меънат жамоалари ва корхона акцияларини муомалага чиыаришдан асосий маысад ыўшимча молия маблаьарини амалда фойдаланишга жалб ыилишидир. Бу акция турлари акция чиыарувчи корхона ъамда ташкилотларда мулкчилик шаклини ва ъуыуыий холатини ўзгартиришга имкон бермайди. Ыимматли ыоьозлар тўьридан-тўьри унинг эгалари еки банк орыали сотилади.
Фонд биржаси - бу ыимматли ыоьозлар олиб сотиладиган савдо жойи. Хиссадорлик жамиятлари пайдо бўлиши билан мамлакатда ыимматли ыогозларнинг дастлабки бозор элементлари ъам пайдо бўла бошланди. Бир ваытнинг ўзида корхоналарни узоы муддатли молия маблаьлари билан таoминлашда ыимматли ыоьозларнинг роли ошади.
Уларни сотиш ва сотиб олиш фаыатгина фонд биржаларида амалга оширилади. Фонд биржалари ыимматли ыоьозларнинг иккинчи бозори, яoни ыимматли ыоьозларни сотувчи ва сотиб олувчининг учрашадиган жойи ъисобланади.
Меънат жамоалари ва корхоналарнинг акциялари бошыа ыимматли ыоьоз тури каби 06- «Узоы мудцатли молия ыщйилмалари» номли счетда ъисоб ыилинади.
Ыимматли ыоьозлар билан боьлиы операцияларнинг счетларда акс эттирилишини ыуйида кўришимиз мумкин:
Д-06-«Узоы муддатли молия ыуйилмалари»
К-51-“Ъисоб китоблар счети”,
К-52-«Валюта счети»

Ыимматли ыоьозлар юзасидан даромад


Д-76-Ъар хил дебитор ва кредиторлар билан ъисоб китоблар
К-06-«Узоы муддатли молия ыщйилмалари»

Ыимматли ыоьозлар сотиш


Д-48 «Бошыа актвлар реализацияси»
К-06-«Узоы муддатли молия ыщйилмалари»



Download 0.54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   53




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling