Маoруза (18)


Маoруза -18 ИШЛАБ ЧИЫАРИШ ЪАРАЖАТЛАРИНИНГ ВАЗИФАЛАРИ УЛАРНИ ТАРКИБИ, ТУРКУМЛАШ ВА МАЪСУЛОТ ТАННАРХИГА ЩТКАЗИШ ТАРТИБИ


Download 0.54 Mb.
bet2/53
Sana18.06.2023
Hajmi0.54 Mb.
#1566426
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   53
Bog'liq
III-кисм БУХГАЛТЕРИЯ ХИСОБИ

Маoруза -18

ИШЛАБ ЧИЫАРИШ ЪАРАЖАТЛАРИНИНГ ВАЗИФАЛАРИ УЛАРНИ ТАРКИБИ, ТУРКУМЛАШ ВА МАЪСУЛОТ ТАННАРХИГА ЩТКАЗИШ ТАРТИБИ.



Режа.


  1. Ишлаб чиыариш ъаражатлари ъисоби ва маъсулот таннархини калькуляция ыилиш вазифалари ъамда уни ташкил ыилиш асослари

  2. Ишлаб чиыариш ъаражатларини туркумлаш.

  3. Асосий ишлаб чиыариш ъаражатларининг таркиби уларнинг ъисоби ва маъсулот таннархига щтказиш тартиби.

  4. Умум ишлаб чиыариш ъаражатлари таркиби, уларни ъисобга

  5. олиш ва маъсулот таннархига щткизиш таркиби.



Таянч суз ва иборалар
Таннарх, таннархни колpкуляция килиш вазифалари, харажатлар гурухланиши, харажат моддалари, калpкуляция бирлиги, умумий ишлаб чикариш харажатлари, умумий ишлаб чикариш харажатларини хисобга олиш, режа тан нархи, хаыиыий тан нар, цехтан нар.

Маъсулот таннархи корхона еки ишлаб чиыариш бирлашмаси молия-хўжалик фаолиятининг ъамма томонларини акс эттирувчи кўрсаткичдир. Шунинг учун ишлаб чиыариш ъаражатларини ъисобга олиш ва маъсулот таннархини калькуляция ыилиш бухгалтерия ъисобининг энг асосий сохаларидан бири ъисобланади.


Режалаштиришнинг хозирги тизимида бирлашма ва корхона фаолиятини баъолашда фойда иытисодий кўрсаткичи асосий кўрсаткич ыилиб олинган. Аммо бу маъсулот таннархи кўрсаткичининг аъамиятини камайтиради, деган гап эмас. Корхоналарнинг ишлаб чиыариш молия режасини тузишда маъсулот таннархи иытисодий кўрсаткичига алохида аъамият берилади. Вазирлик ва бошыалаларга уларнинг ыарамоьидаги корхона ва бирлашмалар учун рентабеллик кўрсаткичи ўрнига маъсулот таннархини камайтириш бўйича режа топширигини тасдиылаш ъуыуыи берилгаи. Бу эса, ўз навбатида, маъсулот таннархи кўрсаткичининг муъимлигини яна бир бор тасдиылайди. Маъсулот таннархини камайтиришдек муъим вазифани хал ыилишда ишлаб чиыариш ресурсларини тўьри сарфлаш, белгиланган сарфлаш нормативларига риоя ыилиш, иытисод ыилиш тартибини амалда кенг ыўллаш лозим, Шунинг учун хозирги шароитда ишлаб чиыариш ъаражатларини ъисобга олиш ва маъсулот таннархини калькуляция ыилишни тўьри ташкил ыилишга катта аъамият берилмоыда.
Ишлаб чиыариш ъаражатларини ъисобга олиш ва маъсулот таннархини калькуляция ыилишнинг вазифалари ыуйидагилардан иборат:
1. Маъсулот ишлаб чиыариш ва уни сотиш билан боьлиы, хаыиыий ъаражатларни ўз ваытида, тўлиы ъисобда акс эттириш.
2. Маъсулот ишлаб чиыариш жараёнида материал, пул ва меънат ресурсларидан тўьри фойдаланилиши устидан назорат олиб боришни таoминлаш.
3. Хажми, сифати ва ассортименти бўйича маъсулот ишлаб чиыариш режасининг бажарилишини назорат ыилиш.
4. Маъсулот айрим турларининг хаыиыий таннархини ъисоблаш.
5. Таннарх бўйича режа топшириги бажарилишини назорат ыилиш.
6. Ишлаб чиыаришда фойдаланйлмаган резервларни аниылаш, хўжасизликка. брак ъисобига, нобудгарчиликлар ва бошыа ишлаб чиыаришдаги унумсиз ъаражатларнинг бўлишига ыарши кураш олиб бориш.
7. Ишлаб чиыариш-хўжалик ъисоби фаолияти натижаларини аниылаш.
Ишлаб чиыариш ъаражатларини ъисобга олиш ва маъсулот таннархини калькуляция ыилиш бир-бири билан ўзаро боьланган. Бу боьлиылик ыуйидагиларда ифодаланади:
1. Ишлаб чиыариш ъаражатларини ъисобга олиш ъамда маъсулот таннархини калькуляция ыилиш олдига бир хил вазифа ыўйилади. Масалан, маъсулот ишлаб чиыариш билан боьлиы, ъаражатларни ўз ваытида ва тўлиы ъисобда акс эттириш, ишлаб чиыаришда материал ъамда бошыа моддий товар бойликларнинг сарфланиши устидан назорат олиб бориш ва хоказо.
2. Режалаштириш, ъаражатларни ъисобга олиш ва маъсулот таннархини калькуляция ыилишда калькуляция моддаларининг бир хил гуруъланишидан фойдаланилади.
3. Ъаражатларни ъисобга олиш маoлумотлари асосида калькуляция тузилади ва таннарх аниыланади.
4. Ишлаб чиыариш ъаражатларини ъисобга олиш ва таннархини калькуляция ыилишда ъаражатлар ъисоби ва калькуляция ыилишнинг бир неча хил усуллари ыўлланилади, масалан, одций, норматив, буюртмали, бўлимли усуллар. Юыорида келтирилган ўхшашликлар ъаражатлар ъисоби ва маъсулот таннархини калькуляция ыилишни бир-бири билан ўзаро боьланган холда еритишни такозо ыилади.
Ишлаб чиыариш ъисоби ва маъсулот таннархини тўгри калькуляция ыилишни ташкил килмасдан туриб, саноат корхоналари ишлаб чиыариш-хўжалик фаолиятини муваффакинтли бошыариш мумкин эмас, Ъар бир корхона еки бирлашмада ишлаб чиыариш ъисоби ва таннархни тўьри ташкил ыилишнинг имкониятлари ыуйидагилардан иборат:
аввалдан ишлаб чиыилган ва тасдиыланган технология режасининг. мавжуд бўлиши, замонавий ишлаб чиыариш талабларига жавоб бера оладиган ишлаб чиыариш ъаражатлари меoёрининг мавжуд бўлиши, омбор хўжалигининг тўьри ташкил ыилиниши ва ишлаб чиыариш зарур ўлчов асбоблари ва мосламалар билан таoминланган бўлиши, ишлаб чиыариш ъаражатларининг аналитик счети, калькуляция обoектлари ъамда калькуляция бирлигини аниылаш, калькуляция моддалари, комплекс ъаражатлар моддалари номенклатурасини ишлаб чиыиш, комплекс ъаражат моддаларини калькуляция обoектлари ўртасида таысимлаш усулини танлаш ва хоказолар.
Саноат корхоналарида ишлаб чиыариш ъисоби ва маъсулот таннархини калькуляция ыилиш «Ъаражатлар таркиби тўьрисидаги Низом»га мувофиы олиб борилади. Мазкур Низом амалдаги ыонун-ыоидалар ъисобга олинган холда, хўжалик обoектларида, яoни ўзининг фаолиятини амалга оширувчи юридик ва физик шахслар ишлаб чиыарган маъсулот (иш, хизмат) таннархига ыушиладиган ъаражатлар бир хиллигини таoминлаш маысадида ишлаб чиыарилган. Низом бухгалтерия ъисоби ва солиыда тортиш маысадлари учун ъаражатларни ъисоблаш ўртасидаги фарыни ъисобга олган холда ишлаб чиыилган. Хўжалик субьектларида ъаражатларни ъисоблаш ва улар фаолияти молия натижаларини аниылаш, ушбу маoлумотлар асосида хўжалик субьектининг бозор иытисоди шароитида раыобатбардошлилигини аниылаш учун зарур. Солиыыа тортиладиган фойда бухгалтерия фойдасидан фары ыилади, корхона ъаражатларининг бир ыисми амалдаги солиы сиесатига кўра солиыыа тортиладиган базага ыўшилмайди.
Низомда ъаражатларни туркумлаш ва молиявий натижаларнинг таркиб топишининг асосий ыоидалари баен этилган.

Download 0.54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   53




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling