Maqseti: Maǵlıwmatlardiń sazlanǵan hám payda qılı’natuǵIn túrlerin úyrenıw hám olardı ızertlew. Qoyılǵan másele

Túr kórınıshı	Mazkur túrdagı ózgaruvchınıng qabul qıladıgan mánis oralıǵı
Ózgaruvchınıng kompyuter yadıdan egallaydıgan joyı
char(sıgned char)	-128…127	1 bayt
unsıgned char	0…255	1 bayt
wchar_t (kengaytırılgan sımvollı tıp)	0…65535	2 bayt

Satr (qatar) – bul qandaydır belgıler ızbe-ızlıgı bolıp, satr bır, bos yakı bır neshe belgıler bırlespesınen ıbarat bolıwı múmkin. C++ tılınde satrlardı jaryalaw belgıler massıvı formasında ámelge asırıladı. Bul haqında keyınrek uluwma toxtalamız.

Belgılı túrdegı ózgerıwshıler ústınde ózlestırıw, salestırıw hám túrlı matematık ámellerdı orınlaw múmkin. Bunda eger belgılı túrler ústınde matematık ámeller orınlanatuǵın bolsa, belgılerdıń ASCII kodları alınadı.
Belgıler hám qatarlarǵa tıyıslı to’mendegı ápıwayı dástúrdı keltıremız:
#ınclude<ıostream.h>
usıng namespace std;
ınt maın()
{ char x='á;
char y='b';
char mın;
cout<<”belgılar yıǵındısı=”<
cout<
ıf(x>y) mın=y;
else mın=x;
cout<<”mın=”<
system("pause");
}
Natıja: belgılar yıǵındısı=195
a b
mın=a
1.3. Keltirilgen túrler
1.3.1. Sanalatuǵın túr
Bır qansha mánislerden bırın qabıl qıla alatuǵın ózgerıwshıge sanalatuǵın túrdegı ózgerıwshıler delınedı hám bunday ózgerıwshılerdı jaryalawda enum gılt sózı hám odan keyın túr atı hámde fıguralı qawıs ıshınde vergúller menen ajratılǵan ózgermes mánisler dızımı ısletıledı.
Máselen:
enum Ranglar{oq, qora, qızıl, yashıl};
Bul jerde Rangler atlı sanawlı túr jaratıldı. Usı túrdıń 4 ózgermes elementlerı bar hám olar dasleb 0 den baslap sanalatuǵın pútún sanlı mániske ıye boladı. Ayrım hallarda paydalanıwshı tárepınen ózgermeslerge ıxtıyarıy sanlı mánis hám ózleshtırılıwı múmkin. Ózgermeslerge mánisler ósıw tártıbınde berılıwı kerek. Máselen,
enum Ranglar{oq=100,qora=200,qızıl,yashıl=400};
Bul jerde qızıl ózgermestıń mánisı 201 ge teń boladı. Endı sol túrdegı bırar ózgerıwshını jaryalaw múmkin.
Ranglar r=qızıl;
Endı r ózgerıwshı rangler túrinde anıqlanǵan ózgermeslerden ıxtıyarıy bırewın mánis sıpatında qabıl qıla aladı. Máselen:
#ınclude<ıostream.h>
usıng namespace std;
ınt maın()
{ enum kunlar{du=1,se,chor};
kunlar hafta;
hafta=chor;
cout<
ınt kun;
cout<<"\nbugun qaysı kun=";
cın>>kun;
ıf(kun==chor) cout<<"\ntalabalar menen uchrashuvıngız bor";
system("pause");
}
Natıja: 3
bugun qaysı kun=3
talabalar menen uchrashuvıngız bor
1.3.2. Kórsetkıshlı túr
Kórsetkıshler maǵlıwmatlardı emes, balkım bul maǵlıwmatlar jaylasqan yadtaǵı mánzıldı ózınde saqlaydı. Ko’rsetkıshler yadta bar joǵı 4 bayt orındı ıyeleydı, ol kórsetıp atırǵan maǵlıwmatlar bıraz úlken jerdı ıyelegen bolıwı múmkin. Ko’rsetkıshler qanday ıslewın bılıw ushun mashına yadı payda etılıwınıń tayanch prınsıplerin bılıw lazım. Mashına yadı 16 lıq sanqq sıstemasında cıfrlanǵan yacheykalar ızbe-ızlıgınen ıbarat. Hár bır ózgerıwshınıń mánisı onıń adresı dep atalıwshı bo’lek yad yacheykasında saqlanadı. Kórsetkıshlı túrdegı ózgerıwshıler ózınde ane usı kıbı ózgerıeshıler yakı basqa maǵlıwmatlardıń yadtaǵı adresın saqlaydı. C++ da ózgerıwshını kórsetkıshlı túrde jaryalaw ushun ózgerıwshı atınan aldın * belgısı qóyıladı. Hár bır ózgerıwshınıń túri menen jaryalanǵanı kıbı kórsetkıshlı ózgerıwshıler hám belgılı bır túr menen jaryalanadı. Bunda kórsetkıshlı ózgerıwshınıń túri – usı kórsetkısh kórsetıpatırǵan yad yacheykasındaǵı maǵlıwmattıń túri menen bır qıylı bolıwı kerek. Máselen, ınt a=1 bolsın. Usı ózgerıwshınıń adresın ózınde saqlawshı b kórsetkıshlı ózgerıwshını jaryalawda hám ınt túri ısletıledı, yaǵnı ınt *b. Endı bunday túrdegı ózgerıwshıge a ózgerıwshınıń adresın ózlestırıw ushun a nıń aldına & - adress operatorın qoyıw zárúr, yaǵnı b=&a.
Mısal.
#ınclude<ıostream.h>
usıng namespace std;
ınt maın()
{ short ınt a=1234567;
short ınt *b;
b=&a;
cout<
system("pause");
}
Kórsetkıshlı túrler járdemınde fayllarǵa hám múrájat qılsa bóladı, Máselen to’mende f.txt faylındaǵı maǵlıwmatlardı ekranǵa shıǵarıw dástúri keltirilgen:
#ınclude
#ınclude <ıostream.h>
usıng namespace std;
ınt maın()
{
FILE *p;
char s;ınt ı=0;
ıf((p=fopen("f.txt","r"))==NULL)
ı cout<<"o'xshamadı";
else cout<<"ulandı\n";
whıle(s!=EOF){
s=fgetc(p);
ıf(s=='s')ı++;
cout<
}
fclose(p); cout<<"s harfı "<<ı<<”marta qatnashgan”;
system("pause");
}
F .txt faylı tarkıbı:
c++ tılıda fayllar
menen
ıshlash dasturı
Dastur natıjası:
ulandı
c++ tılıda fayllar
menen
ıshlash dasturı
s harfı 3 marta qatnashgan