Ímaratlardıń maksadga kura klassifikatsiyasi. Ímaratlarǵa kuyiladigan tiykarǵı talaplar. Ímaratlardıń uzokka shıdamlılıǵı

Diywallar, tosiklar hám diywaldı arxitektura -konstruktiv
elementleri.
Diywallar bınanıń tiykarǵı júk kutaruvchi hám tusuvchi (ximoyalovchi) konstruktsiyalari esaplanadi. Olar bekkem, kattik, órtqa shıdamlı, uzok múddet xızmet kiluvchi, issiklikni kem utkazuvchi, issiklikni uzida uzok saklovchi jetkilikli dárejede xavo hám dawıs utkazuvchi, xamda kem sarplı bulishi shárt.
Kernewdi (ogirlikni) uziga alıw hám uzatıw xarakterine kura diywallar (ishki hám tashki) júk kutaruvchi, uz-uzını kutaruvchi hám aspa boladı.
Júk kutaruvchi diywallar bınanı kattik samal tásirine shıdamlı,bekkem, kattikligini, sonıń menen birge orayopma hám koplamalarga keletuǵın kernewlerge (ogirlikka) shıdamlı, olardı tıykarǵa, tiykarǵa uzata
alatuǵın bulishi kerek. Aspa diywallar bólmelerdi atmosfera tásirinen (sovuk, shovkin) ximoya etedi hám yukori sapalı, jeńil, issiklik utkazmaydigan materiallardan kuriladi. Olar ádetde ogirlikni (samal )
bir panel hám uz ogirligi shegarasında bınanıń júk kutaruvchi karkas elementine utkazadi. Bınada jaylasıwına kura diywallar tashki, yaǵnıy
bınanı tusuvchi hám ishki-bólmelerge ajıratıwshı boladı. Isletiletuǵın materiallarǵa karab diywallar yogochdan (qada, bruschatka hám boshka), tas materiallarınan, beton, temir beton, sonıń menen birge kup kavatli (yukori sapalı, issiklik utkazmaydigan materiallar menen kalin kismi uralgan) boladı.
Diywaldı kurish usılı buyicha háreketlenetuǵın opalubka járdeminde kulda hám úlken kólem degi bloklar hám iri elementlerden montirovka etiw járdeminde ámelge asıriladı. Diywaldıń elementleri.
Tsokol' - tikkeley fundamentda jatatuǵın tashki diywaldıń tómengi kismi. Tsokol' ádetde tez-tez mexanik, temperatura hám ıǵallıq tásiri astında boladı. Sol sebepli ol bekkem (pishik) hám uzok múddet xızmet etetuǵın materiallardan kuriladi (yamasa olar menen koplanadi). Karniz - diywaldı tegis tárepin atmosfera yoginlaridan ximoya
etiw ushın bınanı venchayuxiy, diywaldı gorizontal, profilirovannuy Parapet - tóbeden yukorida jaylasqan ventilyatsiya pátalari, kuvurlari hám boshkalarni jasırıp turıwshı, karnizdan yukorida jaylasqan diywaldıń kismi; Prostenki - áynek hám qapı yoriklari urtasidagi diywal kismi; Peremuchki - diywal daǵı yoriglarni (tuynuklarni) bekitiwshi arka yamasa
blok túrin konstruktiv elementleri, olar uzidan yukorida jaylasqan diywaldan kernew (ogirlik) aladılar jáne onı prostenkaga uzatadı.
Pilyastrlar - olar uzlarida diywaldı vertikal kalinligini hákis ettirediler (yaǵnıy kolonnaga uxshash). Olardı úlken aralıq chuzilgan diywallardı bekkemligin asırıw ushın koplama orayopma elementlerin tirkalgan jaylarına urnatiladi. Kishi elementlerden kurilgan diywallar. Bunday diywallar ılaydan islengen ıdıs,
silikatdan islengen gisht hám taslardan
kuriladi.gishtni diywallar 2, 5; 2
hám 1, 5 gisht kalinligida kuriladi.gishtning razmeri 250 x120 x65 mm bulganda - bul 640, 510 hám 380 sm diywaldıń kalinligiga sáykes keledi (10 mm
korishma jikleri esapqa alınǵan túrde).gisht semonga yotkiziladi yamasa jiklerdi jalǵanıwına ámel etken túrde gorizontal katorlarga oxak korishmasi járdeminde yotkiziladi. Iri bloklı diywallar. Olar ogirligi 3 tonnaǵa shekem bulgan jasalma
yamasa tábiyiy bloklardan kuriladi (kalinligi 300, 400, 500 hám 600 mm). Iri jasalma bloklar jeńil yamasa govakli simkat yamasa boshka betonnan, gishtdan, ılaydan islengen ıdıs taslardan tayarlanadı.
Iri panelli diywallar. Olardı jiklersiz, «Xana» kolemindegi tashki hám ishki bir yamasa kup kavatli panellerge montirovkalanadi. Pardevorlar kavatlar shegarasında bólmelerdi orayopma hám bir-
birinen ajıratıw ushın urnatiladigan, júk, kúsh tushmaydigan ilgichka (yupka) ishki diywallar.
Úyde jaylasqan bólmelerdiń pardevorlari dawıs utkazmaydigan, sanitariya -texnika ushın ajıratılǵan bólmeler hám asxanalardıń pardevorlari namga shıdamlı bulishi kerek.pardevorlar yogochdan, gishtdan, plitalardan (gips, shlakoblokdan islengen), yogoch karkas buyicha jeńil beton hám temirbetondan xam islenedi. Ǵalabalıq kurilishda razmeri 800 x400 mm, kalinligi 80 yamasa 100 mm bulgan gips yamasa gipsbeton plitalardan paydalanıladı. Eń industrial iri panelli pardevorlar mayda plitalarǵa salıstırǵanda bir muncha artıqmashılıqlarǵa iye: birinshiden olardı islep
chikarish hám urnatishga 2 teńdey kem ǵárejet ketedi, kiymati 35-40% tómen. Iri panelli peregorodkalarni kalinligi 50, 80, 100 hám 120 mm,
minimal biyikligi - 2500 mm, uzınlıǵı - 6000 mm.
Iri panelli pardevor gipsbeton prokat panelden, shlak yamasa gipig menen tuldirilgan gipsbetondan islenedi. Bólmelerdi ajıratıwshı pardevorlarni kalinligi 90... 100 mm, kvartiralar urtasidagi pardevorlarni bolsa urtasida 40 -50 mm xavo katlami bulgan eki kavatli panellerden islenedi. Dawıstı utkazmaslik
ózgesheligin asırıw ushın pardevorlarni orayopma paneline tayanǵan jayında mayısqaq, bekkem katlamlarni kullash, úshek hám diywal urtasidagi
tirkishlarni katronlangan tozǵaq menen tuyıqitmok kerek.
Íǵallıq yukori bulgan orınlardaǵı (sanuzel, asxana ) peregorodkalar jiklerin uzaklash, gishtdan (sherekta) shlakobetondan islengen bush plitalardan shlakobeton panellerden orınlaw okilona boladı.
Pardevorlarni beton tóbege jabıwtırıw (tutastırıw ) metalldan islengen ankerlar úskenesi járdeminde, diywalǵa jabıwtırıw -yogoch sukmalarga (vkladishi) kekiletuǵın zakreplar járdeminde, sanitariya -texnika buyımların urnatish arnawlı blok -paneller járdeminde ámelge asıriladı. Diywallardıń júk kutarish kobiliyatiga karab túrleri: Balkonlar, erkerlar, lodjiyalar. Turar -orınlarda urnatiladigan
balkonlar - bul kavatlar urtasidagi orayopma dárejesinde tashki diywaldan
tashkariga chikkan, perilalar menen ajıratılǵan maydan.
Balkon júk kutaruvchi konstruktsiya, pol hám tusikdan ibarat.
Balkonning júk kutaruvchi kismlari keyingi jıllarda yigma temir-beton
plitalardan islenmokda, olar bir tárepi menen diywalǵa ilinadi hám
diywalǵa urnatilgan pulat ankerlarga zatsell kilingan jayı
japsarlanadı. Balkon plitaların fakatgina ogir, úlken diywallarǵa
isenimli etiw múmkin.
Diywali yupka bulgan iri panelli úylerde (ımaratlarda ) bolkon
plitaların maxkamlash kiyin bulgani ushın balkonlarni arnawlı ústinler
járdeminde ustap turıw maksadga muvofik boladı. Balkonning temir beton
plitası ústine gidroizolyatsion tushama jabıwtırıladı hám ol jaǵdayda 1-3 kavatlar
ushın pol wazıypasın orınlawshı tsement koplama kilinadi.
gishtdan
islengen
diywallarǵa
bolkonlar
temir-beton
peremuchkalardan chikarilgan, bolkon plitasın pulatdan islengen
zakladnoy detaliga privarennuy vertikal pulat ankerlar járdeminde
biriktiriladi.
Bolkonlar nafakat jasawshılarǵa kulayliklar jaratadı, bálki, bınanı
kórkem kurinishini qáliplestiriwge tásir kursatadi. Sol sebepli
olardı forması, proportsiyalari hám jaylastırıw ritmi arxitektorlar
tárepinen saldamlı úylengen bulishi kerek.
Erkerlar - bul bınanı fasadidan eki-ush skoshennui áynekler
menen tashkariga chikuvchi xananıń bir kismi bolıp tabıladı. Ol bir yamasa bir neshe
áynekler menen yoritiladi. Erkerlarni birinshi kavatda, tiykarǵa
jaylastırıw usınıs kilinadi. Bunday jaylastırıw erkerlarni
konsol'niy konstruktsiyalariga salıstırǵanda bekkemrok hám arzanrok bolıp tabıladı. Ol
bólmelerge kuprok yoruglik túsiwin, fasadni formasın hár túrli,
etiw plastika tárepinen tuldirish hám boshkalar imkaniyatın jaratadı.
Lodjiya - dep xananı fasad tárepinen ochik hám kolgan ush tárepi
diywallar menen tusilgan kurilma bolıp tabıladı. Lodjiyalar bólme urnini basadı,
sol sebepli olardı qubla rayonlarda jaylasqan úylerge kurish
maksadga muvodik bolıp tabıladı. Keyingi jıllarda iklimi mu'tadil bulgan
rayonlarda kup kavatli turar orınlardaǵı balkonlarni lodjiyalar menen
almastırıw yulga kuyildi. Bunday sheshim uzını okladi, sebebi olar
xojalıqlardı kattik samaldan, yomgirdan ximoya etedi hám jasawshılar
ushın salıstırǵanda kulayliklar jaratadı.
Erkerlarni ulıwma kurinishi: a-ekinshi kavatda jaylasqan ; b-iri panelli ımaratlarda diywalları yupka bulgan vaktda, balkon plitaların jaylastırılıwı
Kiyinchilik tugdirganda urnatiladi
Konstruktiv sheshimlerge kura úsh qıylı lodjiyalar bar: gabaritli
(úlken) ımaratlarda tulik jaylastırılǵan, kisman - yaǵnıy tashki diywalǵa
kisman kiritilgen (zaglublennie), hám aqırında aspa (vinosnie) tashkariga
chikarilgan - tap erkerlarga uxshab tashki diywaldan tusik tashkariga
chikarilgan boladı. Birinshiden, xar eki lodjiyada olardıń
temirbeton diywalları júk kutaruvchi bulib, olar yukorida jaylasqan
lodjiyalardan ogirlikni aladılar hám bul ogirlikni (kernewdi)
bınanı tiykarına yamasa birinshi kavatning konstruktsiyasiga uzatadı.
Tashkariga chikarilgan lodjiyalarni diywalları aspa boladı : olar
ogirlikni (kernewdi) uzını plitasınan aladı jáne onı diywaldıń
kúndelang jaylasqan ishki júk kutaruvchi diywallarına uzatadı. Aspa
lodjiyalar M 100 keramzit beton konstruktsiyasidagi islenedi.
Lodjiyalarni diywalları bınanıń kúndelang jaylasqan ishki júk
kutaruvchi paneline osiladi. Panelden kurilgan turar -jay ımaratlarında konstruktiv maksadlarda
aspa lodjiyalarni urnatish usınıs kilinadi, óytkeni tulik
jaylastırılǵan lodjiyalar ushın kuprok tashki diywal hám orayopma ushın
panellerdiń tip razmerlari kuprok talap kilinadi.

Paydalanilgan adebiyatlar

1. 
   1 В.А. Неелов «Гражданские здания» М., Стройиздат 1988г
   
2. 
   1 Кульпе Т.Л. «Основы архитектуры» М., «Высшая школа» 1989г.
   
3. 
   2 Зайцев Ю.В. «Основы архитектуры и строительный конструкции» М.,
   
4. 
   «Высшая школа» 1989г.
   
5. 
   3 ШНК 2.08.01 – 05 «Жилие здания». – Т., Госкомархитекстрой РУз,
   
6. 
   2005й.
   
7. 
   1 Кульпе Т.Л. «Основы архитектуры» М., «Вусшая школа» 1989г.
   
8. 
   2 Зайцев Ю.В. «Основы архитектуры и строительный конструкции» М.,
   
9. 
   «Высшая школа» 1989г.
   
10. 
    3 ШНК 2.08.01 – 05 «Жилые здания». – Т., Госкомархитекстрой РУз,
    
11. 
    2005й.
    
12. 
    4 С.А. Хасиева «Архитектура городской среды» М., Стройиздат, 2001г.
    
13. 
    5 С.Т. Змеул «Архитектурная типология зданий и сооружений», - М.;
    
14. 
    «Высшая школа» 2000г.