Марказий банк, унинг функционал тузилиши ва функциялари


Ўзбекистон Республикаси Марказий Банкининг вазифаларини бажариш учун асосий функциялари


Download 351.92 Kb.
bet8/9
Sana24.10.2023
Hajmi351.92 Kb.
#1718054
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
1406025710 57507

Ўзбекистон Республикаси Марказий Банкининг вазифаларини бажариш учун асосий функциялари
Ўзбекистон Республикаси Марказий банки ўз зиммасига юклатилган вазифаларни бажариш учун =уйидаги асосий функцияларни бажаради.

  1. И=тисодиётни пул-кредит дастаглари ёрдамида бош=ариш.

  2. Хисоб-китоб ва пул ўткзиш операцияларини бажаришни йўлга =ўйиш.

  3. Тижорат банклари фаолиятини бош=ариш ва назорат =илиш.

  4. Бош=а кредит муассасаларининг касса захираларини са=лаш.

  5. Расмий олтин-валюта захираларини са=лаш.

  6. Хукумат учун хисоб-китоб ва кредит операцияларини бажариш

  7. Тижорат банкларига кредит бериш.

  8. Пул эмиссияси.

Марказий банк ўз сарф-харажатларини даромадлари хисобидан =опловчи и=тисодий жихатдан муста=ил муассасадир Марказий банкнинг мол-мулки унинг пул ва бош=а моддий бойликлардан иборат бўлиб, уларнинг =иймати Марказий банк балансида акс эттирилади.
Республика Марказий банкининг устав капитали 2 млрд. сум деб белгиланган. Шунингдек, Марказий банк соли=лар ва божлардан "Ўзбекистон Республикаси Марказий банки тў\рисида" ги =онуннинг 23-моддасига мувофи= озоддир. Марказий банк келгуси йил учун Ўзбекистон Республикаси монетар сиёсатининг асосий йўналишларини ишлаб чи=ади ва хар йили кейинги молия йили бошланишидан 30 кун олдин Олий Мажлисга бу ха=да ахборот беради. Марказий банк пул-кредит, молия, валютава нарх муносабатларининг ахволига асосланиб, муомаладаги пул муассасининг битта ёки бир =анча кўрсаткичлари ўзгаришининг ани= ма=садли мўлжалларини белгилаши мумкин.
Ўзбекистон Республикаси Марказий банки пул-кредит сиёсати и=тисодий вазиятни тахлил =илиш ва олдиндан айтишни, пул ми=дорини йиллик ўстириш суръатларининг ма=садли кўрсаткичларини, кредит, фоиз валюта сиёсатини амалга ошириш йўналишларини ўз ичига олиб мухим макрои=тисодий жараёнлар: пулнинг хамда мехнат ресурсларининг бандлиги, тўлов балансини бар=арорлаштиришга йўналтирилган бўлад. Ўзбекистон Республикаси Марказий банки ўзаро хисоб-китобларнинг Ўзбекистон тижорат банки томонидан белгиланган ва хамма банк хамда мижозлар учун мажбурий бўлган =оидалар асосида олиб борилишини назорат =илади. Чунки, белгиланган =оидаларнинг бир тахлитда =ўлланилиши бутун республика худудида хисоб-китобларнинг узлуксизлигини таъминлайди.
"Ўзбекистон Республикасининг Марказий банки тў\рисида" ги =онуннинг 50-моддасига мувофи=, банкларни назорат =илишдан асосий ма=сад банк тизимининг бар=арорлигини таъминлаш, омонатчи ва кредиторлар манфаатларини химоя килишдан иборат. Ўзбекистон Республикаси Марказий банки банк фаолиятини амалга оширишга рухсат беради. Бундан ташкари, Ўзбекистон Республикаси Марказий банки банк муассасаларининг ривожини хар томонлама хисобга олиб ва кузатиб боради, капиталнинг айнан бир хиллиги, ликвидликка доир талабларни ўз ичига олувчи и=тисодий меъёрларни (52-модда), шунингдек кредитлаш хажми лимитларини белгилайди. Капиталнинг етарлилиги, активларининг сифати, фойдалиги ва ликвидлигига =араб тижорат банкларининг молиявий ахволи бахоланади.
Ўзбекистон Республикаси Марказий банки валютани тартибга солиш ва валютани назорат =илиш давлат органидир. Шунинг билан бирга Марказий банк юридик ва жисмоний шахсларга чет эл валютасида операциялар ўтказишга лицензиялар беради ва миллий валютани чет эл валютасига нисбатан курсини ани=лаш шартини белгилайди.
Ўзбекистон Республикаси Марказий банки хал=аро хисоб-китоблар захирадаги актив ва кафолатли су\урта фонди вазифасини бажариш билан бирга дунё молия бозорларида операцияларни амалга ошириш йўли билан мамлакатимизнинг олтин-валюта захиралари =ийматини хам яратади. Бош=а молия муассасалари, корхоналар ва хусусий шахслар хам хорижий валютага эга бўлиш ва валюта операцияларни ўтказишга ха=и борлигига =арамасдан, Ўзбекистон Республикаси Марказий банки валюта захираларини са=ловчи асосий депозитарий бўлиб =олиши лозим.
Марказий банк Ўзбекистон Республикаси хукуматининг банкири, маслахатчиси ва хазина вакили сифатида иш тутади.
"Ўзбекистон Республикасининг Марказий банки тў\рисида"ги =онуннинг 44-моддасига мувофик Марказий банк хукумат банкири сифатида хукумат муассасалари ва ташкилотларининг хисоб вара=аларини юритади, ана шу хисоб вара=аларда мабла\ларни жам\аради ва улардан тўловларни амалга оширади; давлат =имматбахо =оголари билан операциялар ўтказиб туради; давлатга бевосита =ис=а муддатли ва узо= муддатли ссудалар шаклида ёки давлат облигацияларини харид =илиш тарзида кредит беради; хукумат идораларининг топшири\ига биноан олтин билан ёки хорижий валютадан операциялар бажаради.
Ўзбекистон Республикаси "Марказий банки хукуматнинг хазина вакили сифатида хукумат хисобвара=аларини юритади, хукуматнинг молия операцияларига кўмаклашади, бюджет даромад ва харажатлари масалалари юзасидан маслахатлар беради, давлат =имматли =огозларни жойлаштиради, улар бўйича хисобвара=алар юритади ва давлатнинг бош=а =арз мажбуриятлари бўйича тўловларни амалга оширади.
Банклар банки сифатида Ўзбекистон Республикаси Марказий банки хисоб-китоб тўлов операцияларини ўтказиш, банклараро тўловларнинг хисоб-китоб клиринг хизматини уюштириш тартибини белгилайди, тижорат банкларига кредитлар, тегишлича кўрсатмалар беради.
Тижорат банклари Ўзбекистон Республикаси Марказий банкидаги ўз хисоб вара=аларидан ўзаро хисоб-китоблар учун фойдаланадилар. Бундан таш=ари, уларнинг ўз мабла\лари камлик =илса, Марказий банкдан кредит олишлари, на=д пул бўйича хам Марказий банкка мурожаат =илишлари мумкин.
Шунингдек, ўз хисоб ва кредит операциялари бўйича ставкаларни муста=ил равишда белгилайди. Марказий банк Ўзбекистон Республикаси худудида =онуний тўлов воситасида банкноталар ва танга куринишидаги пул белгиларини муомалага чикаради.
Марказий банк ва у ваколат берган талабга кўра бир номинал =ийматдаги банкнота ва тангаларни бош=асига хеч =андай тўловсиз ёки воситачилдик ха=исиз алмаштириб беради. На=д пул мабла\ларини муомалага чи=ариш ва =айтариб олишни фа=ат Марказий банк амалга оширади.
Марказий банк тижорат банклари учун мажбурий резерв ми=дорини белгилаб беради. Хозирги кунда бу кўрсаткич 20-25 фоиз атрофида белгиланган бўлиб, у пул муомаласини бар=арорлаштириш ва банклар ликвидлилигини таъминлашда ахамиятга эга.

Download 351.92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling