Ma’ruza 1 kirish

Foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati:
Asosiy adabiyotlar:

11. 
    Zakon o ratsionalnom ispolzovanii energii v Respublike Uzbekistan. Tashkent, 1997.
    
12. 
    Energoaudit. Energoresursosberejenie, seriya Energosberejenie. – M.: Energoatomizdat, 1999.
    
13. 
    Elias Krontiris. Mejdunarodnыy opыt energosberejeniya. /Mejdunarodnoe soveщanie po obmenu opыtom. Energosberejenie v promыshlennыx ustanovkax. Tez. Doklada. – T.: 1995.
    
14. 
    Xashimov A.A., Sitdikov R.A. Audit energoeffektivnыx elektrotexnicheskix sistem i kompleksov. Konspekt leksiy. – T: TGTU, 2001.
    
15. 
    Energy Audits for Industry. Fuel efficiency booklet, Best practice programme, 1993.
    

Qo‘shimcha adabiyotlar:

4. 
   Energy Audits for buildings. Fuel efficiency booklet, Best practice programme, 1993
   
5. 
   Spravochnik po avtomatizirovannomu elektroprivodu /Pod red. Elisseva i dr. – M.: Energoatomizdat, 1983.
   

Internet saytlari:

3. 
   http://www. e-audit.ru
   

2. 
   http://www.karexim.msk.ru
   
3. 
   http://www.com tex.ru
   

MA’RUZA 7
ENERGIYAGA NARX O‘RNATISH. ENERGIYAGA TASHQI TA’SIR VA NALOGLAR ENERGETIK AUDITNING ZARURLIGI. QISQA VA BATAFSIL ENERGETIK AUDITLAR
Neftga narh o‘rnatishda aniq keltirilgan narhlar zarur bo‘ladi. Talabni boshqarishning eng samarali uzoq muddatli quroli bo‘lmish energiyaga narh o‘rnatishning maqsadi energetik siyosatning formulirovkasida qo‘yilgan maqsadlar bilan jips bog‘langan.

1. 
   Energiyaga o‘rnatilgan narh iqtisodiy yuksalishga xizmat qilishi kerak. Buning uchun narh o‘rnatish siyosati resurslarni sektorni o‘zida, hamda iqtisodiyotning boshqa turlari orasida iqtisodiy samarali taqsimlanishiga olib kelishi kerak. Umumiy ramkada ko‘zda tutiladi, ya’ni kelajakda energiya ishlatish o‘sishini ko‘rsatuvchi chegaradan tashqari ishlatilgan energiya birligi narhi (yoki iste’molchini to‘lash xoxishi bilan) optimal darajada bo‘ladi.
   
2. 
   Fuqarolarni talab qilingan energiyaning minimal hajmi bilan ta’minlangan bo‘lishdek asosiy xuquqlarini amalga oshirishga qaratilgan sotsial maqsadlarni hisobga olish talab qilinadi.
   
3. 
   Energetika sektorini avtonomligi va realligi bilan bog‘liq bo‘lgan mablag‘li maqsadlar. Bu korxonalarga ularning har xil bo‘limlarida aktivdan olinadigan foydaning sezilarli qismi me’yorini ishlab chiqish imkonini beruvchi narh o‘rnatish siyosatida namoyon bo‘ladi va bo‘lg‘usi energiya resurslarini konkurensiya bo‘lmagan holatda rivojlanish uchun zarur bo‘lgan samarasiz va yuqori xarajatlarni bir vaqtga to‘g‘ri kelmasligidan kelib chiqib kiritilgan xarajatlarning zaruriy qismini o‘zidan mablag‘lashtirish imkonini beradi.
   
4. 
   Energiya bilan ta’minlash ham narh o‘rnatish siyosatining maqsadi hisoblanadi. Keraksiz isroflarni bartaraf qilish muhim maqsad bo‘lib turgan bir vaqtda, ba’zi bir yoqilg‘i turlarini konservatsiya qilish uchun boshqa sabablar ham mavjud. Bularga chet el manbalaridan mustaqil bo‘lish, tabiatga ta’sir qiluvchi salbiy effektlarni kamaytirishlar kiritiladi.
   

5. 
   Neft narhi bilan bog‘liq qarorlarga ta’sir qiluvchi qator boshqa maqsadlar ham mavjud, ya’ni:
   

– inflyasiyadan qochish uchun narhning umumiy stabilligini zarurligi;
– energiya iste’molchilarni narhning tashqi tebranishidan ximoyalash;
– to‘lovning o‘rnatilishi va o‘zgarishining oddiylashuvidan aholining
qochishi uchun energiyaga narh o‘rnatishning soddalashgan
strukturasini zarurligi;
– alohida sanoatlarning rivojlanishiga yoki regional rivojlanishga
hamkorlik qilishlik.
Energetik narh shakllantirishning ketma–ket siklini o‘rnatishning umumiy jarayoni bozor iqtisodiyotchilari tomonidan tavsiya etilgan ikki pog‘onali yondoshishni bildiradi:

• 
  qator ideal narhlarni aniqlash(first best). Bu narhlar iqtisodiy samaradorlikni oshirish maqsadlariga mos kelishi kerak. Agar bozorda sezilarli nomutanosibliklar mavjud bo‘lsa, energiyaga mukammal samarali narh o‘rnatish uchun bozor narhlari o‘rniga xufyona narhlardan foydalanish talab qilinadi. Bunday o‘zgarishlar oqibatida olinadigan narhlar second–best deb nomlanadi, chunki ular faqat iqtisodiy o‘zgarishlar kontekstidagina samarali bo‘ladi.
  

Ikkinchi bosqich o‘z ichiga oladi:

• 
  barcha berilgan maqsad va situatsiyalarni hisobga olgan holda samarali narhni sozlashni. Ikkinchi bosqichda muayyan holatlar uchun qarorlar qabul qilish amalga oshiriladi, bu qarorlarni qabul qilishda ularni nisbiy muhimligidan kelib chiqiladi.