Ma’ruza 1 Tarmoq iqtisodiyoti va menejmenti faning maxmuni, vazifalari, mohiyati. Menejment nazariyasining shakllanishi va rivojlanishi

Fanda quyidagi asosiy yo‘nalishlar ko‘rib chiqiladi:

1. 
   mamlakatda transport tizimini tashkil qilish, uni takomillashtirish hamda mamlakat xayotida transport o‘rni;
   
2. 
   rejalashtirilayotgan barcha tadbirlar samaradorligi texnik-iqtisodiy jihatdan asoslash;
   
3. 
   temir yo‘l transportida rejalashtirish, mehnatni tashkil qilish, moliyalashtirish, narx tizimini shakllantirish, takomillashtirish va boshqalar.
   

SHu yunalishlardan kelib chiqqan xolda fanning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

1. 
   temir yul transportini boshqarish va rejalashtirishni amalga oshiradigan bo‘g‘inlarning o‘rni va tarkibini o‘rganish hamda takomillashtirish.
   
2. 
   ishlab chikarishning eng quyi xo‘jalik bo‘g‘inlarini iqtisodiy mustaqilligini ta’minlashga doir bilimlarni chuqurlashtirish.
   
3. 
   temir yul transportining bozor iqtisodiyoti sharoitida faoliyati va uning o‘ziga xos xususiyatlarini o‘rganish
   
4. 
   temir yul transportida narh-navo tizimini takomillashtirish va o‘z-o‘zini mablag‘ bilan ta’minlash va boshqalar.
   

3. Makro va mikro iqtisodiyot. Mikroiqtisodiyotning asosiy vazifalari

Iktisodiyot bu jamiyadagi sodir bo‘layotgan xolatlarni nazorat kilib turuvchi va taxlil kiluvchi fan xisoblanadi. Barcha iktisodiy fanlar jamiyatni iktisodiy barkarorligini urganishga uni yanada yaxshilashga karatilgan buladi.

Iqtisodiy fanlar makro va mikro qismlarga bo‘linadi. Masalan, makroiqtisodiyot mikroiqtisodiyot, makrostatistika mikrostatistika va x.k. Jumladan makroiq-t butun iqtisodiyotni yagona iqtisodiy tizim shaklida o‘rganib chiqadi. Bunda iqtisodiy o‘sish, inflyasiya darajalari, axoli bandligi, davlatning moliyaviy xolati kabi masalalari o‘rgnaladi.
Mikroiqt-tda esa aloxida iqtisodiy sub’ektlar faoliyati taxlil qilinadi. Bularga iste’molchilar, ishchilar, korxona firmalar kiradi. Mikroiqt-t bu iqtisodiy sub’ektlarning ishlab chikarish xo‘jalik faoliyatini taxlil qilishni amalga oshiradi. Ammo makro va mikroiqt-t ham uchta asosiy savolga javob topishga xarakat qiladi.

1. 
   Nima va qancha ishlab chiqarish?
   
2. 
   Maksimal darajada foyda olish uchun qanday ishlab chiqarish?
   
3. 
   Kim uchun ishlab chiqarish?
   

Tarmok iktisodiyoti xam mikroiktisodiy fan bulib, fanning urganish ob’ekti esa temir yul transporti faoliyati xisoblanadi


YUkorida aytib utilganidek makro va mikro iktisodiyot doimo asosiy uchta savolga javob izlaydi.
Albatta bu savollarga javob izlab topish maqsadida mikroiqtisodiyot bir nechta vazifalarni o‘z oldiga qo‘yadi.

1. 
   Tovarning sifatini yaxshilash va sonini ko‘pytirish evaziga iqtisodiy o‘sishni amalga oshirish.
   
2. 
   Ishlash qobiliyatiga ega va ishlashni xoxlovchilarga to‘liq bandlikni ta’minlab berish.
   
3. 
   Ishlab chikarish zaxiralaridan unumli foydalangan xolda iqtisodiy samardaorlikka erishish.
   
4. 
   Narhlarni doimiyligiga erishish.
   
5. 
   Iqtisodiy erkinlikni rag‘batlantirish.
   
6. 
   Daromadlarni adolatli taqsimlash.
   
7. 
   Ijtimoiy himoyalanmagan axoli qatlamlarini iqtisodiy ta’minlanganligi.
   
8. 
   Iqtisodiy tarmoqlar va davlat o‘rtasida muvozanatni ushlab turish.
   

5.