Ma’ruza №3: Tabiiy sharoitlar. Injenerlik qidiruv ishlari. Reja

v) daryo, ariq va ko‘llar atroflarini ko‘kalamzorlashtirish yo‘li bilan qirg‘oqlarning yuvilishi, o‘pirilishining oldini olish;
g) shahar hududidagi ko‘kalamzor maydonlarni sug‘orish, qor-yomg‘ir va oqova suvlarni tabiiy nishablikda oqizish, botqoqliklar hosil bo‘lishiga imkon bermaslik;
Bundan tashqari, shahar bunyod etiladigan er yuzasi sathini me’yoriy (>0,015) nishablikda ta’minlash, zamin tuprog‘i ustki qatlamining yuvilmasligini va uning yuzasi shamol erroziyasiga uchramasligini ta’minlash lozim. Bunday muhandislik tadbirlarini amalga oshirishda joydagi obodonlashtirish va ko‘kalamzorlashtirish ishlariga ham katta ahamiyat beriladi.
Yer osti suv sathini pasaytirish maqsadida olib boriladigan muhandislik tadbirlarining asosiy vazifalaridan yana biri bu qor-yomg‘ir va oqova suvlarni suv kollektori orqali shahar tashqarisidagi suv tozalash havzalariga oqizishni ta’minlashdir.
Yer osti suv sathi ko‘tarilib ketmasligi uchun vertikal rejalashtirish usullari asosida aniqlangan tuproq ishlarining ko‘lami va hajmi ko‘payib ketmasligi iqtisodiy tejamkorlikka bog‘liq bo‘ladi. Shu sababdan qazilgan tuproqni bartaraf qilishda yaqin masofadagi chuqurlikdan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Muhandislik tayyorgarligining yana bir muhim vazifasi – yer cho‘kishlari, jarliklar, botqoqlik va sel hududlar, foydali qazilma izlangan joydar kabi «noqulay hududlar» ni shaharsozlikka yaroqli holatga keltirish
Ochiq suv havzalari(daryo va suv omborlari)da suv yuzasini ko‘tarish bilan bog‘liq tadbirlar shahar hududlarining muhandislik himoyasi hisoblanadi.

Muhandislik rejalash shahar hududining muhandislik landshaftshunosligi va uskunalari bilan o‘zaro bog‘liq. Muhandisik rejalashning alohida tadbirlari va uskunalari bir vaqtning o‘zida shaharning chiroyli ko‘rinishi elementlari hisoblanadi. Masalan: Suv yuzasi drenaji va shahardagi suv kollektorlari tarmog‘ini tashkil qilish, jarliklarning ko‘kalamzorlashtirilishi, yordamchi devorlar, shahar hududining vertikal rejasi va boshqalar.

• Muhandislik rejalash shahar hududining muhandislik landshaftshunosligi va uskunalari bilan o‘zaro bog‘liq. Muhandisik rejalashning alohida tadbirlari va uskunalari bir vaqtning o‘zida shaharning chiroyli ko‘rinishi elementlari hisoblanadi. Masalan: Suv yuzasi drenaji va shahardagi suv kollektorlari tarmog‘ini tashkil qilish, jarliklarning ko‘kalamzorlashtirilishi, yordamchi devorlar, shahar hududining vertikal rejasi va boshqalar.
• Muhandislik rejaash botqoqliklarni yo‘qotish, yuza suvlarning drenajini tashkillashtirish, shahar hududining landshaftini yaratish yo‘li bilan shaharning sanitar-gigienik sharoitini ta’minlashda ahamiyatga ega.
• Hududdan to‘liq foydalanish shaharning zichligini, shahar ko‘chalari va yo‘llari, jamoat transporti trassalari va shahar aloqa tarmog‘ining qisqarishiga ta’sir ko‘rsatadi.
• Umumiy qurilishga erosti birlashmalarni qistirish, yo‘llarni va binolarning poydevorini qurish kabi «boshlang‘ich sikl»dagi ishlar kiradi. «Boshlang‘ich sikl»ni amalga oshirish uchun qulay sharoitni yaratish uchun IP bu sikl ishi boshlangunga qadar amalga oshirilishi kerak.