Маъруза №4 microsoft access дастурида жадвал билан ишлаш режа
Асосий ва маълумотли жадваллар
Download 0.72 Mb. Pdf ko'rish
|
Ma\'ruza 4
- Bu sahifa navigatsiya:
- Access да
|
2. Асосий ва маълумотли жадваллар
Жадвалларнинг турларини мисолларда кўриб чиқамиз. Бу мисол учун маълумотлар базаси 1.1- жадвалда келтирилган. 1.1- жадвални асосий жадвал сифатида қабул қиламиз. Аммо бу жад- валнинг учинчи, бешинчи ва олтинчи устунларида (4-устунни эътиборга олмаганда) такрорланишларни кўришимиз мумкин, яъни факультетлар сони учта бўлишига қарамасдан улар кўп марта такрорланади. Худди шунингдек, 6-устунда вилоятлар номи ҳам такрорланади. Энди фараз қилинг, маълумотлар базасида талабалар сони мингдан ортиқ бўлса (амалда шундай ҳам бўлади) у ҳолда такрорланишлар сони яна ҳам ортади. Бу 25 маълумотлар базасини тўлдириш учун кўп вақт талаб этса, иккинчидан, хатоликларга йўл қўйилишига олиб келади. Ундан ташқари, маълумотларни тўлдириш жараёнида сиз «ХИМ» сўзининг ўрнига «Хим» ёки «хим», «Самарқанд» сўзининг ўрнига «САМАРҚАНД» ва ҳ.к. ёзиб юборишингиз мумкин. Сиз учун бу сўзларнинг маъноси бир хил бўлишига қарамасдан, компьютер учун улар бошқа - бошқа сўзлардан иборатдир. Гўёки компьютер учун «ХИМ», «Хим» ва «хим» номли учта факультет мавжуд, худди шунингдек, «Самарқанд» ва «САМАРҚАНД» номли иккита вилоят пайдо бўлади. Агар «ХИМ» факультетида ўқийдиган талабаларнинг рўйҳатини компьютер ёрдамида, яъни Access да ҳосил қилмоқчи бўлсак, у ҳолда рўйхатга «Хим» ва «хим»да ўқийдиган талабалар кирмайди. Ваҳоланки, улар ҳам шу факультетнинг талабаларидир. Шу каби муаммолар вилоятлар учун ҳам юз бериши эҳтимолдан холи эмас. Фараз қилайлик, ректорнинг буйруғи билан бирор факультетнинг номи ўзгарди. У ҳолда маълумотлар базасида шу факультет номи неча марта учраса, шунча марта ўзгартиришимизга тўғри келади. Шунга ўхшаш бир қатор муаммолар мавжудки, булар маълумотлар базаси билан ишлашни анча мураккаблаштиради. Бу муаммолардан қутулиш учун маълумотли жадваллардан фойдаланиш 1.1-жадвал Т/р Ф.И.Ш. Факуль- тет тет Курс Гуруҳ Қайси вилоят вилоятдан Ўртача рейтинг и 1 2 3 4 5 6 7 1 Толипов Э. ХИМ 3 0-1а-00 Андижон 92 2 Аҳмедов Н.О. ХХ 1 1-1а-02 Самарқанд 84 3 Собиров К.Г. ХМ 1 3-2а-02 Тошкент 88 4 Парпиев Р.О. ХИМ 2 0-5а-01 Бухоро 79 5 Мансуров Г.Ш. ХХ 5 1-2а-98 Тошкент 80 6 Носиров В.А. ХХ 1 1-5а-02 Сирдарё 98 7 Валиев А.Е. ХМ 2 3-3а-01 Фарғона 81 8 Сатторов Х.А. ХИМ 1 0-6а-02 Тошкент 90 9 Маҳсудов П.О. ХМ 3 3-4а-00 Наманган 82 10 Шамсиева К.Н. ХИМ 1 0-7а-02 Хоразм 84 26 керак бўлади. Асосий жадвал билан маълумотли жадвалларни ўзаро боғлаш ва биргаликда ишлатиш Accessда жуда яхши йўлга қўйилган. Маълумотли жадваллардан фойдаланиш юқоридаги муаммоларга ўз-ўзидан чек қўяди. Хўш, маълумотли жадвал нима ва унда қанақа маълумотлар сақланади. Умуман, маълумотли жадвалларга асосий жадвалда такрорланиши мумкин бўлган маълумотларни киритиш мақсадга мувофиқдир. Юқоридаги мисол учун биринчи маълумотли жадвалга факультетларни киритамиз: 1.2-жадвал икки устундан иборат экан (кўп ҳолларда маълумотли жадваллар икки устундан иборат бўлади). Биринчи устунда факультетга мос қўйилган рақам (код) ва иккинчи устунда мос факультетнинг номи. Код ҳар доим ҳам натурал сонлар бўлиши шарт эмас. Худди шунингдек, вилоятлар учун ҳам маълумотли жадвал тузиш мумкин. Унинг кўриниши қуйидагича бўлиши мумкин (1.3- жадвал): 1.3-жадвал 1.2-жадвал Фак_коди Фак номи 1 ХИМ 2 ХХ 3 ХМ Вил коди Вилоятлар 1 Тошкент ш. 2 Тошкент 3 Самарқанд 4 Сирдарё 5 Жиззах 6 Бухоро 7 Навоий 8 Қашқадарё 9 Сурхондарё 10 Фарғона 11 Андижон 12 Наманган 13 Хоразм 14 Қорақалпоғистон 27 Структура жиҳатидан бу жадвал ҳам олдингисига ўхшайди. Фақат улар маълумотлар сони (ёзувлар) ва маълумотларнинг таркиби жиҳатдан фарқ қилар экан. Бу икки жадвални шартли равишда майдонлар номи орқали қуйидагича тасвирлаш мумкин: Факультет жадвали Фак _коди Фак_номи Вилоят жадвали Вил _коди Вилоятлар Асосий жадвалда (1.1-жадвал) факультет ва вилоят устунларида мос факультет ва вилоятларнинг ўрнига уларнинг кодини қўйиб чиқамиз. У ҳолда асосий жадвалнинг кўриниши қуйидагича бўлади (1.4-жадвал). Худди шу ишни гуруҳлар учун ҳам қилиш мумкин, чунки улар ҳам жуда кўп марта такрорланади. Ҳар бир коднинг қайси факультет ёки қайси вилоятга мос келишини биз ўзимиз тузган жадвалларга қараб аниқлашимиз мумкин. 1.4-жадвал Т/р Ф.И.Ш. Факуль- Тет Курс Гуруҳ Қайси вилоят ятдан Ўртача рейтинги бали 1 2 3 4 5 6 7 1 Толипов Э. 1 3 0-1а-00 11 92 2 Аҳмедов Н.О. 2 1 1-1а-02 3 84 3 Собиров К.Г. 3 1 3-2а-02 2 88 4 Парпиев Р.О. 1 2 0-5а-01 6 79 5 Мансуров Г.Ш. 2 5 1-2а-98 2 80 6 Носиров В.А. 2 1 1-5а-02 4 98 7 Валиев А.Е. 3 2 3-3а-01 10 81 8 Сатторов Х.А. 1 1 0-6а-02 2 90 9 Маҳсудов П.О. 3 3 3-4а-00 12 82 10 Шамсиева К.Н. 1 1 0-7а-02 13 84 1.4-жадвал Т/р Ф.И.Ш. Факуль- Тет Курс Гуруҳ Қайси Ўртача |
