Ma’ruza-4 Tеrmоdinаmikаning ikkinсhi qоnuni Tayanch iboralar
Download 0.63 Mb. Pdf ko'rish
|
Maъруза-4
|
ikkinchi
qonuniga yaqin fikrlarni birinchi bor M.V.Lomonosov aytib o‘tgan. XIX asrning oxirida Maksvell, Bolsman va Gibbslar termodinamika ikkinchi qonunining statistik xususiyatini o‘rnatdilar va statistik mexanikaga asos soldilar. Termodinamikaning ikkinchi qonunini asoslash dvigatellarning sifatini yaxshilashga qaratilgan urinishlar bilan ham bog‘liq. Abadiy dvigatelni qurish mumkin emasligi aniq bo‘lgandan so‘ng, olimlarning fikrini boshqa bir, ya’ni jismning ichki energiyasini ishga aylantirib beruvchi, davriy ravishda ishlaydigan mashinani qurish mumkinmi, degan g‘oya egallab oldi (masalan, okeanning suvidan energiyani (issiqlikni) olib ishlaydigan dvigatelli paroxod qurish fikri). Termodinamika birinchi qonuni, ya’ni energetik balans nuqtai nazaridan bunday dvigatelni qurish mumkin. Bu g‘oya amalga oshishining ahamiyati abadiy dvigatel yaratish bilan barobar bo‘lar edi. Haqiqatdan ham, odamzot okean suvlarida, atmosferada va yer qobig‘ida mujassamlashgan issliqlik energiyasining cheksiz zaxiralarini ishga aylantirish imkoniyatiga ega bo‘lganda edi, bu abadiy dvigatel qurish bilan teng ahamiyatli bo‘lardi. Masalan, okeanlarning suvlarini 0,01 darajaga sovutish hisobiga Yer sharidagi sanoat korxonalarini 1500 yil davomida ta’minlaydigan energiyaga ega bo‘lar edik. Shuning uchun ham bunday mashinani ikkinchi tur abadiy dvigatel deb atashdi va uni qurishga harakat qilishdi. Ammo bu urinishlar muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Tabiatning qandaydir umumiy qonuni borligi va u ikkinchi tur abadiy dvigatelni yaratishga to‘sqinlik qilayotgani ma’lum bo‘lib qoldi. Ushbu xulosani termodinamika ikkinchi qonunining umumiy ta’rifi desa bo‘ladi: –sistemada hech qanday o‘zgarishsiz, faqatgina issiqlik rezervuarining issiqligi hisobiga davriy ravishda ishlaydigan mashinani, ya’ni ikkinchi tur abadiy dvigatelni qurib bo‘lmaydi yoki ikkinchi tur abadiy dvigatel, ya’ni hech qanday qo‘shimcha energiya sarf qilmay turib, faqat atrofdagi muhitning issiqligi hisobiga ish bajaruvchi mashinaning bo‘lishi mumkin emas (Ostvald ta’rifi). Umumiy ta’rifdan quyidagi xulosa kelib chiqadi: Download 0.63 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|