Маъруза №6 Тупроққа саёз ишлов беришнинг инновацион техникалари ва технологиялари

Ғалтакмолаларни иккита катта гуруҳга бўлиш мумкин –тупроққа ишлов берадиган бошқа машиналар (чизеллар, култиваторлар, дискаторлар, роторли, тирмала ва бошқалар) комбинацияси билан ишлатиладиган - таянчли (шлейфли) ва тупроққа алоҳида ишлов берадиган қуроллар - далабоп (фронтал) гуруҳларга бўлинади. Айрим ғалтак молалар, осгичининг конструкцияси ҳисобига таянчли ёки далабоп ғалтак мола сифатида ишлатилиши мумкин.

Ғалтак молалар (тупроқзичлагичлар)

а – козиқ-тишли ; б – тишли; в – қозиқ шпорали;г –силлиқ; д ав и – қозиқ-понасимон; е – планкали;ж – чивиқли; з – пневматик (шинали)

Ғалтак молалар

Далабоп ғалтакмолалар кўпинча кенг қамровли қилиб тайёрланади. Улар иш ҳолатдан транспорт ҳолатиги ёки транспорт ҳолатдан иш ҳолатига гидротизим ёки ён секцияларини баландга кўтариб қўйиш-тушириш йўли билан амалга оширилади. Айрим ғалтак молаларнинг қамров кенглигини қўшимча ҳалқаларини ўрнатиш ёки ечиб олиш билан билан ўзгартирилади (мисол учун: Лемкен фирмаси ғалтак молаларининг айримларида).

Ғалтак молаларининг тупроқни зичлаш даражаси ҳалқаларининг диаметрига, массаси ва тортиш қучининг йўналишига боғлиқ. Кўпинча уни уланадиган скобадаги тешикларнинг бирортасига бармоқ ёрдамида қайта ўрнатиш йўли билан амалга оширилади.

Оғир, қозиқ-тишли ғалтак мола ККЗ-10Т

а – рабочее положение; б – транспортное положение

Комбинациялаштирилган машина ва қуроллар

Машина-трактор агрегатларни ишлатиш, турли транспорт воситалари комбайнлар ва бошқа қишлоқ хўжалик машиналарининг майдон ичида ҳаракатланиши, экин майонининг устқи юзаси тупроғининг ўта майда заррачаларга парчаланиши ва чангга айланишига, шудгорланган қатлам ва шудгор ости қатламининг 1,5 метргача чуқурликдаги қисмининг зичланишига олиб келади. Бундай вазият тупроқ унумдорлиги ва экинлардан олинадиган ҳосилдорлик миқдорига салбий таъсир кўрсатади. Тупроқнинг зичланишини шартли равишда ишчи қисмлар (лемех, култиватор тишлари ва бош.) нинг туапроққа тайинланган ишлов бериш чуқурлигидан пастроқда тупроқнинг зичланиши, яъни “берч тавон”деб аталадиган зичланган қатлам ва шудгор ости қатламнин, яъни берч тавон” нинг пастки қисмидаги, тракторлар, транспорт воситаси ғилдираклари, комбайнлар ва бошқа техникаларнинг ғилдираклари таъсирида тупроқнинг зичланишига бўлиш мумкин.