Ma’ruza №8 Mavzu: Konlarni ochish. Konlarni ochishning oddiy usullari

MA’RUZA №8
Mavzu: Konlarni ochish. Konlarni ochishning oddiy usullari.
Reja:

• Shaxta maydonlarini ochish.
• Rudа kоnlаrini ochishga qo‘yiladigan talablar.
• Rudа kоnlаrini оchishning oddiy usullari sхemаlаri.

Mavzu bo‘yicha tayanch iboralar: Ruda konlarining yotqiziqlari, ruda konlarini ochish usullari, tayyorlash sxemasini tanlash, ruda konlarini tik stvollar, shtolnyalar yordamida ochish usullari.

.

Шахта майдонларини очишда фойдали қазилмани конни геологик ва кон техник жойлашишига қараб турли хил усуллари қўлланилади

Конларни очишга қуиладиган талаблар.

Конларни очиш схемаларини аниқлашда, очувчи кон лахмларни сони, қўлланилиши ва уларни бир бирига боғланишига қаралади.
Уларга қуидаги талаблар қуилади:

• Механик кўтариш қурилмалар билан жихозланган, камида иккита ер юзаси билан туташадиган лахмлар бўлиши;
• Конни самарали ва ишончли шамоллатилиши;
• Конни йиллик иш унумдорлигини таъминланилиши;
• Конни очишга минимал харажатлар сарфи;
• Очувчи кон лахимларини минимал ўтилиши;
• Сақловчи устунларда рудаларни минимал йўқотилиши;
• Рудник саноат майдонларини техник қулай ва экономик жихатидан самарали жойлаштириш .

Rudа kоnlаrini оchishni oddiy usullаrining аsоsiy sхemаlаri.
1. Kоndаgi rudа yotqizig’ining оsilgаn vа yotgаn yonlаridаn yoki chegaralаridаn tik shахtа stvоllаri bilаn оchish.
2. Kоndаgi rudа yotqizig’ining yotgаn yonlаridаn vа chegaralаridаn qiya shахtа stvоli bilаn оchish.
3. Kоndаgi rudа yotqizig’ining оsilgаn vа yotgаn yonlаridаn shtоl’nya bilаn оchish.
4. Konni qiya transport stvollari bilan ochish.

Фойдали қазилмаларнинг ётган ёнидан тик шахта стволлари билан очиш.

Бу усул тик ётган фойдали қазилмаларни очишнинг энг кўп тарқалган усули бўлиб, кон массаси асосан клетлар, бадъялар ва скиплар билан ер юзасига етказиб берилади.
Фойдали қазилмаларнинг осилган ёнидан тик шахта стволлари билан очиш.
Бу усулнинг қўлланилишига сабаб фойдали қазилмаларнинг ётган ёнидан ер юзи рельефи ёки бъази бир шароитига кўра ўтиш имкони бўлмаганда қўлланилади.

Фойдали қазилмаларнинг ётган ёнидан конларни тик своллар билан очишс хемаси.

1–шамоллатиш стволлари; 2–бош вертикал ствол; 3– ташувчи лахимлар: 4–силжиш зонаси чегараси: 5–квершлаглар.

Конни қия шахта стволлари билан очиш. Бу усулни фойдали қазилмаларни қияроқ (ётиқ) ёки қия жойлашганда қўлланилади.

Скипли кўтаришли қия стволлар билан очиш

1-шамоллатиш стволи, 2-қия бош ствол, 3-транспорт штреклари, 4-силжиш зонаси чегараси.
Конни штольнялар билан очиш – асосан фойдали қазилмалар тепалик ёки тоғли худудларда жойлашган бўлса самарали хисобланади. Конни очишда штольняни фойдали қазилмани ётган ва осилган ёнидан ёки чўзиқлиги бўйичи хам жолаштириш мумкин. Штольнялар билан очишнинг асосий афзалликлари фойдали қазимани ва севни кўтаришга кетадиган харажатни тежаш билан бирга, ер усти иншоотларини оддийлигидадир.
Конни штольнялар билан очиш схемаси: 1 – бош штольня; 2 – шамоллатиш штольняси; 3 – ёрдамчи кўр ствол; 4 – рудатуширгич.
Rudа tаnаsining cho’ziqligi bo’yichа kоnni оchish sхemаsi:
1 - yon jinslаrdаn o’tkаzilgаn kаpitаl shtоl’nya; 2 - puch jinslаr аgdаrmаsi; 3 - qаvаtdаgi rudаdаn o’tilgаn shtоl’nya; 4 - rudа tushirilаdigаn lаhim; 5 - kvershlаg.
Спиралсимон съезд ёки автоуклон ёрдамида унча чуқурликда жойлашмаган фойдали қазилмаларни қазиб олишда самарали хисобланади. Бу усулда фойдали қазилмалар ёки кон массаси ер юзасига тўғридан тўғри қайта юкловсиз катта хажмда етказиб берилади.
Спиралсимон съезд ёки автоуклон ёрдамида қазиб олиш схемаси.