ma’ruza: arab alkimyosi ajratilgan vaqt – soat

Olim Aristotelning “Metafizika”sini (“Mo ba’da at-tabia”) o’rganish jarayonida kutilmagan qiyinchilliklarga duch keladi. Biroq yosh Ibn Sino kitob bozorida 3 dirhamga sotib olgan Abu Nasr Forobiyning “Metafizika” asarini sharhlab beruvchi risola - falsafiy asarini mutolaa qilgandan keyin uning nozik tomonlarini o’zlashtirishga muvaffaq bo’ladi.

• Olim Aristotelning “Metafizika”sini (“Mo ba’da at-tabia”) o’rganish jarayonida kutilmagan qiyinchilliklarga duch keladi. Biroq yosh Ibn Sino kitob bozorida 3 dirhamga sotib olgan Abu Nasr Forobiyning “Metafizika” asarini sharhlab beruvchi risola - falsafiy asarini mutolaa qilgandan keyin uning nozik tomonlarini o’zlashtirishga muvaffaq bo’ladi.
• Ibn Sino 17 yoshidayoq Somoniylar davlati boshli’gi Nuh Ibn Mansurni davolaydi va evaziga Sino saroy kutubxonasidan foydalanish imkoniyatiga ega bo’ladi. 997-yilda Abu Rayhon Beruniy bilan ilmiy munozaralarda Ibn Sino Aristotel fizikasining bilimdoni emas, balki himoyachisi ekanligini isbotladi. 1002-yilda Ibn Sino Urganchga ketadi, 1008- yildanIbn Sinoning darbadarlik hayoti boshlandi. Ibn Sino taxminan 1010-yilda Xorazmdan maxfiy ravishda chiqib Xuroson tomon yo’l oladi. Xurosondagi chegara shahar Gurgonda “Tib qonuni” ning I qismini yozishga kirishadi. Bu kitobida olim asarlari arab tiliga tarjima qilingan yunon va rimlik tabiblardan Gippokrat (eramizgacha 460-355-yy.), I asrda yashagan Dioskorid, Jolinus (Galen, 129-20- yy.), Oribaziy (325-402- yy.), Pavel (615-690-yy.)lar haqida batafsil ma’lumotlar keltiradi. Bu yerda o’zining ilmiy ishlari va tabiblik faoliyatini boshlab yuboradi.
• 1014-yili Ibn Sino Gurgonni tark etadi va bir muddat Ray, Qazvin shaharlarida turadi. Taxminan 1014-1015-yillarda u Hamadonga keladi va buvayqiylar hukmroni Shams-ud-Davla (997-1021-yy.) xizmatiga kiradi.Davlat ishlari bilan band bo’lishiga qaramay mashhur falsafiy qomusi “Kitob ash-shifo” ni (1015-1024-yillar) yozishga kirishadi. 1023-1024-yillarda Ibn Sino Isfaxon shahriga ko’chadi va “Ki­tob ash-shifo” ni shu yerda tugatadi. “Kitob ash-shifo” 4 qismdan iborat: 1. Mantiq. 2. Tabiiy fanlar (bu qismda minerallar, o’simliklar, hayvonot olami va insonlar haqida alohida-alohida bo’limlarda gap yuritiladi). 3. Matematika, ya’ni riyoziyot ilmlari (bunda arifmetika, handasa, astro­nomiya va musiqa fanlari haqida bahs borali). 4. Metafizika yoki ilohiyot.