ma’ruza: arab alkimyosi ajratilgan vaqt – soat

Forobiy yunon mutafakkirlari - Ptolemey, Platon, Aristotel, Yevklid, Porfiriy asarlariga sharhlar yozgan. Ayniqsa, Aristotel asarlarini (“Metafizika”, “Etika”, “Ritorika”, “Sofistika” va boshqalar) batafsil izohlab, qiyin joylarini tushuntirib bera olgan, kamchiliklarini ko’rsatgan, ularning umumiy mazmunini ochib beruvchi maxsus asarlar yarat­gan. Forobiyning sharh yozish faoliyati faqat Sharqnigina emas, o’rta asr Yevropasini ham yunon ilmi bilan tanishtirishda katta rol o’ynadi.

• Forobiy yunon mutafakkirlari - Ptolemey, Platon, Aristotel, Yevklid, Porfiriy asarlariga sharhlar yozgan. Ayniqsa, Aristotel asarlarini (“Metafizika”, “Etika”, “Ritorika”, “Sofistika” va boshqalar) batafsil izohlab, qiyin joylarini tushuntirib bera olgan, kamchiliklarini ko’rsatgan, ularning umumiy mazmunini ochib beruvchi maxsus asarlar yarat­gan. Forobiyning sharh yozish faoliyati faqat Sharqnigina emas, o’rta asr Yevropasini ham yunon ilmi bilan tanishtirishda katta rol o’ynadi.
• Forobiyning mustaqil asarlarini mazmuniga qarab 7 ta katta guruhlarga ajratish mumkin. Faqat materiya xossalari va turlarini anorganik tabiatning, hayvonlar va inson organizmining xususiyatini o’rganuvchi, ya’ni tabiiy fanlar - kimyo, fizika, optika, tibbiyot, biologiyaga bag’ishlangan adabiyotlarning o’zi quyidagilar: “Alkimyo ilmining zarurligi va uni inkor etuvchilarga raddiya haqida maqola” (“Maqola fi vujub sano-at alkimyo va-r radd ala mubtiluho”), “Fizika asoslari haqida kitob” (“Kitob fi usul ilm al- tabiat”), “Inson a’zolari haqida risola” (“Risola fi a’zo al-insoniya”), “Hayvon a’zolari haqida so’z” (“Kalom fi a’zo al-hayvon”) va hokazo.
• Forobiy tabiiy-ilmiy fanlar haqidagi qarashlarini “Ilmlarning kelib chiqishi va tasnifi” asarida batafsil yoritgan. Kitobda o’rta asrda ma’lum bo’lgan 30 dan ortiq fanning ta’rifi, ahamiyatini alohida ko’rsatib bergan. Uning sinflashiga oid barcha fanlar 5 guruhga ajratiladi:
• 1. Til haqidagi ilm (7 bo’limdan iborat).
• 2. Mantiq va uning bo’laklari.
• 3. Matematika (arifmetika, geometriya, optika, astronomiya, musiqa, og’irliklar haqidagi ilm, mexanika).
• 4. Tabiatshunoslik va metafizika (ilohiyot) ilmi.
• 5. Shaharlar haqidagi fanlar.