ma`ruza: Gapning uyushiq bo‘laklari; uyushishning ifoda vositalari: sanash ohangi va teng bog‘lovchilar. Uyushiq bo‘lakli gaplarda umumiy va umumlashtiruvchi birliklarning qo‘llanishi soat reja

Uyushiq bo’laklar 23-jadval

Biriktiruvchi vositalar	Uyushiq bo’laklarning ko’rinishlari	Misollar
Ohang Tеng bog’lovchilar A) biriktiruvchi B)zidlovchi V) ayiruvchi	Ega	Olma o’rik, shaftolilar gulladi. Akam va opam dalada ishlaydi.
	Kеsim	Karim yozdi, o’qidi, tayyorlandi. Gulnora o’qidi, lеkin yozmadi. Yoshlar dam ashula aytishadi, dam raqsga tushishadi.
	Ham ega, ham kеsim	Salim, Hakim va Olimlar ta'tilda ham ishladilar, ham dam oldilar.
	To’ldiruvchi	O’qituvchimiz qalam, daftar va kitoblarni tarqatdi. Bo’ridan, echkiemardan qo’rqardi. (S.Ahm)
	Aniqlovchi	Bog’imizda oq, qizil, pushti gullar chamanday ochilib yotibdi.
	Hol	Suyima tеz va ravon o’qidi. Tomlardan, ivigan dеvorlardan bug’ ko’tarila boshladi. (S.Axm.)

Tayanch iboralar: Bosh bo’laklar uyushuvi ikkinchi darajali bo’laklar, uyushuvi bog’lovchilar,
umumlashtiruvchi so’z, tinish velgilari.
Uyushuq bo’laklar haqida ma’lumot.
Gap bir so’roqqa javob bo’lib, bir xil sinttaktik vazifani bajarib, o’zaro teng bog’lovchilar yoki sanash intonatsiyasi orqali birikkan gap bo’laklari gapning uyushuq bo’laklari deyiladi.
Masalan: Tobora ko’tarilayotgan quyosh o’rik, olma, shaftoli va giloslarning shohlariga o’zining ertalabki sel-sel yog’dusini sepmoqda. (P.T.)
Yoki: Sherga soldim tuprog’u yulduz,
Mehru vafo, do’st yor suratin.
(T. Sodiqova.)
Mazkur misollarning birinchisida o’rik, olma, shaftoli, giloslar, nimalar? So’rog’iga javob bo’lib, uyushib kelgan bo’lsa, keyingisida tuproq, yulduz, mehr, vafo, do’st, yor so’zlari qaratqich aniqlovchi vazifasida kelib, nimaning? So’rog’iga javob bo’ladi hamda bir xil sintaktik vazifa bajarib kelyapti. Har bir gap bo’lagi uyushib kelishi mumkin.
Masalan: