Маъруза кора металлургиядаги иккиламчи энергия манбалари. Пулат эритиш қора металлургиядаги иккиламчи энергия манбалари

МАЪРУЗА 3. КОРА МЕТАЛЛУРГИЯДАГИ ИККИЛАМЧИ ЭНЕРГИЯ МАНБАЛАРИ. ПУЛАТ ЭРИТИШ

ҚОРА МЕТАЛЛУРГИЯДАГИ ИККИЛАМЧИ ЭНЕРГИЯ МАНБАЛАРИ.

Иссиқлик энергиясидан фойдаланишнинг асосий ўринни тутган саноат корхоналарига қуйидагилар киради:

Қора металлургия, рангли металлургия, нефтни қайта ишлаш, газни қайта ишлаш, кимё саноати, енгил саноати, қоғоз саноати, ўғит саноати, машинасозлик саноати, қурилиш саноати ва хакозолар. Буларда иссиқлик жуда юқори хароратларда бўлади.

Металлургиядаги асосий технологик жараёнлар қуйидагилардан иборат: кокс ишлаб чиқариш, домна печларда чуян эритиш, мартен печларда пўлат эритиш, металлни чигирлаб ёйиш, қуймаларни қиздириш ва хакозолар. Бу оловли технологик жараёнларнинг иккиламчи энергетик манбаларини ва улардан самарали фойдаланишни кўриб чиқамиз.

Печнинг умумий схемаси.
1- ёқиш қурилмаси; 2 - ишчи бўшлиқ;
3 - регенератив қурилма; 4 - қозон утилизатор;
5- тутун сўрғич; 6-ҳаво хайдагич.
КОКСЛАШ. Ёкилғини хавосиз 1000-1200°С қиздириб қайта ишлаш жараёни кокслаш дейилади.
Кокслаш натижасида 70-80% металлургия кокси олинади, қолгани эса кокс гази, сув ва смола бўлади.
Кокс гази зарарли қўшимчалардан тозалангандан кейин ёқилғи сифатида фойдаланилади ёки ундан аммиак ва бошқа кимёвий махсулотлар олиш учун қайта ишлашга юборилади. Кокслашда хосил бўлган смола ва сув кимёвий қайта ишланади. Баъзан кокслаш турмушда ишлатиладиган калорияси юқори газ олиш учун хам утказилади. Бунда сифати пастроқ кокс олинади.
Koks ishlab chiqarish. Bu jarayonni amalga oshirish uchun juda ko'p miqdorda issiqlik talab qilinadi. Ko'mir shixtasi kokslash batareyalarida havosiz 1100-1200C da qizdiriladi.
Shu maqsadda gaz (asosan, domna gazi) 1350-1450C yoqiladi. Kokslashda birlamchi ko'mir shixtasi 75-80% koks olinadi. Undan tashqari koks gazi (13-14%) va qatron (smola) olinadi.