Ma’ruza mashg'ulotlari 1-Mavzu: Mediasavodxonlik va axborot madaniyati evolyutsiyasi va uning jamiyatdagi ahamiyati Reja

Muammoni tahlil etish asosida quyidagi xulosa qilindi:
birinchidan, mental-xususiyatlar, ijtimoiy tarmoqlarda universal madaniy munosabatlar tizimi va uning strukturaviy institutsional va noinstitutsional jihatlarini ijtimoiy makonda integratsiyalashtirish hamda prognozlashtirish imkoniyatlarini yaratadi;
ikkinchidan, ijtimoiy tarmoqlar umuminsoniyat sivilizatsiyasi inson manfaatlarini oshishiga, demokratik-gumanistik tamoyillarni institutsional boshqarish faoliyatini professional sifat darajasini, sotsial holati, mavqeini, dunyoqarashi xarakterini belgilovchi va baholovchi faktologik omillarni konkretlashtiradi;
uchinchidan, global ijtimoiy tarmoqlar iqtisodiy, siyosiy, ma’naviy o‘zgarishlarga, inson kapitaliga “distansion” ta’sir o‘tkazib, ularni transformatsiyalashuvida davlatlar madaniy qadriyatlar integratsiyasiga differensiallashgan yondashuvni taqoza etadi;
to‘rtinchidan, xalqaro ijtimoiy munosabatlar integratsiyalashuvida ijtimoiy tarmoqlarni tashkillashtirish, boshqarish va nazorat qilishning geografik global institutsional strukturasini kompleks-tizimli nazariy-metodologik asoslarini hamda uning samaradorligini ta’minlaydi.
Mamlakatimizda internet tarmoqlarining shakllanishi va rivojlanishi uning mustaqilligining mustahkamlanishi bilan bevosita bog‘liq. O‘zbekiston iqtisodiyotining turli sohalariga yangi texnologiyalarining kirib kelishi, ishlab chiqarish, agrar xo‘jaligi, sanoatning rivojlanishi ijtimoiy tarmoqlarning keng va shiddat bilan tarqalishining muhim omili bo‘ldi.
Birinchidan Ijtimoiy tarmoqlar asta-sekin yoshlar ijtimoiylashuvida kiber qaramlikni rivojlantirishi oqibatlariga olib kelishi mumkin. Ikkinchidan sotsial mobilligini rivojlantirishga ijtimoiy institutlarning vazifasini bosqichma-bosqich amalga oshira boshladi. Virtual hayot haqiqiy qadriyatlarni chetda qoldirib internet madaniyatining ta’siri kuchayadi.
Internet tarmoq infratuzilmasi sifatida ochiq protokollar va standartlar asosida yaratilgan va rivojlangan. Shuning uchun ma'lumotlar aniq yoki shifrlanmagan shaklda tashiladi, bu esa ularni ushlab turish va o'qish uchun mavjud qiladi. Shuningdek, jo'natuvchining tashabbusi bilan ma'lumotlarni tarqatuvchi va elektron pochta foydalanuvchilarining pochta qutilarini varaqalar va broshyuralarni tarqatuvchilar haqiqiy pochta qutilarini to'ldirganidek spam bilan to'ldiruvchi spam-serverlar va "zombi tarmoqlar" mavjud.
Mutlaqo har qanday foydalanuvchi noto'g'ri ma'lumot yoki nomaqbul tarkibdagi materiallarni nashr etishi mumkin: pornografik, nafratga sabab bo'lgan materiallar, o'z joniga qasd qilish materiallari, sektaviy materiallar, behayo so'zlar va x.
Kiberjinoyat - bu zararli dasturlarni tarqatish, parollarni buzish, kredit karta raqamlari va boshqa bank rekvizitlarini o’g’irlash, internetdan foydalangan holda noqonuniy ma’lumotlarni tarqatish kabi jinoiy maqsadlarda odamlar tomonidan sodir etilgan harakatlar. Zararli dastur viruslarni o'z ichiga oladi, ular kompyuterga va unda saqlangan ma'lumotlarga zarar etkazishi mumkin. Shuningdek, ular internet ulanishingizni sekinlashtirishi va hatto kompyuterda o'zlarining nusxalarini global tarmoq bo'ylab do'stlaringiz, oilangiz, hamkasblaringiz va boshqalarning kompyuterlariga tarqatish uchun foydalanishi mumkin.