Ma’ruza mashg'ulotlari 1-Mavzu: Mediasavodxonlik va axborot madaniyati evolyutsiyasi va uning jamiyatdagi ahamiyati Reja

7.3. Vizual va virtual olamning ommaviyligi va jozibadorligi.Ommaviy axborot vositalari: ommaviy madaniyat, o’yin-kulgi va reklama
Hozirgi vaqtda axborot madaniyati uchta jihatni o'z ichiga oladi: 1) axborot (axborotni izlash, tanlash va tahlil qilish ko'nikmalari, bilim majmui); 2) madaniyat, bu holda shaxsning ajrata olish, bo‘lish, taxlil qila olish usulini anglatadi; 3) shaxsning dunyoni o'zgartirishda faol ishtirok etish darajasini belgilovchi dunyoqarash. Shunday qilib, "axborot portlashi" ni boshdan kechirayotgan jamiyatda axborot madaniyati nafaqat kutubxonalar, media kutubxonalar, kompyuter tarmoqlarida harakat qilish imkonini beradigan amaliy bilimlar to'plamiga, balki shaxsni har tomonlama rivojlantirishning ma'lum bir mezoniga aylanadi.
Axborot madaniyatining yuqori darajasiga erishish media-matnlarni idrok etish, tahlil qilish va baholash qobiliyatini rivojlantirishga qaratilgan zamonaviy uslub va usullardan foydalangan holda samarali tashkil etilgan media-ta'lim tizimini yaratishga imkon beradi. “Axborot jamiyatining shakllanishi ta’limni axborotlashtirish jarayonini ob’ektiv qiladi. Shu munosabat bilan talaba shaxsini rivojlantirish, uning ijodkorlik darajasini oshirish, muqobil fikrlash qobiliyatini rivojlantirish, strategiyani ishlab chiqish ko'nikmalarini rivojlantirish uchun yangi info-kommunikativ texnologiyalar imkoniyatlaridan foydalanish yondashuvlarini ishlab chiqish qabul qilingan qarorlar ijrosi natijalarini bashorat qilish uchun ham o‘quv, ham amaliy vazifalarni hal etish yo‘llarini izlanmoqda.
Aloqa tarixi beshta asosiy bosqichni o’z ichiga oladi: nutq, o’qish va yozishning rivojlanishi, bosma, elektron va raqamli aloqalarning paydo bo’lishi.
Ushbu ixtirolarning hech biri o'zidan oldingilarini butunlay siqib chiqara olmadi. Bugun bizni nutq va yozish, bosma, elektron va raqamli ommaviy axborot vositalaridan foydalanadigan madaniyat qurshab olgan. Elektron va raqamli aloqa o’rtasidagi chiziq; masalan, televidenie elektron sifatida paydo bo’lgan, ammo hozirda raqamli media hisoblanadi. Bugungi kunda, raqamlashtirish va tarmoqlardan foydalanish turli ommaviy axborot vositalari o'rtasidagi chegaralarni asta-sekin yo'q qilmoqda. Bosma ommaviy axborot vositalari, elektron ommaviy axborot vositalari (radio va televidenie), Internet, mobil telefonlar va boshqalarning birgalikda mavjudligi shuningdek, media- kontentning bir platformadan ikkinchisiga o‘tishiga imkon beradi, axborotdan foydalanish imkoniyatini kengaytiradi va fuqarolar nafaqat axborotni iste’mol qiladigan, balki uni ishlab chiqarish va tarqatishda faol ishtirok etadigan ishtirokchilik madaniyatini ham yaratadi. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari global axborot va bilim almashinuvida kengroq auditoriyaning ishtiroki uchun imkoniyatlar beradi va demokratik jarayonlarda faol ishtirok etishni rag‘batlantirib, jamiyat ochiqligini bildiradi.
Ommaviy axborot vositalari: ommaviy madaniyat, o’yin-kulgi va reklama
XIX-asrning oxirida ishchilar sinfi ommaviy axborot vositalarining yangi ommaviy auditoriyasiga aylandi, ular "ommaviy madaniyat" deb nomlandi, chunki tarixdagi eng katta iste'molchilar guruhi ommaviy axborot vositalaridan foydalanish imkoniyatiga ega edi. Bugungi kunda bu hodisa juda katta xalqaro auditoriyani qamrab oladi va buning uchun ommaviy axborot vositalari odatda "ommaviy madaniyat" deb nomlanadi. Ommaviy pop-madaniyatning yuksalishi media-kontentning tobora ko’proq o’yin-kulgiga yo’naltirilgan bo’lishiga olib keldi. Agar ilgari ommaviy axborot vositalari, qoida tariqasida, jiddiy ma’lumotlarni o’z ichiga olgan va yangiliklarga yo’naltirilgan bo’lsa, endi ko’ngilochar materiallarning ulushi asta- sekin o’sib bormoqda.