Ma’ruza№ Mavzu: Web – sahifa yaratish texnologiyalari. Reja

HTML -hujjatning ijodkori u bilan ishlash usulini ham tanlash imkoniyatiga ega. Gipermatn bilan xatto MS DOS turkumiga mansub va ASC II –fayllarini ochish imkoniyatiga ega bo‘lgan istalgan matn muharririda ishlash mumkin. Gipermatn yaratish uchun brouzerni ham ishlatish mumkin. Ushbu har bir programmaviy maxsulot Web-sahifani taxrirlash rejimiga egadir. Buning uchun kompyuterda o‘rnatilgan biror bir matn muharriridan foydalanish mumkin. Bundan tashkari brouzerlarning o‘zlari ham gipermatn muharrirlariga egadirlar. Gipermatn muharrirlarining fakatgina Web-sahifalar hamda ularda xilma xil tovush va vizual effektlar hosil qilish uchun ishlatilishi mumkin bo‘lgan turlari ham mavjud. Gipermatn hosil qilishning usuli uning kompyuterda ishlatilayotgan platformaga umuman va absolyut bog‘liq bo‘lmasligini ta’minlaydi. Masalan, agar Siz Windows operatsion sistemasi boshqaruvida ishlayotgan kompyuterda Web-sahifa yaratsangiz, serverning administratori ushbu fayllarni Macintosh yoki UNIX operatsion sistemalari boshqaruvidagi kompyuterlarda ham bemalol ishlata oladi.
HTML – hujjatlari ASC II formatidayozilishinihisobgaolganholda , uniyaratishda harqandaymatnmuxarriridanfoydalanishmumkin. Odatda HTML hujjat – bu html yoki htm kengaytmalifaylbo‘lib, undamatn HTML tegalariorqalibelgilangan HTML vositalariorqalisintaksisberiladi, tegalarjoylashtiriladivashungamuvofikbrauzerWEB-hujjattarkibiniko‘rsatadi. Teglar (ingl. tag – maxsuso‘rnatilganbuyruq) ningmatnlariWEB-brauzerlardako‘rsatilmaydi. Hamma tegalar «kichik» simvoli orqali boshlanadi va «katta» simvoli orqali tugallanadi. Odatda bir juft tegalar qo‘llaniladi – boshlang‘ich (ochuvchi) va tugallovchi (yopuvchi) tegalar (matematikada ochuvchi va yopuvchi kavslarga uxshaydi) bo‘lib, ular orasiga belgilangan axborot joylashtiriladi.
r Axborot /r
Bu erda boshlovchi tega R bo‘lib, tugallovchi tega esa - /r dir. Tugallovchi tega boshlovchi tegadan farki shundaki , uning matni oldidan kavslarda « « simvoli turadi. HTML-hujjatni o‘quvchi brauzer HTML-tegalar strukturasidan foydalangan holda uni oynada aks ettiradi.Xar qanday HTML-hujjat 3 asosiy qismdan iborat:
 HTML e‘loni;
 Sarlavha qismi;
 Hujjat tanasi;
HTML e‘loni . HTML va \ HTML . Tegalarning bu jufti brauzerga ular orasida HTML formatli hujjat yaratilganini bildiradi, bunda hujjatdagi birinchi tega HTML bo‘ladi(dokumentning boshlanishi ) va oxirgi - \ HTML (dokumentning oxiri)
Sarlavha qismi. HEAD va \HEAD. Bu tegalar orasida hujjat haqidagi ma‘lumotlar (nomi, qidiruv uchun kalit so‘zlar, ta‘rifi va b.) joylashadi. Birok hujjatning nomlanishi muhim hisoblanadi. Biz un i brauzer oynasining yuqori satrida va «izbrannoe (BookMark)» ruyxatlarida kurishimiz mumkin.Qidiruv tizimining maxsus spayder – dasturlari hujjat nomini uzlarining ma‘lumotlar bazasini tuzishda foydalanadi. HTML-hujjatga nom berish uchun matn TITLE va \TITLE tegalari orasiga joylashtiriladi.
HTML
HEAD
TITLE
\HEAD
\HTML
Hujjattanasi. Hujjatning 3-asosiy qismi uning tanasi hisoblanadi. U sarlavhadan keyin turadi va BODY va \BODY teglari orasida turadi. Ulardan birinchisi \HEAD tegasidan keyin, ikkinchisi esa \HTML tegasidan oldin turishi kerak. HTML
Hujjatning tanasi – bushunday joyki, muallif u erga HTML vositalar orqali formatlangan axborotni joylashtiradi.
HTML
HEAD
TITLE 1-sahifa \TITLE
\HEAD
BODY
\BODY
\HTML
Endi HTML
Sahifakodiniyozishmumkin.
HTML
HEAD
TITLE 1-sahifa \TITLE
\HEAD
BODY
Buerdasahifabo‘ladi:
\BODY
\HTML
Matnni formatlash.
BODY
Bo‘limida tabulyatciyaning hamma simvollari va satrlar oxiri brauzer tomonidan inkor qilinadi, lekin sahifa ko‘rinishlariga hechham ta‘sir qilmaydi. Shuning uchun HTML-hujjat boshlang‘ich matndagi satr tarjima qilinganda, maxsus teglar mavjud bo‘lmasa, matnni ko‘rsatuvchida Yangi satr boshiga olib kelmaydi. Bu qoidani yodda tutish va satrlarni ajratuvchi teglarni qo‘yishni sedan chiqarmaslik muhim, bo‘lmasa matnda abzats bo’lmaydi va uni o‘qib bulmaydi. Yangi satrni boshlash uchun BR (kisk. ingl.break – o‘zish ) tegi ishlatiladi.

HTML dasturiy tili birinchi marta 1991 yili Tim Beners Li tomonidan ishlab chiqilgan va uning HTML-4 yoki Dynamic HTML deb nomlangan versiyasi esa 1997 yilda paydo bo‘lgan. Agarda xilma xil Web-sahifalarning matnlari ko‘rib chiqilsa, ularning tuzilishi juda o‘xshashligini ko‘rish mumkin. Bu ularning bir xil koidalar asosida tashkil qilinishi tufayli tushuntiriladi. Xakikatan ham HTML tilining sintaksisi ISO 8879:1986 “Information Processing. Text and office systems/ Standart Generalized Markup Language (SGML)” standarti asosida yaratilgan.