Ma’ruza: Multimedia tushunchasi, maqsadi va asosiy talablari

1.4. Multimedia aloqa standartlari

N seriyali tavsiyalar tizimlarning arxitekturasini va funksional elementlarini, nutq va video ma’lumotlarini kodlash algoritmlarini, ma’lumotlarni uzatishni tashkil qilishni, signal protokollarini va axborot kanallarini boshqarishni tavsiflaydi (1.1-jadval). O‘tgan vaqt ichida, ITU-T ushbu tizimlar uchun tavsiyalarning bir nechta yangi versiyasini chiqazdi, ular ushbu tavsiyalar asosida ishlab chiqilgan yetakchi uskunalar ishlab chiqaruvchilarining istak va mulohazalarini inobatga oladi.

Xalqaro elektraloqa ittifoqining tavsiyalari turli xil tarmoq muhitlarida ishlaydigan multimedia aloqa tizimlarining yagona asosiy arxitekturasiga asoslanadi. Barcha tavsiyalar nutq, video ma’lumotlari va ma’lumotlarni uzatish, shuningdek tizimni boshqarish uchun bir xil funksional elementlardan foydalanishni o‘z ichiga oladi. Farqi foydalanuvchi va signalizatsiya ma’lumotlarini joylashda bo‘ladi - tizim ishlaydigan tarmoq uchun eng maqbul ma’lumot paketi tanlangan.
1.1-jadval.
Video telefoniya va multimedia aloqalari uchun ITU-T tavsiyalari

ITU-T seriyali N tavsiyalari	N.320	N.321	N.322	N.323 V1/V2/V3	N.324
Tasdiqlash sanasi	1999	1998	1996	1996/1998/ 1999	1998
Tarmoqni o‘rab olgan muhit	UfTT, N-ISDN	UfTT, B-ISDN, ATM, LHT	LHT, kafolatlangan xizmat sifatini qo‘llab-quvvatlash IsoEthernet	kafolatlangan xizmat sifatisiz paketli ulanish tarmog‘i: Internet, Token Ring, Ethernet	UfTT
Videoaxborot-larni kodlash algoritmlari	N.261 N.263	N.261 N.263	N.261 N.263	N.261 N.263	N.261 N.263
Ovozli ma’lumotlarni kodlash algorimlari	G.711 G.722 G.728	G.711 G.722 G.728	G.711 G.722 G.728	G.711 G.722 G.728 G.723 G.729	G.723
Multipleksor-lash	N.221	N.221	N.221	N.225.0	N.223
Axborot kanallarini boshqarish	N.230 N.242	N.242	N.230 N.242	N.245	N.245
Ma’lumotlar	T. 120	T. 120	T. 120	T. 120	T. 120
Interfeyslar va protokollar	1.400	AAL 1.363 ATM 1.361 PHYI.400	1.400 TCP/IP	TCP/IP	V.34

Multimedia aloqa uskunalarida terminal qurilmalari, ya’ni oxirgi foydalanuvchilar qurilmalari (terminallar) va foydalanuvchilarga xizmat ko‘rsatadigan tarmoq qurilmalari mavjud. Ushbu xizmatlar konferensiyalarni tashkil qilish, signal protokollari va foydalanuvchi ma’lumotlarini konvertatsiya qilish, uzatish narxlarini kelishib olish va qo‘ng‘iroqlarni boshqa raqamga yo‘naltirish va qo‘ng‘iroqni almashtirish kabi qo‘shimcha xizmatlarni o‘z ichiga oladi.

ITU-T tomonidan taklif qilingan har bir multimedia aloqa tizimining xususiyatlarini qisqacha ko‘rib chiqish foydali ko‘rinadi.
Tavsiya N.323, kafolatlangan xizmat sifatini ta’minlamaydigan, paketli kommutatsion tarmoqlarda ishlashga yo‘naltirilgan multimedia aloqa tizimlarini tavsiflaydi. Bunday tarmoqlarga Ethernet i Token Ring mahalliy tarmoqlari, global Internet va IP yoki IPX paketli marshrutlash texnologiyasini qo‘llab-quvvatlaydigan boshqa tarmoqlar kiradi.
Tavsiya N.323, ovozli ma’lumotni siqish uchun turli xil algoritmlardan foydalanishni ta’minlaydi, bu tarmoq o‘tkazuvchanligini kengaytiriladigan tarmoqlarga qaraganda ancha samarali foydalanishga imkon beradi. N.323 terminal qurilmalari ko‘p tarmoqli ma’lumot uzatishni qo‘llab-quvvatlaydi, bu qimmat konferensiya boshqaruv moslamalari bo‘lmagan holda konferensiyalarni tashkil qilish imkonini beradi, ammo bugungi kunda MCU (Multipoint Control Units)larsiz qilib bo‘lmaydi, chunki multikast rejimi odatda IP tarmoqlari tomonidan qo‘llab-quvvatlanmaydi.