Ma’ruzachi: Aniq fanlar kafedrasi o`qituvchisi- j. F. G‘afforov

Iqtisodiyotning doimiy va bosh masalasi

• – ehtiyojlarning cheksizligi va iqtisodiy resurslarning cheklanganligidir.

Ehtiyojlar
Ijtimoiy-iqtisodiy ehtiyojlar
Ehtiyojlarni istemol qilish tavsifiga ko`ra
Birlamchi ehtiyojlar
Umumjamiyat ehtiyojlari
Hududiy
Guruhiy
Yakka
Birgalikda qondiriluvchi ehtiyojlar
Ma’naviy
Moddiy
Shaxsiy
Ishlab chiqarish
Ikkilamchi ehtiyojlar

• Inson hali bilim olishi, san’at bilan shug‘ullanishi, madaniy hordiq chiqarishidan ilgari oziq-ovqat, kiyim-kechak, uy-joyga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirishi lozim.

Birlamchi ehtiyoj – bu insonning hayotiy faoliyatida zarurlik darajasi nisbatan yuqori bo‘lgan va shu sababli, birinchi navbatda qondiriladigan ehtiyoj.

• Bu turdagi ehtiyojlar odatda ijtimoiy tavsif kasb etib, ularga bilim olish, malaka oshirish, san’at bilan shug‘ullanish, dam olish va h.k.larni kiritish mumkin.

Ikkilamchi ehtiyoj – bu birlamchi ehtiyojlar qondirilib bo‘lgandan so‘ng namoyon bo‘ladigan va qondiriladigan ehtiyoj.
Hududiy ehtiyoj – bu muayyan hududlarda istiqomat qiluvchi kishilarning birgalikdagi ehtiyoji.

• Inson muayyan hududda istiqomat qilganligi sababli, uning ba’zi bir ehtiyojlari mazkur hududda istiqomat qiluvchi barcha insonlarning umumiy ehtiyojlari sifatida namoyon bo‘ladi. Masalan, har bir mahalla o‘zining guzari, unda joylashgan savdo va maishiy xizmat ko‘rsatish shoxobchalari, bolalar bog‘chasi, dam olish joylari, istirohat bog‘lari va boshqa inshootlarga ehtiyoj sezadi.

Umumjamiyat ehtiyojlari – bu jamiyat miqyosidagi barcha kishilar uchun umumiy bo‘lgan ehtiyoj.

• Har bir mamlakatning fuqarolari ham barcha uchun umumiy bo‘lgan ne’matlarga ehtiyoj sezadilar. Masalan, mamlakat chegarasining daxlsizligi, uning mudofaa qobiliyatining mustahkamligi, yurt farovonligi, ijtimoiy-madaniy tadbirlar, huquq-tartibot ishlarining yuqori darajada amalga oshirilishi va boshqalar.