Ma’ruzachi: Xasanova Nodira

1.2. ma’ruza: : “Davlatchilik" tushunchasi.Davlatning kelib chiqishi tugrisidagi nazariyalar.

Ma’ruzachi: Xasanova Nodira

Davlat tushunchasi va uning belgilari
Yuqorida ko'rsatib o'tilgan birgalikda olingan davlat belgilarining jami jamiyat siyosiy tizimida davlatning alohida o'rni va yetakchi rolini to’la izohlaydi.
Albatta, bunda, har bir tarixiy davrda, turlicha ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarda davlatning bu belgilari ham ichki mazmuni, ham tashqi ko'rinishi bilan farq qilishini hisobga olish zarur.
Davlat paydo bo’lish sabаblari
Davlatning kelib chiqishi to'g'risidagi masala ko'p asrlar davomida ko'plab mutafakkir faylasuflar, huquqshunoslar, tarixchilarni o'ylantirib kelgan.
Davlatning paydo bo’lishi haqida turli nazariyalar ishlab chiqilgan bo’lib, ular quyidagilar:

Ilohiy (teologik) nazariya.

Ilohiy (teologik) nazariya.

Ilohiy (teologik) nazariya.
Bu nazariya asoschilari vakillari davlatning xudo tomonidan yaralilganligini uqtiradilar. “Butun hokimiyat xudoniki” degan qoidani ilgari suradilar. Bu nazariya qadimda paydo bo’lgan va o'rta asrlarda keng tarqalgan. Ushbu nazariya teokratik, ya'ni davlat boshlig'i ayni paytda uning diniy rahnamosi bo'ladigan davlat qaror topgan davrdagi jarayonlarni aks ettiradi. Sharq davlatlarining «Podshoh xudoning yerdagi soyasi» degan fikri ham buni ifodalaydi.

Ilohiy (teologik) nazariya.

Ilohiy (teologik) nazariya.

Patriarxal nazariya
Bu nazariya tarafdorlari davlat kattalashib ketgan oiladan bevosita kelib chiqqan, monarx hokimiyati esa go'yo oilaning barcha a'zolariga rahbarlik qiladigan otadan meros bo'lib o'tgan deb hisoblaydilar. Ushbu nazariya Yunonistonda (qadimgi Gretsiyada) paydo bo'lgan. Aflotun (Platon) va Arastu (Aristotel)lar o'z asarlarida asoslab berganlar. Aflotun o'zining mashhur «Davlat» asarida oiladan o'sib chiqqan yuksak adolatli davlatni tasvirlaydi.
Bu g'oya XVII asrda ingliz olimi Filmerning «Patriarx» asarida rivojlantirilgan. Muallif lnjilga asoslanib. Odam Atoning hokimiyatni xudodan olib, o'zining katta o'g'li, patriarxga, u esa o'zining avlodlari bo'lgan qirollarga berganligini isbotlashga uringan.