Маърузалар матни


Download 1.12 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/22
Sana10.02.2023
Hajmi1.12 Mb.
#1184346
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   22
Bog'liq
Маърузалар матни

Назорат саволлари: 
1. Кийялик бурчак кандай бурчак? 
2. Горизонталлар оралиги нима? 
3. Кесм баландлиғи нима? 
4. Шартли белгилар турлари. 
5. Топографик картада жой рельефини тасвирланиши. 
5-
МАЪРУЗА 
МАВЗУ: ТОПОГРАФИК КАРТАЛАРДА ГЕОДЕЗИК МАСАЛАЛАР 
ЕЧИШ
РЕЖА: 
1. Картадаги нуқталарнинг баландликларини аниқлаш 
2. Картада берилган йўналиш бўйича профил тузиш 
Карта ѐки пландаги нуқта баландлигини аниқлаш амалиѐтда энг кўп ишланадиган 
масалалардан биридир. Баландликлар абсолют, шартли ва нисбий бўлиши мумкин. 
Нуқта абсолют баландлиги деб бошланғич сатхий юзадан шовун чизиғи 
йўналишида аниқланувчи нуқта сатхий юзасигача ўлчанувчи масофа тушунилади. 
Нуқта абсолют баландлигининг рақамли метрик ифодасиги нуқта отметкаси ѐки 
қисқача отметка дейилади. 
Шартли баландлик деб бирор сатхий юзадан шовун чизиғи йўналишида 
аниқланувчи нуқта сатхий юзасигача ўлчанувчи масофа тушунилади. 


Шартли ва абсолют баландликлар тизим сифатида бир нечта нуқта учун тегишли 
бўлиши мумкин. 
Нисбий баландлик деб икки нуқта сатхий юзалари орасида шовун чизиғи 
йўналишида аниқланувчи ѐки ўлчанувчи масофага айтилади. 
Отметкаси аниқланиши керак бўлган нуқтани картадаги ўрни горизонталларга 
нисбатан турлича жойлашган бўлиши мумкин (29-чизма).
Масалан
 
асосий горизонтал устида ѐки қўшимча горизонтал устида;
 
иккита турли отметкага эга асосий горизонталлар оралиғида; 
 
иккита бир хил отметкага эга горизонталлар оралиғида; 
 
асосий горизонтал ва қўшимча горизонтал оралиғида. 
 
30-
шакл. Картадаги нуқталар отметкаларини горизонталлар ѐрдамида 
аниқлаш 
1.) 
30-
шаклдаги А ва С нуқталари асосий горизонтал устида жойлашган. Бу холда 
нуқта отметкаси горизонтал отметкасига тенг бўлади. Горизонталларнинг отметкалари
рельеф кесим баландлиги қийматини инобатга олган холда ,нишаблик йўналишини, 
йўғон горизонталлардаги ѐзувлар асосида ва рельеф характерли нуқталарини инобатга 
олган холда аниқланади.
Бизнинг 
мисолда: 
2.) 
Асосий горизонталлар оралиғида жойлашган нуқта отметкалари қуйидаги 
ифода 
орқали 
аниқланади. 
бунда
` - 
икки горизонталдан кичигини отметкаси; ҳ -икки қўшни 
горизонталларнинг баландлик фарқи, яъни рельеф кесим баландлиги; – 
аниқланаѐтган нуқтадан отметкаси кичик горизонталгача бўлган масофа узунлиги; - 


аниқланаѐтган нуқтадан отметкаси катта горизонталгача бўлган масофа 
узунлиги. қийматлари план ѐки картада график тарзда аниқликда 
аниқланади. 
Бажарилган ишни (2) ифода билан назорат қилиш мумкин. 
29-
чизмада В нуқтаси асосий горизонталлар оралиғида жойлашган, унинг отметкасини 

ифода 
билан 
аниқласак: 
3) Асосий горизонтал ва қўшимча горизонтал оралиғида жойлашган нуқта 
отметкаси хам (17) ва (18) ифодалар орқали аниқланади. Бунда фақат рельеф кесим 
баландлиги ҳ - ни ўрнига ярим горизонталларни қўшни горизонталларга нисбатан 
баландлик фарқи яъни
; қўйилади. 
4) Иккита бир хил отметкага эга горизонталлар оралиғида жойлашган нуқта 
отметкасини тақрибан аниқлаш мумкин. 
Бунда 
ѐки 
ѐки 
ифодаларидан фойдаланилади. 

Download 1.12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling