Marxaboo pdf


Download 214.85 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/3
Sana13.11.2023
Hajmi214.85 Kb.
#1769274
1   2   3
Bog'liq
marxaboo

Bolalar serebral
falajining giperkinetik turida umumiy va artikulyatsion motorikaning
quyidagi kamchiliklari kuzatiladi: mushaklar tonusining o‘zgaruv-
chan xarakateri (distoniya), ixtiyorsiz majburiy harakatlar; harakat 
va
nutqiy jarayonlarning hissiy namoyon bo‘lishi, statik qomat va
holatni ushlab turishning yetarli emasligi. Tonik zo‘riqishlar artikul-
yatsion, nafas mushaklari, hiqildoq muskullari bo‘ylab tarqalishi,
hamda ovoz hosil bo‘lishi va nafasning o‘ziga xos buzilishlarini
keltirib chiqarishi mumkin. Ushbu holatlar 90% holatlarda
kuzatiluvchi giperkinetik (qobiq osti) dizartriyaga xosdi


Bolalar serebral falajlanishida dizartriyaning o‘ziga xosligi
artikulyatsion dispraksiyaning namoyon bo‘lishi hisoblanadi, bu esa
maqsadli harakatlarni amalga oshirishni qiyinlashtiradi va
tovushlarni talaffuz qilishdagi nuqsonlarni yanada og‘irlashtiradi.
Bolalar serebral falajida logopedik ishlarning asosiy vazifasi artikul-
yatsion holat va harakatlarni his etishni rivojlantirish, artikulyatsion
dispraksisni oldini olishdir. Artikulyatsion harakatlarni his etishni
yaxshilash uchun qarshilik ko‘rsatish mashqi, ko‘zgu yordamida
ko‘rib nazorat qilish mashq va yopiq ko‘zlar bilan nazorat qilish
mashqlarini almashtirib bajarish ishlari qo‘llanil


Bolalar serebral falajida nutqiy buzilishlarni iloji boricha erta
aniqlash va korreksion-logopedik ishlarni o‘z vaqtida boshlash juda
muhim hisoblanadi. Logopedik tekshirish vaqtida bolaning
artikulyatsion, nafas va ovoz apparatlarining holatini va ishlash
vaqtidagi hamkorligi darajasini aniqlab olish zarurdir. Buning uchun
esa quyidagilarga: yuz muskullarining tonusiga; majburiy va keskin
harakatlar, tonus o‘zgarishining mavjudligiga; harakatlarning
hajmiga; og‘izning avtomatlashgan harakatlarining mavjudligi yoki
mavjud emasligiga; logopedning barmog‘i yordamida og‘iz va og‘iz
atrofi sohalarini stimullash – jalb qilish jarayoniga javob
reaksiyasining mavjudligiga e’tibor qaratish loziIm


Og‘iz mushaklari tonusi holatini tekshirib ko‘rish muhimdir:
jag‘larning harakatsiz va harakat vaqtidagi holatini; lablarning
harakatchanligi, tonusi va o‘zaro simmetriyasini; til muskullari
tonusi, alohida harakatlarni bajara olishi, bir harakatdan boshqasiga
o‘ta olishini; qattiq va yumshoq tanglay mushaklarini; nafas ritmi va
hajmi, nafas va nutq, nafas olish va nafas chiqarish orasidagi
koordinatsiyani (ovoz reaksiyalarini), bolaning nafas olishi tana yoki
bosh harakatlari bilan birgalikda kuzatilishini tekshiris


Bolaning ichki va tashqi nutqini, 
uning balandligi va kuchini,
tovushlarni talaffuz qilishini, 
fonematik idrokini, nutqning 
leksiko-
grammatik tomonlarini aniqlab 
olish kerak bo‘la


Atonik-astatik shakli boshqa shakllarga qaraganda yengilligi
bilan xarakterlanadi. Ularda harakat muvozanatidagi buzilishlar,
reflekslar tonusidagi buzilishlar, 60-70% psevdobulbar dizartriya
kuzatiladi.
Ayrim hollarda serebral falajlikning aralash shakli ham uchrab
turadi. Bu shaklda bolada spastik-giperkenitik holatlar yoki atetoz
harakatlar (nazorat qilib bo‘lmaydigan, g‘ayri odatiy harakatlar) bilan
mushaklar tonusining tarangligi bilan kelishi mumkin.
Serebral falaj bolalardagi mavjud nuqsonlarni korreksiyalashda
nuqson turini erta aniqlab, alohida yondashish juda yaxshi samara
beradi.


Bola tanasining qotib qolgan yoki bo‘shashgan bo‘lishi
tug‘ilishi bilan ko‘zga tashlanishi mumkin. Ammo hamma vaqt ham
buni sezishga imkoni bo‘lmaydi. Agarda bolada quyidagi holatlar
kuzatilsa, tezda shifokorga olib borish lozim bo‘ladi.
Kutilmaganda tananing qotib qolishi. Bunda bolani orqasi
bilan yotqizish yoki bag‘riga bosish kerak bo‘lganda tanasini egish
qiyin bo‘ladi.
Tananing bo‘shashishi. Chaqaloqning boshi bo‘shashgan
bo‘ladi va boshini ko‘tara olmaydi. Ko‘tarib turganda uning boshi va
oyoqlari osilib turadi. Juda kam harakatlanadi.
Sekin rivojlanish. Bola odatdagidan sekin rivojlana boshlaydi.
Tanasining bir qismidan boshqasiga nisbatan ko‘proq foydalanishi
mumkin. Masalan, ba’zi bolalar ikkita qo‘lidan ko‘ra bir qo‘lidan
foydalanadi.


Serebral falajlangan bolalar bilan ilk yosh davrda olib boriladi-
gan reabilitatsion ishlarni oilada va maktabgacha tarbiya muassa-
salarida uzviy bog‘langan holda olib borish lozim. Davolov-korrek-
sion-rivojlantiruvchi, reabilitatsion ish tizimi fizioterapevt, davolov-
chi jismoniy tarbiya mutaxassisi, nevropatolog, logoped va oligofre-
nopedagogning hamkorlikdagi kompleks ishi asosida amalga
oshiriladi.


E’tiboringiz uchun raxmat!


HARAKAT TAYANCH A’ZOLARI
JAROHATLANGAN BOLALAR MAVZUSI
YUZASIDAN TEST SAVOLLAR
1. Bosh miyaning harakat zonalari va harakatlarni o‘tkazuvchi 
yo‘llarining birlamchi jarohatlanishi bilan namoyon bo‘luvchi 
markaziy nerv tizimi kasalligining nomi nima?
A)BSF C)KNB
B)ENB D)AQLI ZAIFLIK
2
. Serebral falajlangan bolalarning rivojlanishidagi psixo-jismoniy nuqsonlar
birinchi navbatda nima bilan bilan bog‘liq?
A) HARAKAT C)NUTQIY
KAMCHILIKLAR
B)SENSOR D) HAMMA JAVOBLAR
TUG’RI
3. Harakat-tayanch a’zolari jarohatlangan bolalarning ko‘pchiligida qanday falaji
kuzatiladi?
A)miya falaji C)oyoq falaji
B) qo’l falaji D) qo’l va oyoq falaji
4. Bolalar serebral falaj kasalligi qanday kasalligidir?
A)shakillanmaganb C)shakillanib yetilmagan miyya kasalligi
B)yetilmagan D) shakillanib yetilgan miyya kasalligi
5. Nutqning rivojlanmasligi esa nimani sekinlashtiradi?
A)inteliktni C)o’sishni
B)nutqni D)hamma javoblar xato
6.
Mushaklarning qisqarish natijasida nima sodir etiladi?
A)yutalish C)aksa urush
B)harakat D)nafas olish
7.Harakat necha xil buladi ?
A)4 xil C)6 xil
B)2 xil D) harakat faqat bir xl buladi


8. Harakatning qanday turlari bor ?
A)ixtiyoriy C)ixtiyoriy va ixtiyorsz
B)ixtiyorsz D) barcha javoblar to’g’ri
9. Bosh miyadagi harakat markazlarining jarohatlanish darajasi, xususiyatlariga
ko‘ra bolada harakat tayanch a’zolardagi turli xildagi falajlanishlarni keltirib
chiqaradi. Shunga ko‘ra bu toifadagi nuqsonli bolalar kasalligi nechta ?
A)7 xil C)3 xil
B)5 xil D)4 xil
10. Ikki yoqlama gemiplegiya – bolalar serebral falajining qanday shakli shakli?
A)eng og’ir C)yengil
B)yuqumli D)to’g’ri javob yo’q
11.Dunyoda 500 milllion aholining necha foizi nogironlar?
A)20% C)10%
B)5% D)15%
12)KO’R SOQOV BOLALAR (MUJJASAM NUQSONLI) BOLLALAR 
XAQIDA MA’LUMOT BERING?
13)HARAKAT-TAYANCH AZOLARIDA KAMCHILIKLARI BO’LGAN 
BOLALAR HAQIDA MA’LUMOT BERING?
14)DIZONTEGNEZ SHAROITIDA RIVOJLANISH QONUNYATLARINI 
AYTING?
15)BIRLAMCHI VA IKKILAMCHI NUQSONLILIK NAZARYASI HAQIDA 
AYTING?
16)IKKI YOQLAMA GEMILPIGIYA QANDAY KASALLIK?
17)GEMIPARTIK SHAKLIDA BOLALARNING NECHA FOIZIDA 
UCHRAYDI?
18)BOLALAR SERIBRAL FALAJI QANDAY KASALLIK ?
19) Harakat-tayanch a’zolari jarohatlangan bolalarning ko‘pchiligida qanday falaji
kuzatiladi?
20) Nutqning rivojlanmasligi esa nimani sekinlashtiradi?

Download 214.85 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling