Masala: «Orzu» fabrikasida yanvar oyida 2 ming dona futbol koptogi, ming dona sportchilar sumkasi ishlab chiqarildi. Yanvar oyida futbol koptogidan 9500 donasi 2000 so‘mdan, sportchilar sumkasining 6000 donasi 4000 so‘mdan sotildi

T/r	Ko‘rsatkichlar
Miqdori
1	Ishlab chiqarilgan va sotilgan tayyor mahsulotlar, joriy yilda	1480
2	Barcha ishlov bosqichlarida to‘la o‘tmagan va texnika nazorati tomonidan tekshirilib qabul qilinmagan mahsulotlar: Hisobot davrining boshi Hisobot davrining oxiri	100 240
3	Barterga almashtirilgan mahsulotlar	300
4	Xomashyo materiali va ehtiyot qismlar	600
5	Yoqilg‘i va energiya	360
6	Ish haqi va mukofot pullari	300
7	Ijtimoiy sug‘urta va ta’minot ajratmalari	100
8	Brak mahsulotlar	20
9	Laboratoriya xarajatlari	120
10	Ishchilarning ovqatlari va sut mahsulotlari	2
11	Yuridik xizmatlar haqi	10
12	Mol-mulkni sug‘urta qilish xizmatlari haqi	40
13	Asosiy fondlar iste’moli, (amortizatsiya)	240
14	Marketing va reklama xarajatlari	106
15	Kredit xizmatlari haqi	20
16	Imorat va asbob-uskunalarning ijara haqi	22

Hisoblang:

1. Yalpi ishlab chiqarish (YaICh)

2. Oraliq iste’mol xarajatlari (OI)

3. Yalpi va sof qo‘shilgan qiymat

Yechim: 1. YaICh=R(1480)+ΔTICh (240-100) + B (300) = 1920 mln so‘m

2. Oraliq iste’molga ish haqi, ijtimoiy sug‘urta ajratmalari va AFIdan tashqari barcha xarajatlar kiradi:

OI = xomashyo materiali va ehtiyoj qismlar (600) + yoqilg‘i va energiya (360) + brak mahsulotlar (20) + laboratoriya xarajati (120) + ishchilarning ovqatlari va sut mahsuloti (2) + yuridik xizmatlar haqi (10) + mol-mulkni sug‘urta qilish xizmatlari haqi (40) + marketing va reklama xarajatlari (106) + kredit xizmatlari haqi (20) + imorat va asbob-uskunalarning ijara haqi (22) = 1300 mln so‘m.

3. Bizga ma’lumki, yalpi qo‘shilgan qiymat, yalpi ishlab chiqarish qiymatidan, oraliq iste’mol qiymatini ayirilganiga teng, ya’ni:

YaQQ = YaICh – OI = YaICh (1920) – OI (1300) = 620 mln so‘m

Sof qo‘shilgan qiymat, yalpi qo‘shilgan qiymatdan asosiy fondlar iste’mol qiymatini, ya’ni:

SF = YaQQ (620) – AFI (240) = 380 mln so‘m.

Shunday qilib, yoqilg‘i korxonasi mamlakat YaIMga o‘zini ulushini 620 mln so‘m sifatida qo‘shdi.

Masala: Quyidagi jadvalda mebel ishlab chiqarish firmasini ma’lumotlari berilgan. Hisobot davri joriy, shartli bahoda

T/r	Ko‘rsatkichlar nomi	Miqdori
1	Tayyor mahsulot realizatsiyasi (R)	680
2	Firma o‘zining ehtiyoji uchun ishlab chiqargan mahsulot (I)	20
3	Tayyor mahsulotlarni natura holida almashtirilgan mahsulotlar (B)	30
4	Firma o‘z xizmatchilariga mehnat haqining natural holatida bergan mahsulot qiymati (N)	4
5	Tugallanmagan ishlab chiqarish hajmlarini o‘zgarishi -hisobot davri boshida (TIChB) -hisobot davri oxirida (TIChO)	44 54
6	Tayyor mahsulotlar zaxirasining o‘zgarishi -hisobot davrining boshida (TMB) -hisobot davrining oxirida (TMO)	104 120

Mebel firmasining hisobot davri uchun yalpi ishlab chiqarilgan qiymatini hisoblang.

Yechim: YaICh = R + I + B + N + ΔTICh + ΔTM = R(680) + +I(20) + +B(30) +N(4)+ +ΔTICh (TIChO(54) - TIChB(44)) + ΔTM [TMO(120) -TMB(104)]= 760