Masharipova zulfira raximboyevnaning

Koble-Carrigan isotherm(Koble- Karrigan izotermasi)
Koble Karrigan adsorbsion izotermasi ham uch parametrli izoterma tenglamasi bo‘lib, u Sips adsorbsion izotermasiga o‘xshaydi. Sips izotermasi singari, Koble Karrigan modeli ham Langmuir va Freundlix izotermalarini o'z ichiga oladi .
Odatda geterogen yuzalar uchun o'rganiladi. Koble Karrigan izotermasi tenglamasini quyidagicha ifodalash mumkin:

bu yerda A_KC (mg/g, B_KC (L/g) va n_KC Koble Karrigan izotermasi konstantalari. n_KC =1 qiymatiga ega eritmadagi adsorbatning yuqori konsentratsiyasida bu izoterma Freundlix izotermasiga yaqinlashadi. Biroq, n_KC<1 bilan adsorbatning yuqori konsentratsiyasi bilan, bu model kam xato qiymatlari bilan eksperimental ma'lumotlarni taqdim etish uchun qo'llanilmaydi.
Yuqoridagi tenglamani chiziqli tenglamaga aylantirish mumkin. Quyidagi tahrirda bayon etilgan:

Koble -Karrigan izotermasi konstantalarini sinov va xatoliklarni optimallashtirish yordamida yuqoridagi tenglamaning chiziqli grafigi yordamida hisoblash mumkin.
Ammoniy oqova suvlarda, shuningdek, yer osti va qishloq xo’jaligi suvlarida eng ko’p uchraydigan azotli ifloslantiruvchi moddalardan biridir. [47] Shuningdek, ammoniy shahar kanalizatsiyasi,sanoat oqova suvlari va qishloq xo’jaligi chiqindilarida mavjud bo’lgan yoki shu oqova suvlar va chiqindilardagi organik azot birikmalaridan parchalangan azot ifloslanishining noorganik ion shaklidir. Suvli eritmada ammiak azotini ammoniy ioni va erkin ammiak NH₃ ga ajratish mumkin,ular koks, o’g’itlar va metallni pardozlash bo’yicha ko’plab sanoat korxonalaridan chiqariladi.[48]
Ammoniyning yuqori konsentratsiyasi erigan kislorodning keskin kamayishiga va suvda yashovchi organizmlar uchun aniq zaharlanishga olib keladi.[49]
Atrof-muhitga tashlanadigan ammoniy miqdori qat’iy tartibga solinadi, bu yerda Jahon sog’liqni saqlash tashkiloti ma’lumotlariga ko’ra ichimlik suvining maksimal chegarasi 10 mg/l nitrat. Demak, nitrifikatsiya jarayoni natijasida nitritlar va nitratlar hosil bo’lishi natijasida og’ir kasalliklarga olib keladigan azotning ifloslanishi nazorat qilish katta ahamiyatga ega. Shunga ko’ra, atrof-muhitga tarqalgan ammiakni nazorat qilish aholi salomatligini muhofaza qilishda muhim ahamiyatga ega.[50]
Ammoniy va ba’zi og’ir metall ionlarini turli xil tabiiy va ularning o’zgartirilgan gillardan foydalangan holda sorbsiyasi o’rganildi va tijorat faollashtirilgan uglerod sorbentlarga nisbatan ishonchli , amalga oshirilishi mumkin, samarali va arzonligi isbotlangan.[51]
Odatda, oxirgi oqova suvlarda past ammiak konsentratsiyasi ikki sababga ko’ra maqbul bo’ladi:1) 3 mg/l dan ortiq konsentratsiyalarda baliq uchun toksik va 2) nitrifikator mikroorganizmlar tomonidan nitrit va nitratlarga biooksidlanadi.Nitratlar va nitritlar odamlar uchun nomaqbuldir .[52]
Ammiakni suvdan tozalash fizik,kimyoviy va biologik usullar bilan amalga oshirilishi mumkin.Kimyoviy usullarga uzilish nuqtasini xlorlash va ion almashinuvi kiradi.Ammiakni biologik usullar b ilan olib tashlash ikki bosqichli jarayondir: birinchi bosqichda ammiak aerobik usulda nitratga (nitritifikatsiya) aylanadi va ikkinchi bosqichda nitratlar azot gaziga (denitritifikatsiya) aylanadi.[53]
Ammoniy ionlari suvga, kommunal va sanoat oqava suvlari va dalalar va o'tloqlardan oqadigan suvlar orqali kirishi mumkin. Yer usti suvlaridagi ammomiy azot evtrofikatsiyani tezlashtiradi va suv organizmlari uchun zararli. Suvdagi ammoniyning ortiqcha bo’lishi dezinfektsiyaning samaradorligini pasaytirishi va va dezinfektsiyalanga qo’shimcha mahsulotlarning paydo bo’lishiga olib kelishi mumkin.[54]
Suv eritmalaridan ammoniy ionlarini olib tashlash uchun havoni tozalash, ion almashinuvi, nitrifikatsiya va teskari osmos kabi bir qancha biologik va fizik-kimyoviy jarayonlar qo’llaniladi.[55]. Ion almashinuvi va sorbsion xossalari tufayli tabiiy aluminosilikatlar, asosan, klinoptilolit, sepiolit, mordenit va bentonit kabi zeolitlar suv va oqava suvlarni tozalashda keng qo’llaniladi. [56]. Seolitlarning asosiy fizik-kimyoviy xossalariyuqori sorbsiya qobilyati, ion almashinish qobilyati , kimyoviy va issiqlikka chidamliligidir.
Ushbu kationlar og’ir metallar va ionlari kabi suvli eritmalarda mavjud bo’lgan ba’zi ionlar bilan almashtirilishi mumkin. [57]
Hozirgi vaqtda ammiak gazi yoki oltingugurt dioksidi gazi kabi noorganik gazning izlari yarim o’tkazgichli sanoat maydonidagi mahsulotlarning hosildorligiga ta’sir qiladi deb taxmin qilinadi. Bunday zavodlarning toza xonalari ichida ammiak gazidan foydalaniladi. Oltingugurt dioksidi gazi tashqi atmosferadan toza xonalarga oqib o’tadi. Ushbu gazlarni olib tashlash uchun kimyoviy filtrlar deb ataladigan filtrlar qo’llaniladi. Kimyoviy filtrlarni tekshirish jarayonida ion almashinadigan qatronlar gaz fazasida ham, suyuq fazasida ham ishlashini aniqlangan.Ammiak gazi uchun kation almashinadigan qatronlar yaxshi ishlaydi.Boshqa tomondan,oltingugurt dioksidi gazi uchun anion almshinadigan qatronlar yaxshi ishlaydi.Uzoq almashinadigan qatronlar havodan asosiy gazlar va kislotali gazlarni olib tashlashi mumkin.[58]