Mashinasozlik tenologiyasi

PANEL TAYYORLASH UCHASTKASIDAGI ASOSIY VOSITALAR 
NARXINI ANIQLASH 
Asosiy vositalarga quyidagilar kiradi: 
1) binolar; 
2) ishlab chiqarish jihozlari; 
3) qimmatbaho asbob va moslamalar; 
4) operatsiyalararo transport; 
5) ishlab chiqarish va xo‘jalik buyumlari. 
Binoning narxi quyidagicha aniqlanadi: 
.
1
.
.
3
нар
м
зд
зд
V
С
С


bu erda 
3
1
. м
зд
С
= 120000 sum – 1m
3
maydonning bahosi, sum; 
oylik ish xaqi fondiga kiruvchi qo‘shimcha to‘lovlar 
V
b
– binoning hajmi, m
3
. 
V
b
= F
uch
· H
bu erda F
uch
= 238 m
2
– uchastka maydoni; 
N = 14,4 m – binoning balandligi. 
V
b
= 238 · 14.4 = 3427.2 m
3
U holda: 
S
b
= 120000 · 3427.2 = 441264000 sum. 
Ishlab chiqarish jixozlarining narxi: 

---

Zavoddan olingan ma’lumotga ko‘ra moslamalari bilan birga nuqtaviy va gaz 
alangasida payvandlash apparatlarining umumiy narxi
S
j
= 26100000 sum. 
Qimmatbaho asbob va moslamalarning narxi jixozlarning umumiy narxiga 
nisbatan 10% olinadi.
.
.
.
%
100
%
10
об
и
д
С
С


S
asb
=0,1·26100000=2610000 sum 
Operatsiyalararo transportning narxi qo‘llanilayotgan transport vositalariga 
qarab aniqlanadi: 
1-jadval 
Operatsiyalararo transportning narxi 
Nomi 
Narxi, sum. 
Elektrokar 
Mostovoy kran 
21500000 
50000000 
Jami 
71500000 
S
tr
= 71500000 sum. 
Ishlab chiqarish va xo‘jalik buyumlarining narxi jixozlar narxiga nisbatan 2% 
olinadi. 
.
.
.
%
100
%
2
об
и
х
п
С
С



S
ich
=0,02·26100000=522000 sum. 
2-jadval 
Uchastkaning asosiy vositalari ro‘yxati 
Vositalarning nomi 
O‘lchov 
birligi 
Narxi, 
sum 
Jamiga 
nisbatan 
% da 
Amortiz
atsiya 
ajratmas
i % da 
Amortizatsi
ya ajratmasi 
sumda 
1. Bino 
sum 
44126400
0 
81,2 
1 
4412640 
2. Ishlab chiqarish jixozi 
dona 
26100000 
5,0 
12,1 
3158100 
3. Qimmatbaho asbob va 
sum 
2610000 
0,5 
20 
522000 

---

moslamalar 
4. Transport vositasi 
sum 
71500000 
13,2 
15,5 
11082500 
5. Ishlab chiqarish va xo‘jalik 
buyumlari 
sum 
522000 
0,1 
10 
52200 
Jami 
54199600
0 
100 % 
58,6 
19227440 
ASOSIY VA QO‘SHIMCHA MATERIALLAR SARFINI ANIQLASH
Nuqtaviy kontakt payvandlashda elektr energiyasi, havo va suv sarfi 
hisoblanadi. 
Elektr energiyasining solishtirma sarfi quyidagi grafikdan olish mumkin. Suv 
sarfi kontakt payvandlash mashinalari soniga qarab 300... 1200 l/s gacha bo‘lishi 
mumkin. CHunki mashinalar soni qancha ko‘p bo‘lsa, yopiq zanjir xosil qilinishi 
xisobiga, suv sarfi shuncha kamayadi. Havo sarfi nuqtaviy kontakt payvandlash 
mashinalarida uning quvvatigi qarab 100 kV·A gacha bo‘lganda 20...23 m
3
/s, 100 
kV·A dan ortiq bo‘lganda 30...60 m
3
/skV·A gacha o‘zgarishi mumkin.
1-rasm. Elektr energiyasi sarfining material qalinligiga
bog‘liqlik grafigi. 
1- kam uglerodli po‘latlar; 2-alyuminiy qotishmalari. 
Asosiy materiallar sarfi quyidagicha aniqlanadi:

---

p
q
P
Q
М




bu erda M – chiqindilardan tashqari asosiy material sarfi, sum; 
Q – jami dasturga talab etiladigan material sarfi, kg;
R = 3428,6 rub. – 1 kg materialning narxi; 
q – jami dasturdan chiqadigan chiqindi miqdori, kg; 
r = 1100 sum – 1 kg chiqindining narxi. 
N
m
Q
р
н


.
.
bu erda m
n.r. 
= 1,593 kg – bitta zagotovka uchun material sarfi normasi; 
N = 400000 dona – yillik dastur. 
Q=1.593·400000= 637200 kg. 
CHiqindilar massasi quyidagicha aniqlanadi:
q=k·m
m
·N= 0.095·1.593·400000=60534 kg 
Q
um
=637200+60534 =697734 kg 
M = 697734 · 3428.6 - 60534 · 1100 = 2392250700 - 66587400 = 2325663300 
sum. 
YOrdamchi materiallarga quyidagilar kiradi: moylash materiallari, artish-
tozalash materiallari, kerosin va boshqalar.
YOrdamchi materiallarning umumiy qiymatini asosiy materialga nisbatan 2% 
ga teng olamiz.
М
М
в сп


%
100
%
2
.
M 
yor
= 0.02 · 2325663300 = 46513266 sum. 
UMUMIY ISHLAB CHIQARISH XARAJATLARINING XISOBI 
JIXOZLARNING ISHIGA BOG‘LIQ XARAJATLAR 
Unga quyidagilar kiradi: 
1) ishlab chiqarish maqsadlarida foydalanilgan elektroenergiya. 
S
ee
= 49536500 sum.
2) siqilgan havo 
S
h
= 3920000 sum.
3) suv sarfi 

---

S
s 
= 12500000 sum. 
3) yordamchi materiallar: 
M
yor
= 12560184 sum. 
4) jixozlarni saqlash uchun xarajatlar uning narxiga nisbatan 1% olinadi.
.
.
.
.
%
100
%
1
об
пр
об
с
С
Р


R
js
=0.01·26100000 = 261000 sum. 
5) joriy ta’mirlashga sarflar: 
a) ishlab chiqarish jixozlarini joriy ta’mirlashga ishlab chiqarish jixozlarining 
5% narxi olinadi:
.
.
.
.
.
.
%
100
%
5
об
пр
рем
т
об
пр
С
Р


R
ta’
=0.05·26100000 = 1305000 sum. 
b) transport vositalari – operatsiyalararo transport vositalariga nisbatan 4% 
olinadi:
.
.
.
.
.
.
%
100
%
4
с
тр
рем
т
с
тр
С
Р


R
tr 
= 0.04·71500000 = 2860000 sum. 
6) asosiy vositalarning amortizatsiyasi: 

А
= 19227440 sum. 
7) kam narxli asbob va moslamalarning eyilishi, saqlash va ta’mirlash 
xarajatlari - asosiy ishchilar ish xaqiga nisbatan 20% olinadi: 
.
.
.
.
%
100
%
20
пр
осн
п
и
ФЗП
С


S 
asb 
= 0.2·97600000 = 19520000 sum. 
8) jixozlarga xizmat ko‘rsatadigan ishchilar ish xaqi:
F
sozl 
= 15172400 sum.