Масъул муҳаррир: Файзиев Шохруд Фармонович, ю ф. д., доцент

17
GAMMA-SPEKTROMETR YORDAMIDA 152EU NING ABSOLYUT EFFEKTIVLIGI 
XISOBLASH
Xudayberganov Baxtiyor Yusupovich
Toshkent Tibbiyot Akademiyasi Urganch filiali
Asistent-o’qituvchi [e-mail]
Rajabov Alisher Erkaboy o'g'li
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent 
axborot texnologiyalar universiteti Urganch filiali
stajor-o’qituvchisi [e-mail]
Axmedov Munisbek Muxammad o’g’li
O’zbekiston milliy universiteti Физика факультети 
Magistranti e-mail: [e-mail]
GAMMA-SPEKTROMETR YORDAMIDA 
152
Eu NING ABSOLYUT EFFEKTIVLIGI 
XISOBLASH 
Xudayberganov Baxtiyor Yusupovich 
Toshkent Tibbiyot Akademiyasi Urganch filiali 
Asistent-o’qituvchi [e-mail] 
Rajabov Alisher Erkaboy o'g'li 
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent
axborot texnologiyalar universiteti Urganch filiali 
stajor-o’qituvchisi [e-mail] 
Axmedov Munisbek Muxammad o’g’li 
O’zbekiston milliy universiteti Физика факультети
Magistranti e-mail: [e-mail]
Anotatsiya: Ushbu ishda Gamma-spektrometr yordamida 
152
Eu elementining absolyut 
effektivligi hisoblanilgan. Bunda Genie-2000 pragrammalar paketidan foydalanilgan.
Kalit so’zlar: Aktivatsion analiz, yadro reaksiyasi, radioaktivlik, aktivlik, Gamma-
spektrometr, DSA-1000, Genie-2000, radionuklid. 
Namunalarning kiritilgan aktivlikini energetik ajratish qobiliyati 1332,5 keV (
60 
Co) 
gamma-chiziq uchun 1,8 keV va nisbiy effektivligi 15 % bo‘lgan HPGe detektordan 
tashkil topgan gamma-spektrometr bilan o‘lchandi. Gamma-spektrometr DSA-1000 turdagi 
ko‘p kanalli raqamli analizator va -spektrlarni qayta ishlovchi Genie-2000 
programmalar paketlari bilan butlangan. Genie-2000 programmalar majmuasi ko’p kanalli 
analizatori bilan spektrlarni o‘lchash va qayta ishlash imkoniyatiga ega va WINDOWS-XP 
muhitida ishlash uchun mo‘ljallangan. Mazkur programmalar paketi yordamida gamma-
spektrning asosiy xususiyatlarini ya’ni gamma-chiziq fotocho‘qqilarining o‘rnini, 
energiyasini, fotocho‘qqi yuzasini va uning statistik xatosini avtomatik ravishda aniqlab 
beradi. Gamma-spektrni energiya va effektivlik bo‘yicha kalibrovkalar OSGI namunaviy 
spektrometrik gamma-manbalar to‘plami (NSGM yoki rustilida OSGI) yordamida amalga 
oshirildi [13]. 
1-rasmda DSA-1000 turdagi raqamli ko’p kanalli analizator rasmi ilova qilingan