Ma’sulyati cheklangan jamiyatlarda inventar va xo’jalik jihozlari hisobi savvollar: Kirish

Inventarizatsiyani o'tkazish va uning asosiy qoidalari
Inventarizatsiyaning asosiy maqsadlari bo‘lib quyidagilar hisoblanadi:

• 
  mol-mulkning haqiqatda mavjudligini aniqlash;
  
• 
  haqiqatda mavjud mol-mulkni buxgalteriya hisobi ma’lumotlari bilan solishtirish;
  
• 
  majburiyatlar hisobda to‘g‘ri aks ettirilganligini tekshirish
  

Quyidagi hollarda inventarizatsiya o‘tkazilishi majburiy:

• 
  mol-mulk ijaraga berilganda,
  
• 
  sotib olinganda, sotilganda,
  
• 
  qonunchilik hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda davlat korxonasini o‘zgartirishda;
  

Yillik moliyaviy hisobotni tuzish oldidan, bundan inventarizatsiyasi hisobot yilining 1-oktabridan keyin o‘tkazilgan mol-mulk mustasno. O‘zbekiston Respublikasi Buxgalteriya hisobining milliy standarti “Tovar-moddiy zaxiralar” inventarizatsiyasi bir yilda kamida bir marta amalga oshiriladi. “Asosiy vositalar” inventarizatsiyasi ikki yilda kamida bir marta, kutubxona fondlari esa besh yilda bir marta amalga oshiriladi.
Pul mablag‘lari, pul hujjatlari, qiymatliklari va qat’iy hisobdagi blanklar inventarizatsiyasi oyda bir marta, yonilg‘i-moylash materiallar, oziq-ovqat mahsulotlar — har chorakda, qimmatbaho metallar — tarmoq yo‘riqnomalariga muvofiq o‘tkaziladi.
Ayrim joylar va mavsumiy tusda ishlaydigan korxonalarda ishlab chiqarish zaxiralar

• 
  inventarizatsiyasi ular eng kam miqdorda qolgan davrda o‘tkaziladi:
  
• 
  asosiy vositalar va tovar-moddiy qiymatliklar qayta baholanganda;
  
• 
  moddiy javobgar shaxslar almashganda
  
• 
  o‘g‘irlik yoki suv iste’mol, shuningdek, qiymatliklarni buzilishi faktlari aniqlanganda;
  

Inventarizatsiya o’tkazish asosiy qoidalari

• 
  Yillik inventar ro'yxatlari, ularni topshirish sanasi, aktivlar va ishlab chiqarishlar ro'yxati asosiy boshqaruvchi tashkilot rahbari tomonidan tuziladi
  
• 
  Inventarizatsiyani o‘tkazish uchun xo‘jalik yurituvchi subyektlarning doimiy inventarizatsiya komissiyalari tuziladi
  
• 
  Doimiy inventarizatsiya komissiyasi:
  

1. 
   qimmatli qog'ozlarning o'z vaqtida saqlanishini ta'minlash bo'yicha ishlarning oldini olish, zarur o'zgartirishlar to'g'risidagi yig'ilishlarda do'konlar, omborlar, filiallar rahbarlarining qimmatbaho narsalarni saqlash to'g'risidagi ma'lumotlarini eshitadi;
   
2. 
   inventarizatsiyani o'tkazishni tashkil qiladi va ishchi inventarizatsiya komissiyalari a'zolariga rahbarlik qiladi
   
3. 
   tovarlarning inventar zahiralarini hisobdan chiqarishni nazorat qilish bo'yicha ishlarni amalga oshirish, inventarlarni o'zgartirish davrida saqlash va qayta ishlash joylarida inventarizatsiya o'tkazish;
   

• 
  Ishchi inventarizatsiya komissiyasi:
  

1. 
   saqlash va ishlab chiqarishdagi boyliklar va pul mablag'larining inventar hisobini amalga oshirish;
   
2. 
   inventarizatsiya natijalarini ishlab chiqishda ishtirok etish, buxgalteriya hisobi va defitsit xo'jalik yurituvchi sub'ekt bilan birgalikda yangi boshlanuvchilar uchun ajoyib taqdimotlar qiladi;
   
3. 
   tovarlarni baholash, saqlash va yetkazib berish, ularni hisobga olish va saqlashga qabul qilish, ortiqcha va yaroqsiz moddiy boyliklarni sotish masalalarini tartibga solishni takomillashtirish;
   

• 
  Inventarizatsiya o'tkazilgunga qadar ishchi inventar komissiyasi a'zolariga buyruq beriladi va plombir qo'mitalar raislariga o'tkaziladi. Buyurtma bo'yicha ishlarni inventarizatsiya qilish va topshirishni boshlash va davom ettirish muddati.
  

1. 
   Agar mol-mulkni inventarizatsiya qilish bir necha kun ichida amalga oshirilsa, inventarizatsiya komissiyasi ketish vaqtida qimmatbaho narsalar saqlanadigan uy muhrlangan bo'lishi kerak. Inventarizatsiya boshlanishida ishdagi tanaffus vaqtida (tushlik vaqtida, tunda, boshqa sabablarga ko'ra) ro'yxatlar inventarizatsiya o'tkaziladigan yopiq xonada qutida (javonda) saqlanishi kerak.
   
2. 
   buyruqlar buxgalteriya tomonidan inventarizatsiyani o’tkazish to’g’risidagi buyruqlar bajarilishi nazorat qilish kitobida ro’yxatga olinadi.
   

• 
  Tovar moddiy qiymatliklarning haqiqatda mavjudligini tekshirishga kirishish oldin ishchi inventarizatsiya komissiyasi quyidagilarga majbur:
  

1. 
   yordamchi binolar, yerto’lalar va qiymatliklar saqlanadigan aloxida kirish-chiqish eshiklari bo’lgan joylarni plombalashga.
   
2. 
   ogirlikni o'lchaydigan barcha asboblar sozlanganini tekshirishga va ularni tamg’alashning belgilangan muddatlariga rioya qilishga
   
3. 
   To’satdan o'tkaziladigan inventarizatsiyalarda barcha tovar-moddiy qiymatliklar inventarizatsiya komissiyasi ishtirokida, qolgan xollarda esa — oldindan tayorlab qo'yiladi. Qiymatliklar guruhlarga bo’linishi, navlarga azhratilishi va ular sonini sanash uchun qulay bo’lgan ma’lum tartibda nomlari, navlari, hajmlari b’yicha joylashtirilishi kerak