Matematik mantiq predmeti va uning matematikani asoslashdagi o`rni

2. Matematik mantiqning matematikani asoslashdagi o`rni
Matematik mantiqmatematikaning tez rivojlanib borayotgan bo’limlaridan biri bo’lib, uning vazifasi matematik mantiqning juda ko’p amaliy masalalarini, chunonchi, hisoblash mashinalari, avtomatik sistemalarni loyihalash, programmalashtirish va kibernetika masalalarini hal etishdan iborat. Bundan tashqari, hisoblash texnikasi va informatika asoslarini chuqur o’rganishda hamda matematikaning mohiyatini ochib berishda matematik mantiq alohida o’rin tutadi.
Pedagogika institutlarida, asosan, matematik mantiq fanining asoslari o’qitiladi. Hususan : mulohazalar algebrasi, predikatlar algebrasi, mantiqvositalarini o’z ichiga olgan matematik nazariyalarni aksiomatik uslubda formal qurish, uning asosiy qismlari, mantiqtili, keltirib chiqarish qoidalari, aksiomatik nazariyalarning zidsizlik, to’liqlik, yechilish muammolari. Matematik nazariyalarni o’rganishga bunday yondashish zamonaviy matematikaga hos bo’lib, u boshqa fanlarga ham ko’plab tadbiq etiladi.Matematik mantiqasoslaini o’rganish matematik nazariyalarning umumiy tuzilishi, maktab matematikasi haqida chuqur tasavvur hosil qilishga yordam beradi . Bundan tashqari bu fan algebra , sonlar nazariyasi, geometriya, matematik tahlil fanlari bilan uzviy bog’langan.
3.Ffikrlash masalalarini yechish qoidalari
Mantiq ilmi hiyla «qiyin» fanlar qatoriga kiradi. SHu bois uni muvaffaqiyatli opzlashtirishning yopli olingan nazariy bilimlarni amaliy mashgpulotlar bilan mustahkamlashdir. Masalalarning biri oddiy boplsa, boshqasi chuqur fikr yuritish orqali, yana biri esa tajriba asosida yechimini topadi. Tafakkur masalalarini yechish uchun esa mantiqiy fikrlash, mantiq ilmi qoidalaridan xabardor boplish lozim bopladi.
Fikrlash – insonning aniq dalillarni kuzatib, umumiy xulosa chiqarishga intilish, voqea-hodisalarning sabablarini aniqlash va kelajakni oldindan kopra bilishdan boshlanadi.
Fikrlash jarayonlari quyidagicha:

1. 
   Avvalo hal etilishi lozim boplgan muammo aniqlab olinadi. CHunki muammo boplmasa odam hech narsa haqida opylamaydi. Hal etilishi lozim boplgan masalani yechish uchun uning mohiyatini topla tushunish, masala shartlarini tahlil qilish, nima berilgan va nimani topish kerakligi haqida mulohaza yuritiladi.
   
2. 
   Masalani yechish uchun zarur boplgan bilimlar (qoida, dalil, qonun, teorema, tahrif) ishga solinadi.
   
3. 
   Gipoteza, yahni taxminlar oprtaga tashlanadi, taxminlardan eng topgprisi tanlab olinadi.
   
4. 
   Masala yechiladi, natija tekshiriladi.
   

Fikrlash masalalarini yechish, mulohaza yuritish orqali talabalar dunyoqarashida opziga xos xususiyatlar takomillashadi, yahni fikrning chuqurligi, kengligi, optkirligi, tanqidiyligi, fikrlash tezligi va mustaqilligi muhim ahamiyatga egadir.
Aql-farosat murakkab nazariy va amaliy muammolarni hal etishdagina emas, balki kishining juda oddiy, odatdagi kundalik ishlarida ham namoyon bopladi. Bu jihatdan yunon faylasufi Demokrit hayotidan olingan voqea ibratlidir. KunlarningbiridaDemokritjudaustalikbilanbogplangankattabirboylamoptinnisiraqiynalmasdankoptaribketayotganyigitniuchratibqoladi. Demokrityigitdanoptinnisochibtashlashnivayanailgarigidekqilibtaxlabbogplashniiltimosqiladi. Yigit uning iltimosini bajaradi va epchillik bilan optinni taxlab bogplaydi. SHunda Demokrit «Hoy yigit, sen shunchalik zopr aql-farosat egasi ekansanki, yuksak ishlar bilan shugpullanmogping lozim» deydi va uni shogirdlikka oladi. Keyinchalik optinchi yigit mashhur faylasuf boplib yetishadi. U protagor edi.
Bu fan talabalarning fikrlash faoliyatida muammoli vaziyatlar yaratish, ularda hamma narsani bilishga intilishini kuchaytirish kabi shaxsiy fazilatlarni takomillashtirishda yordam beradi.