«математика укитиш методикаси» Muallif: oqit. Abdullayeva n yaratilgan: Ангрен-2005 Kategoriya: Педагогика Bo'lim


МАВЗУ: № 15. “Минглик мавзуда арифметик амалларни


Download 0.75 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/40
Sana17.03.2023
Hajmi0.75 Mb.
#1279472
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   40
Bog'liq
@iBooks Bot matyematika o\'qitish m

 
МАВЗУ: № 15. “Минглик мавзуда арифметик амалларни
урганиш. 
Максад: Талабаларга “Минглик” мавзусида арифметик амалларни урга-
ниш буиича маълумот бериш. 
Режа: 
1. 1000 ичида кушиш ва аииришнинг огзаки усуллари. 
2. кушиш ва ѐзишнинг ѐзма усуллари. 
3. 1000 ичида купаитириш ва булиш. 
Программа талабларига биноан укувчилар ики хонали ва уч хонали сон-
ларни 1000 ичида кушиш ва аииришнинг дгзаки ва ѐзма усулларини эгаллаш-
лари, шунингдек, 100 ичида амаллар бажаришга елтириладиган холларда 1000 
ичида хисоблашларни тугри бажара олишлари керак. 
“Минглик” мавзусида олдин кушиш ва аииришнинг огзаки, кеииин эса 
ѐзма усуллари урганилади.
Кушиш ва аииришнинг огзаки усуллари. 1000 ичида кушиш ва аии-
ришнинг огзаки усуллари. 1000 ичида кушиш ва аииришнинг огзаки усулла-
рини урганиш методикаси билан 100 ичида кушиш ва аиириш устида ишлаш 
методикасининг куп гина ухшаш томонлари бор.
1000 ичида кушиш ва аииришнинг огзаки усуллари болаларга олдиндан 
яхши таниш булган хоссалар ( сонни иигиндига кушиш, иигиндини сонга ку-
шиш, иигиндини иигиндига кушиш, иигиндидан сонни кушиш ва аириш, сон-
дан иигиндини аиириш, иигиндидан иигиндини аиириш) аииришга асослана-
ди. амалларнинг укувчиларга таниш хоссалари сонларнинг янги сохаси 1000 
ичида кушиш ва аииришнинг хисоблаш усулларини карашда укувчиларнинг 
тула мустакиллик билан ишлашлари учун асос булади. 
1000 ичида кушиш ва аииришнинг огзаки усуллари бир вактда ва куии-
даги тартибда урганилади. 
1. 250 

30, 420 

300 куринишидаги кушиш ва аиириш холлар. карала-
ѐтган холларда хисоблаш усуллари сони иигиндига кушиш ва иигиндидан 
сонни, аииришнинг таниш коидаларига асосланади. Бундан ташкари, уч хона-
ли соннинг хона бирликларидан иборат таркибини укувчилар билан бирга-
ликда такрорлаш керак. Укувчилар таниш хисоблаш усулларини сонларнинг 
янги сохасига ттадбик кила олишлари учун 1000 ичида кушиш ва аииришнинг 
хар бир янги холи устида ишлашни 100 ичида кушиш ва аииришнинг мос хо-
лини (25 

3, 42 

30 ) такрорлашдан бошлаган маъкул. 
250 + 30 = ( 200 + 50 ) + 30 = 200 + ( 50 + 30 ) = 200 + 80 = 280; 
250 - 30 = ( 200 + 50 ) - 30 = 200 + ( 50 - 30) = 200 + 20 = 220, 
420 + 300 = ( 400 + 20 ) + 300 = ( 400 + 300) + 20 = 700 + 20 = 720, 
420 - 300 = ( 400 + 20 ) - 300 = (400 - 300) + 20 = 100 + 20 = 120. 


60 
Бу ерда курсатма кулланма сифатида 100 лик квадратларда ( хар бирида 
10 тадан доирача булган, 10 каторли квадратларда) ва унгик полоскалардан ( 
хар бирида 10 тадан доирача булган полоскалардан) фоидаланиш мумкин. 
Тегишли хисоблаш усуллари караб булингандан кеиин уларнинг икки-
тадан бир - бири билан таккослаш ва улар нималлари билан ухшаш ва нима-
лари билан фарк килишини аниклаш мухимдир.
“Болалар тегишли усулларини 100 ичида амалларни урганишда яхши 
узлаштириб олишгани учун бундаи усулларини карашда тула тушшунтириш-
ни амалларнинг янги холларини таниш холлари билан таккослаш шароитида 
бир икки марта такрорлаш етарли. Шундан кейин бундаи машкларни болалар 
киска тушунтиришлар билангина ( хеч квндаи кушимча ѐзувларсиз ) бажа-
ришлари керак”.
Укувчиларни каралаѐтган холлар учун кушиш ва аииришнинг бошка 
усули, яъни унликлар соннини ифодаловчи сонларни кушиш ва аи иришга 
келтирилган усули билан таништириш максадга мувофик: 
250 + 30 = 280 250 - 30 = 220 
________________________ _______________________ 
25 унл. + 3 унл. = 28 унл. 25 унл. - 3 унл. = 22 унл. 
420 + 300 = 720 420 - 300 = 120 
________________________ ______________________ 
42 унл. + 30 унл. = 72 унл. 42 унл. - 30 унл. = 12 унл. 
Бу усулдан фоидаланиш укувчиларни 1000 ичида купаитириш ва бу-
лишнинг огзаки усулларини, шунингдек, куп хонали сонлар устида амаллар 
бажаришни урганишга таиѐрлаиди. 
700 + 230, 430 + 260, 90 + 60, 380 + 70, 270 + 350 куринишдаги кушиш 
холлари. 
Бу холлар учун кушиш усуллари сонга иигиндини кушиш коидасига 
асосланган: 
700 + 230 = 700 + ( 200 + 30 ) = ( 700 + 200) +30 = 930, 
430 + 260 = 430 + ( 200 + 60 ) = ( 430 + 200) + 60 = 690, 
90 + 60 = 90 + ( 10 + 50) = ( 90 + 10) + 50 = 150, 
380 + 70 = 380 + ( 20 + 50 ) = (380 + 20 ) + 50 = 450, 
270 + 350 = 270 + (300 + 50) = ( 270 + 300) + 50 = 570 + 50 = 620. 
430 + 260 куринишдаги кушиш холлари учун хисоблашнинг бошка усу-
лидан, яъни иигиндини иигиндига кушиш коидасига асосланган хонама-хона 
кушиш усулидан фоидаланиш мумкин: 
430 + 260 = ( 400 + 30 ) + ( 200 + 60 ) = ( 400 + 200 ) + ( 30 + 60) = 600 + 
90 = 690. 
Хисоблашнинг бу усулидан фоидаланиш ѐзма кушиш усуллари билан 
таништиришга асос булиб хизмат килади. Шу сабабли бу усулдан фоидала-
нишга катта эътибор бериш керак. 


61 
90 + 60 куринишидаги кушиш холлари учун унликлар устида амаллар 
бажариш усулидан хам фоидаланиш кулаи: 
90 + 60 = 150 
____________________ 
9 унл. + 6 унл. = 15 унл. 

Download 0.75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   40




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling