Matematikadan

son boladi?
4) Butun sonlarni bolish natijasi doimo butun
son boladimi? Qanday shartda butun son
boladi?
560. Qachon ikkita kasr o'zaro teng boladi? 0 ‘zaro
teng: 1) musbat; 2 ) manfiy kasrlarga 4 - 5
tadan misol toping.
561. a v a b - musbat sonlar. Quyidagi tengsizliklardan
qaysi biri to‘g‘ri, qaysi biri noto‘g‘ri? Qaysi
holda savolga javob berish mumkin emas?
Nima uchun?
1) a > 0; 2) - a > 0; 3) - b < 0; 4) b > - a
5) b > a; 6) b < a; 7) b > 0; 8 ) a < 0; 9) - a < 0
10) a > - b (a va b o‘rniga musbat sonlarni
o‘zingiz tanlashingiz mumkin).
171
562. a va b - manfiy sonlar. Quyidagi tengsizliklardan
qaysi biri to‘g‘ri, qaysi biri noto‘g‘ri? Qaysi
holda savolga javob berish mumkin emas?
Nima uchun?
1) a > 0; 2) - a > 0; 3) - b < 0; 4) о < — b\
5) b > -a; 6 ) — b < a; 7) a < b; 8 ) a > b;
9) - b > 0; 10) -a > b (a va b o‘rniga manfiy
sonlarni o‘zingiz tanlashingiz mumkin).
563. _k ratsional son: 1) qachon musbat boladi?
n
2) qachon manfiy boladi? 3) qachon nolga teng
boladi? Javobingizni misollar orqali asoslang.
Xulosa chiqaring va uni daftaringizga yozib
qo‘ying.
564. 1) Ushbu ratsional sonlar ichida qaysilari
o‘zaro teng? Ularni ajratib yozing:
-7. 5 28 15 0_ 8 . -16 0 . 3 4
12’ -4 ’ -48’ -12’ 1’ 9’ 18 ’ -3 ’ 5’ 7’ ’
2 ) Quyidagi ratsional sonlarning qaysilari
musbat, qaysilari nol, qaysilari manfiy? Ularni
ajratib yozing:
; — ; — ; — ; — ; 0,75; 0; -3; — ;
17 - 6 13 11 -4 5
1 1 . X2 .
15’ 3’
3) Quyidagi ratsional sonlarning qaysilari
natural son? Ularni ajratib yozing:
172
— ; ; — ;0; - 8 ; - (-3 ); 1,5 +—; - ;
3 - 2 0,5 2 7
16 19 5
-2 9,5 -1
565. х o‘rniga qanday son qo‘yilsa, tenglik to‘g‘ri
boladi?
l>z iZ = 2) ^ = z l i ;
35 35 -x 18
3)A = zH; 4)_Ј_=88;
13 x ; -9 99
5) 50 : (-10) = x : 5; 6 ) - x : 3 = 6 : (-2);
7) 8 : (-x ) = 16 : (-2).
566. Quyidagi ratsional sonlarga qarama-qarshi
sonlarni yozing:
; 3; — ; — ; -5; — ; — ; 16; 180; .
19 7 11 -7 15 3
567. 1) a son 1,2 dan kichik. a ning manfiy bolishi
shartmi?
2 ) b son - 0 ,0 1 dan katta, b ning musbat bolishi
shartmi?
568. Maxrajlari: a) bir xil natural son; b) har xil
natural son bolgan ikkita kasr qanday taqqoslanadi?
Misollar keltiring va javobingizni yozing.
173
о и _о
569. 1) — < — < — tengsizlikni qanoatlantiruvchi
7 п 7
4 ta kasrni yozing.
2) a\) -~-2--9- < —k < ----1- ; b) 3 teng-
30 n 30 5 g 5 5
sizliklarni qanoatlantiruvchi: 10 ta; 1 0 0 ta;
1 0 0 0 ta; 1 0 0 0 0 ta kasr mavjudmi? a), b) tengsizliklarni
qanoatlantiruvchi 4 tadan kasr toping.
570. Quyidagi ratsional sonlar orasida yotuvchi 3
ta kasrni yozing:
14 1 1 1) — va — ;
4 6
204) —5 va —3 ;
7 7
Q34 ) ---9- v a ----9--;
16 32
4„4 ) ---1-1- v a ----I-3-;
20 30
r5\ ) --1-0- v a ---1-7--;
11 2 0
6)-0,83 va - 0,81.
571. Sonlarni: a) ortib; b) kamayib borish tartibida
yozing:
1) - 1 • - 5 • -
1 2 ’ 1 2 ’
3 4 7 6 6
1 2 ’ 1 2 ’ 1 2 ’ 1 2 ’ 1 2 ’
12
-5. _ 5 _ 5 _m __5_. _ 5 _ш 5 _ 5 _ .
2) 8 ’ 7 ’ 11’ 18’ 17’ 5 ’ 10’
3) -7,5; - f ; -1,78; -0,3; 1; 1,3; 0;
4 5
- 1; - 0,001.
174
572. Quyidagi sonlar ketma-ket keluvchi qanday
butun sonlar orasida joylashgan? Javob ni
qo‘sh tengsizlik ко rinishida yozing:
-3,14; -2,71; -3,41; -4,73; 0; -1; 1; -1,8; -2,1.
573. Berilgan sondan kichik bolgan eng katta butun
sonni toping:
2 q 1
1) _3; 2) - 2 - 3) -1.1; 4) -0,2; 5) 5,8; 6) -3 - ;
3
7) 0,5; 8 ) 2,001; 9) 0,001; 10) -1,019.
574. Berilgan sondan katta bolgan eng kichik butun
sonni toping:
1) -1; 2) -3,7; 3) 7,8; 4) 0; 5) -1; 6 ) 1; 7) -8,9;
8) -1,7; 9) 0,91; 10) -0,54; 11) -3,144.
575. Son o‘qida quyidagi sonlarni belgilang va taqqoslang.
Natijani tengsizlik ko‘rinishida yozing:
1) 2,8 va 4; 2) -3,7 va -1; 3) -2,5 va 0; 4) -4,5
va -2,5; 5) -4 va -2; 6) -1,5 va 1,5.
576. Quyidagi sonlardan qaysi biri eng katta va°
qaysi biri eng kichik? Ulardan qaysi birining
moduli eng katta va qaysi birining moduli eng
kichik:
6 o10 1
- 8 ; 0; -1; -7,3; 2 3 —; 4; -9; -10—; 1; 7.
577. Tenglamani yeching:
1) x : (41,6-36-j) = (81,73-19,98)-(13,75-ll-^-);
2) x : (14,5-3—) = 7,8 -(9,21-4,93);
2
175
3) 15,79-(12,3-2,76) = ж: (8,15-3— ); 20
4) (32,48-16,79) -(7,8-2|) = х : (17,45 -13
578. Firma shartnomaga muvofiq buyurtmachiga
mahsulotni 12 kunda yetkazib berishi kerak
edi. Firma kuniga rejadagidan 5 dona ko‘p
mahsulot berdi va buyurtmani 10 kunda bajardi.
Firma har kuni nechta mahsulot tayyorlagan?
579. Ikki sonning yig‘indisi (-40) ga, kattasidan
kichigining ayirmasi esa 2,5 ga teng. Shu sonlarni
toping.
580. 100 ta sonning birinchisi (—3,5) ga teng. Har
bir keyingi son oldingisidan 0,5 ga ortiq. Shu
1 0 0 ta sonning ko‘paytmasini toping.
581. To‘g‘ri burchakli parallelepipedning bir uchdan
chiquvchi qirralari uzunliklari 24 sm, 2,8
dm va 0,75 m teng.
Shu parallelepipedning: 1) barcha qirralari
yiglndisini; 2) sirti yuzini; 3) hajmini toping.
582. Tijoratchi mahsulotning 1 kg ini 1650 so‘mdan
sotsa, 8140 so‘m zarar ko'radi. Agar 1 kg ini
1980 so'mdan sotsa, 16280 so‘m foyda qiladi.
Tijoratchida necha kilogramm mahsulot bor?
583. Tijoratchida 110 kg mol bor edi. Agar u bir
176
kilogramm molni 400 so‘mdan sotsa, 12 000
so‘m zarar ko‘radi. Tijoratchi hamma molini
sotib, 10 0 0 0 so‘m foyda ko‘rdi. U molning bir
kilogrammini necha so'mdan sotgan?
584. Bir to‘pda ikkinchisiga qaraganda 1— marta
3
ko‘p daftar bor. Agar ikkinchi to‘pdan birinchisiga
2 0 ta daftar olib qo‘yilsa, birinchi topdagi