“Материаллар қаршилиги”фанининг мазмуни ва методи

МУСТАҲКАМЛИК

• Системани хавфли ҳолатига емирилмас-дан қаршилик кўрсата олиш қобилияти мустаҳкамлик дейилади.
• Мустаҳкамлик - иншоот конструкциясини ташқи куч таъсирига емирилмасдан қаршилик кўрсата олиш қобилияти
• Кӯп ҳолларда мустаҳкамлик – реал шаро-итда узоқ муддатда элементнинг геометрик ӯлчами ёки шаклини ӯзгартирмаслигини таъминлашга қаратилади.

БИКРЛИК

Система элементларининг эластик деформациясида нуқталарнинг рухсат этил-маган кўчишларисиз ташқи факторнинг таъсирига қар-шилик кўрсата олиш қоби-лияти бикрлик дейилади.

Бикрлик- иншоот конструкциясини ташқи куч таъсиридан бошланғич ўлчам ва шаклини сақлай олиш қобилияти

УСТУВОРЛИК

• Система элемент-ларининг тўғри чизиқли шаклини сақлаган ҳолда сиқувчи кучга қаршилик кўрсата олиш қобилияти устуворлик дейилади

КУЧ ТУРЛАРИ

Ташқи куч - жисмга таъсир қилувчи куч ёки ундаги температурани ўзгариши ташқи фактор-дир. Жисмга қўйилган ташқи фактор юкланиш дейилади	Юк кўтарувчи кран рамаси ва стреласи тақсимланган куч юклани- шида, релсда ҳаракатланадиган таянч ғилдираклари асосга узатади-ган босим кучи тўпланма куч. Жисмга жисм чексиз кичик юза орқали ўзаро таъсирлашса тўпланма куч ҳосил бўлади.
Ички куч - ташки куч таъсирида хосил була-ди. Ички кучлар кесиш усули билан кўрилади ва топилади. Ички кучлар таъсирида машина, механизм ва мухандис-лик иншоотлари мустаҳ-камликка ва бикрликка ҳисобланади.

Ташқи кучларни қўйилиш характерига кўра турланиши.
Тупланма куч	Таксимланган куч - текис системаси, унинг интен-сивлиги билан характерланади, юкланган участка-нинг узунлик бирлигига тўғри келадиган куч
	Тенг таксимланган			Нотекис таксимланган
			Доимий интенсив-ликка эга		Ўзгарувчан интенсив-лика эга
Ташқи кучларни таъсир этиш характерига кўра турланиши.
Статик куч	қиймати, йӯналиши ва қӯйиладиган нуқталари ӯзгармайдиган ёки секин ва озгина ӯзгаради
Динамик куч	таърифи	вакт оралиғида қиймати, йӯналиши ва қӯйиладиган нуқтаси тез ӯзгариши билан характерланади
	турлари	Зарб таъсири, тӯсатдан қӯйилган ва ӯзгарувчан кучлар