Materiallarkirimi va sarflanishini hisobga olish hamda hujjatlashtirish

ФИФО усули (яъни биринчи келиб тушган биринчи булиб сотилади) кенг таркалган ва афзал усул ҳисобланади. Бу усул биринчи навбатда сотиб олинган товарларнинг таннархи биринчи навбатда сотилган ёки сарфланган товарлар таннархига ўтказилиши лозимлигини назарда тутади.

ФИФО усули товарларнинг ҳақиқий жисмоний силжишидан катъий назар хар кандай тармок корхоналарида кўлланилиши мумкин, чунки у товарларни силжишини эмас, балки улар киймати харакатини хисобга олади. Инфляция даврида ФИФО усули қўлланилса, соф фойданинг энг юкори даражасига эришилади.

Ўртача тортилган қиймат усули (AВЕCО) - ТМҚнинг ўртача кийматларда баҳоланишига асосланган. Ўртача киймат сотилиш ёки сарфланишга мўлжалланган барча товарлар кийматини мазкур товарлар микдорига бўлиб аникланади.

Inventarizatsiya qilish tartibi

Buxgalteriya hisobi va hisobotining ishonchliligini ta’minlash maqsadida korxona o’z mulki va moliyaviy majburiyatlarini inventarizatsiya qiladi. 4 va 19-sonli BHMSlariga muvofiq tovar-material qiymatliklarning inventarizatsiyasi quyidagi hollarda o’tkazilishi mumkin: -hisobot yilining 1 oktabridan keyin inventarizatsiya o-’tkazilmagan bo’lsa, yillik buxgalteriya hisobotini tuzishdan --oldin; -moddiy-javobgar shaxslar almashilganda va tabiiy ofatlar ro’y berganda; -buxgalteriya va ombor hisobi orasida farq vujudga kelganda; -o’g’irlik yoki xiyonatkorlik aniqlanganda, shuningdek, qiymatliklar nobud bo’lganda – shu faktlarning aniqlanishi bo’yicha darhol; -tovar-material qiymatliklar qaytadan baholanganda; -korxona tugatilganda yoki qaytadan tashkil etilganda.

Pul mablag’lari, pul hujjatlari, qat’iy hisobot blankalari bir oyda bir marta inventarizatsiya qilinadi, yonilg’i-moylash materiallari, oziq-ovqat mahsulotlari – har chorakda qimmatbaho metallar -tarmoq yo’riqnomalariga binoan.

Pul mablag’lari, pul hujjatlari, qat’iy hisobot blankalari bir oyda bir marta inventarizatsiya qilinadi, yonilg’i-moylash materiallari, oziq-ovqat mahsulotlari – har chorakda qimmatbaho metallar -tarmoq yo’riqnomalariga binoan.