Materialshunoslik va mashinasozlik” kafedrasi Bolg’alash sexi

2. Kamuglerodlipo‘latbuyumlarningmetallelektrodlarbilanelektryoyyordamidapayvandlashdastrukturao‘zgarishlari

Aniqlanganki, kamuglerodlipo‘latlarnisuyultirib, metallelektrodlarbilanpayvandlashdakichikhajmlisuyuqmetallvannavaungayondashganjoylarihavodasoviyotgandastrukturao‘zgarishi Fe-Fe₃C holatdiagrammasibo‘yichakechadi. Bunda chok metallidan to payvandlanuvchimetallgachabo‘lganzonalarniquyidagiuchastkalargaajratishmumkin:

Chokmetalliuchastka.Payvandlashdabuuchastkadametallelektrodningvapayvandlanuvchimetallarningpayvandlashjoylariningeritishidagihosilbo‘lgankichikvannaninghavodasovibkristallanishidabuuchastkahosilbo‘ladi.Shu sabablibuuchastkastrukturasikamuglerodliquymapo‘latstrukturasigayaqinbo‘lib, uzunchoqdendritkristallardaniboratbo‘ladi.

1. 
   Chokkayondoshganuchastka. Payvandlashdabuuchastkametallningayrimjoylariginaerib, qolganjoylario‘taqiziydi. Shu sababli bu uchastka metallni havoda sovishida hosil bo‘lgan strukturasi qisman yirik donali ferritvaperlitlardan iborat bo‘ladi.
   

77-rasm.Kamuglerodlipo‘latlarningmetallelektrodlarbilanelektryoyyordamidapayvandlashdastrukturao‘zgarishlarisxemasi.
O‘taqiziganuchastka. Payvandlashdabuuchastkametallio‘taqizib, havodasovishidastrukturadonalariferritvayirikperlitstrukturadaniboratbo‘ladi, negakio‘taqizishidaaustenitdonalariyiriklashadi.

2. 
   Normallanganuchastka. Payvandlashdabuuchastkametalli As₃kritiktemperaturadan 30–50^oСyuqoriroqtemperaturadaqizib, havodasovishidaferritvaperlitnimaydadonalistrukturasidaniboratbo‘ladi.
   
3. 
   Chalaqaytakristallanganuchastka. PayvandlashdabuuchastkametalliAsjva As₃kritiktemperaturalarorasidaqizib, havodasovishidayirikdonaliferritvaperlitdonalarihosilbo‘ladi.
   
4. 
   Rekristallanganuchastka. Payvandlashdabuuchastkametalli As, kritiktemperaturadanpastroqharoratdaqizib, havodasovishidastrukturadao‘zgarishlarbormaydi. (Agar po‘latzagotovkapayvandlashgachasovuqlayinbosimbilanishlanganbo‘lsa, fizikpuxtalikdanholibo‘ladi.) 500^oC dan past temperaturagachaqiziganuchastkalardapo‘latningstrukturasidahechqandayo‘zgarishsodirbo‘lmaydi.