Matnli masalalarni yechish usullari masalalar yechish

Agar matn bo'yicha maxsus savollar berib va ularga javob berilsa, bu masalaning mazmunini tushunib yetish, uning sharti va talabini ajratib olish mumkinmi?

• 
  Bu masala nima haqida?
  
• 
  Masalada nimani topish talab etiladi?
  
• 
  «Shu butun vaqt mobaynida» so'zlari nimani anglatadi?
  
• 
  Masalada uning har bir qatnashchisining harakati haqida nima ma'lum?
  
• 
  Masalada nima noma'lum?
  
• 
  Nima izlanuvchi: sonmi, kattalikning qiymatimi, muno-sabatning turimi?
  
• 
  Masalaning mazmunini tushunib yetishda va masala yechi-mini izlash uchun asos yaratishda masala matnini qayta ifodalash vaziyatlarning berilgan ifodasini, barcha munosabatlarni ularni boshqa ifodasi bilan almashtirish katta yordam beradi. Bu vosi-tadan matnni ma'noli qismlarga ajratish maqsadlarida foyda-lanish ayniqsa samaralidir.
  

Matn bo'yicha masalani tahlil qilish masala shartidan ham, uning savollaridan ham boshlanishi mumkin bo'lgan mulo-hazalar zanjiri ko'rinishida o'tkazilishi mumkin.

• 
  Masalaning shartidan savolga tamon tahlil qilishda beril-ganlar bo'yicha qanday noma'lum va arifmetik amal yordamida topilishi mumkinligini aniqlash kerak. Bu noma'lumni berilgan ma'lumot deb hisoblab, yana o'zaro bog'langan ikkita ma'lu-motni ajratish, uning yordamida topilishi mumkin bo'lgan noma'lumni va, shuningdek, mos arifmetik amalni aniqlash kerak va hokazo. Bu jarayonning bajarilishi noma'lumni hosil qilishga olib keluvchi amalni aniqlaguncha davom ettiriladi.
  

. Chamalab ko'rish usuli.

• 
  . Chamalab ko'rish usuli.
  
• 
  Bu usulning mohiyati yechish natijasining to'g'riligini biror darajadagi aniqlikda oldindan aytishdan iborat. Chamalab ko'rish usuli faqat masalani yechganda chiqqan natija oldindan aytilgan natijaga mos kelma-gan holdagina «Masalaning yechimi to'g'rimi?», degan savolga aniq javob beradi.
  
• 
  Bu usuldan foydalanib, quyidagi masalaning yechimini tekshirishda mulohaza qanday o'tkazilishi ko'rsatiladi:
  

Hosil qilingan natija bilan masala shartlarini taqqoslash usuli.

• 
  . Bu usulning mohiyati, topilgan natija masala matniga kiritiladi va mulohazalar asosida bunda ziddiyat vujudga kelish-kelmasligi aniqlanadi.
  

2- masala. O'tqazish uchun 600 tup o'rik va 400 tup olma ko'chatlari keltirildi. Ular qatorlarga baravardan o'tqazildi. Bunda o'rik o'tqazilgan qator olma o'tqazilgan qatordan 5 ta ko'p bo'ladi. O'rik, olma o'tqazilgan qatorlar alohida nechtadan bo'ladi? Olma 10 qator va o'rik 15 qator bo'lishi mumkin.