Мавжуд ва янги ташкил этилаётган саноат тармоқларининг иқтисодий мақсадга мувофиқлигининг асосий белгилари уларнинг техник-иқтисодий кўрсаткичлари ва экологик муаммоларидир

2.5-расм
C₃-C₄ алканларнинг конверциясининг газсимон маҳсулотларининг хроматограммаси.
1 - водород, 2 - метан, 3 - этан, 4 – этилен, 5 - пропан, 6 - пропилен,
7 - изобутан, 8 - н-бутан, 10-14- бутенлар

2.6-расм
C₃-C₄ алканларнинг конверсиясининг суюқ маҳсулотларининг хроматограммаси
1-бензол, 2-толуол, 3 - м-,п-ксилол. 4-о-ксилол, 5 - мезитилен, 6 -
псевдокумол, 7 - м-диэтилбензол. 8 - п-диэтилбензол, 9 - 1,2-диметил-3-
этилбензол, 10 - нафталин, 11 - α-метилнафталин. 12 - β-метил нафталин

Умумий углеводородлардаги j-компонентнинг концентрацияси (унумдорлик):
(2.2.10)
Конвертация даражаси (Х) [143-144] формуласи ёрдамида ҳисобланади:
(2.2.11)
М - реакция маҳсулотларининг умумий консентрацияси;
- реакция маҳсулотларида пропан ва бутаннинг умумий консентрацияси;
- этан, пропан ва бутаннинг умумий консентрацияси хомашё.
- компонентининг селективлиги [143-144] формула ёрдамида ҳисобланади:
(2.2.12)
Кокс ҳосил бўлиш жараёнини ўрганиш
ЦСКда кокс қатламларининг ТГ-ДТГ-ДТA усулларидан фойдаланган ҳолда иссиқлик тадқиқотлари Венгриянинг “МОМ” фирмасининг "F. Paulik, J.Paulik, L.Erdey" дериватография тизими ёрдамида ўрганилди. Намуна оғирлиги 300-500 мг, баланснинг сезгирлиги 5·10^-4 гр ҳаводаги қизиш тезлиги 10 град/мин. Декатионланган ЮКЦ юзасидан ДТГ ва ДТA эгри чизиқларининг кўриниши 2.7-расмда кўрсатилган.
Расм-2.7
Декатионланган ЮКЦ юзасидан ДТA ва ДТГ эгри чизиқлари

НAТИЖAЛAРНИНГ МУҲОКAМAСИ
Қуйи молекуляр массали углеводородлар ўзгариш реакцияларининг термодинамик жиҳатлари
Тўйинган углеводородлар термик жиҳатдан барқарор ва юқори ҳароратда парчаланади; Тўлиқ термик парчаланиш маҳсулотлари углерод ва водороддир. Углеводородларнинг иссиқлик барқарорлиги кўрсаткичи углеводород ҳосил бўлишининг Гиббс энергиясининг ўзгариши бўлиши мумкин:
(3.1.1)
ёки боғлиқлиги билан боғлиқ бўлган мувозанат константаси Кp:
(3.1.2)
560 °C гача бўлган ҳароратларда қуйи молекуляр массали углеводородларнинг энг барқарори метандир (3.1-3.3-расмлар) [145]; 560 °C дан юқори ҳароратларда, энг эҳтимолли система углерод ва водороддан иборат системадирдир. Ҳароратнинг ошиши билан барча углеводородларнинг (ацетилендан ташқари) қиймати ортади, бу эса уларнинг барқарорлигининг пасайишини билдиради. Шу билан бирга, қуйи массали алкенларнинг барқарорлиги паст массали алканларга қараганда ҳарорат ошиши билан секинроқ камаяди. Шундай қилиб, бутенлар ва пропилен 650 ⁰C ва 670 ⁰C дан юқори ҳароратларда бир хил миқдордаги углерод атомлари бўлган алканларга қараганда этилен - 805 ⁰C да барқарорроқ бўлади. Шундай қилиб, қуйи алкенларни олиш учун алканларнинг иссиқлик ўзгаришлари фақат углеводородларнинг термодинамик барқарорлиги ҳар хил бўлганлиги сабабли мумкин. Элементларга парчаланишдан ташқари, ПБФ ни конверсиялаш жараёнида юзага келадиган бошқа реакциялар термодинамик жиҳатдан бориши мумкин. Aлканларнинг термал трансформацияларининг бирламчи жараёнлари дегидрогенация, крекинг ва дегидрокрекингларни ўз ичига олади. 3.4-расмда [145] маълумотлари бўйича ҳисобланган тегишли реакцияларнинг Гиббс энергиясининг ўзгариши кўрсатилган. Пропан ва бутан учун мос равишда 660 ва 680 °C дан юқори ҳароратларда дегидрогенация реакциялари термодинамик жиҳатдан боради. Пропаннинг крикенгланиш реакцияси 350 °C дан юқори ҳароратларда, бутаннинг метан ва пропиленга, этан ва этиленга 320 ва 420 °C дан юқори ҳамда 610 °C дан юқорида эса бутаннинг дегидрокрекланишида термодинамик жиҳатдан боради. [145] га кўра, C₃-C₄ алканларининг ўзгаришининг lgK_p реакциялари 3.1.2 тенглама бўйича ҳисоблаб чиқилган бўлиб, ҳароратга боғлиқ ўзгариши 3.5-расмда кўрсатилган.