Mavlonqulov Baxtiyor Xuseynovichning

Maktab o‘quvchilarining jismoniy rivojlanish

dinamikasining nazariy asoslari.

Bolalar va o‘smirlar sog’ligi faqatgina kasallikning borligi yoki yo‘qligi bilan emas balki, uning yoshi, rivojlanishi, garmonik me’yor darajadagi vazifalari bilan ham o‘lchanadi. Bolalar va o‘smirlar gigiyenasi organizmda kechayotgan o‘sish va rivojlanish jarayoni qonunlari asosida profilaktik tavfsiyalar tuzadi. Bunda bola sog’ligini mustahkamlash , saqlash va kerakli biologik o‘zgarishlarni xisobga olish zarurdir. Jismoniy rivojlanish salomatlik maqomining ob'ektiv ko‘rsatkichlaridan biridir. Masalan, rus aholisining jismoniy rivojlanishini kuzatish sog'liqni saqlashni boshqarish tizimining majburiy qismi hisoblanadi, va ular bu ko‘rsatkichlarni muntazam va turli yoshdagi jinoiy guruhlarga nisbatan qo‘llashadi.

Misol uchun rus aholisidan qanday sharoitlarga qarab antropometrik ko‘rsatkichlar olinishi haqida ozgina ma’lumot keltirib o‘taman: asosiy omillarning uch guruhi diqqat markazida va jismoniy rivojlanish darajasini belgilaydi:
1. Endogen omillar (irsiyat, intrauterin effektlari mavjudligi, tug'ma va boshqalar);
2. Tabiiy iqlim omillari (iqlim, daryolar, dengizlar, tog'lar, o‘rmonlar va boshqalar);
3. Ijtimoiy-iqtisodiy omillar (ijtimoiy tizim, mehnat darajasi, hayot darajasi, ovqatlanish, madaniy-ma'rifiy, madaniy va ta'lim darajasi, gigiyenik ko‘nikma va boshqalar).
Barcha omillar birdamlik va o‘zaro ta'sirda va insonning jismoniy rivojlanishiga ta'sir qiladi.
Jismoniy rivojlanishni o‘rganishning asosiy usullari tashqi inspektsiya (Sommatoskopiya) va antropometriya (somatometriya) hisoblanadi.
Tashqi inspektsiya : Ko‘krak, qorin, oyoqlar, mushaklarning rivojlanishi, terining holati, yog ', mushak-skelet tizimining holati deb baholashga imkon beradi.
Antropometriya - Bu inson tanasi parametrlarini o‘lchashga imkon beradigan odamni o‘rganish usuli, ularning o‘zgaruvchanligiga miqdoriy xususiyat berish hisoblanadi.