nirvana holatiga olib bormaydi. Faqatgina Budda nirvana holatiga boshlay oladi va shu yo`sinda insonni azoblardan xalos etadi. MANBALARI Buddizm ta`limoti bir qator kitoblarda aks ettirgan. Ulardan eng asosiysi: Tripitaka- “uch savat” ma`nosini anglatadi. U sutra, vinaya, abxidxarma matnlaridan iborat - Buddizimda kundalik, davriy, maxsus va bayram marosimlari ado etiladi. Monastir, butxona va xonadonlarda ertalabki va kechki ibodatlar uyushtiriladi. Odatda, 12—13 yoshli oʻspirin 20 yoshgacha, yaʼni balogʻatga yetgunga qadar monastirda rohiblikni oʻtaydi, lekin , taxminan ularning uchdan bir qismi umrbod shu maqomda qoladi. Oddiy qevm yoki dunyoviy kishilarning eng asosiy kundalik vazifasi — rohiblarni ovqat bilan taʼminlashdir. Bu bilan ular xayrli xizmat qilgan boʻladilar.
20-asrda jahon boʻylab dunyoviy kishilarni ushbu dinga jalb etish odat tusiga kirdi. Hatto Hindistonning oʻzida ham Buddavizm dunyoviy shaklda qayta tiklanmoqda. Yaponiyada dunyoviy kishilar "sinsyuko" ("yangi dinlar") deb atalgan oqimlarni (Rossiyada katta shovshuvga sabab boʻlgan "Aum sinrikyo" shulardan) tashkil etmoqdalar. Amerikadagi "yangi buddizm" jamoalari asosan dunyoviy kishilardan tarkib topgan.
- Sharq madaniyati va falsafasi uzoq vaqt davomida evropaliklarning hayotiga, tirik mavjudotga va umuman olamga bo'lgan alohida munosabati bilan ongni egallab kelgan, ammo buddizm ayniqsa jozibador edi: bu din xristianlik va islom dinidan keyin uchinchi mashhur bo'lib qoldi. Budda bayramlari va marosimlari qadimgi zamonlardan beri rang-barang, shov-shuvli va o'ziga xos urf-odatlar bo'lib kelgan. Ular buyuk muqaddas Budda Gotama (Gautama) ta'limotlariga asoslangan.
- Ushbu diniy ta'limotning asoschisi Budda Shakyamuni (Siddxarta Gautama), meditatsiyaning 49-kunida ma'rifatga erishgan haqiqiy shaxs edi. Shuni ta'kidlash kerakki, Budda bu ism emas, balki ma'lum bir ong holatining belgisi: so'zma-so'z "ma'rifatli, uyg'ongan" degan ma'noni anglatadi.
- Siddxarta dunyodagi eng qudratli va ta'sirli dinlardan birining asoschisiga aylandi, vaholanki Buddizm ilohiy e'tiqoddan ko'proq ilmdir. Budda to'rtta haqiqatni bayon qildi, uning asosida "To'rtta olmos (Noble) haqiqatlari" ta'limoti rivojlandi:
- Hayot azob chekmoqda.
- Azobning sababi istakdir.
- Azob-uqubatlardan xalos bo'lish Nirvanada.
- Siz Nirvana shahriga Sakkizinchi yo'ldan borishingiz mumkin.
- Buddizm bayramlari nimasi bilan ajralib turadi?
- Sharq mentaliteti evropaliklardan farq qiladi va diniy, va bundan ham ko'proq: "dam olish dam olish va yurishni anglatadi" bu Buddistlar haqida emas. Aksincha, bu kunlarda ular har xil cheklovlarni, qattiqqo'llik va nazrlarni g'ayrat bilan kuzatadilar, turli marosimlarni bajaradilar, chunki ular bayramlarning energiyasi maxsus ekanligini va harakatlarning ijobiy va salbiylarini yuzlab marta kuchaytirishi mumkinligini bilishadi.
- Buddizmdagi eng muhim bayramlar
- Buddizmning turli oqimlariga mansub bo'lishidan qat'i nazar, bayramlarning aksariyati odatiy bo'lib, ular barcha mintaqalar va maktablarda bir vaqtning o'zida nishonlanishini anglatadi. Buddizmda quyidagi bayramlar ro'yxati ushbu harakatning barcha tarafdorlari uchun muhim bo'lgan voqealarni o'z ichiga oladi.
- Budda Gautamaning tug'ilgan kuni: odatda Evropa taqvimiga ko'ra may oyining oxiri yoki iyun oyining boshiga to'g'ri keladi.
- Budda o'zining ta'limotlarini birinchi shogirdlariga ochib bergan kun bikixlar, Buddist rohiblar uchun chekinishning boshlanishi. Iyul oyi to'lin oyga tushadi.
- Kalachakra festivali aprel-may oylariga to'g'ri keladi va uch kun davomida nishonlanadi, ammo eng tantanali marosim Buddist taqvimiga ko'ra uchinchi oyning 15-oyiga to'g'ri keladi.
- "Maytriya" ning tarqalishi (Maidari Khural) minglab odamlar to'plangan eng nufuzli tadbirlardan biridir. Ma'triya Buddaning ulkan haykali aravada ma'baddan olib chiqilib, ma'bad atrofini quyosh tomon harakatlanar edi. Imonlilar aravani kuzatib, tirik g'ildirak (nomni oqlash), mantralarni kuylash, ibodatlarni o'qish. Jarayon asta-sekin, tez-tez to'xtab turadi, shuning uchun harakatlar chuqur oqshomgacha davom etadi.
- Ming lampalar festivali (Zula Khural) bugungi kunda butun dunyoda eng asosiy hisoblanadigan Tibetda Gelug maktabini asos solgan Bogdisattva Bogdo Zonxava nirvanaga ketgan kuni. Bayram birinchi oyning 25-kuniga to'g'ri keladi va uch kun davom etadi, bu davrda buyuk Ustozni xotirlash uchun moyli chiroqlar va shamlar yonib turadi.
- Buddaning osmondan erga tushishi (Lhabab Duysen) - 9-oyning 22-kuni, buyuk Budda inson tanasida oxirgi marta qayta tug'ilishi uchun Yerga tushdi (Siddxarta Gotama).
- Abxidxamma kuni - Buddaning Tushita osmoniga ko'tarilishi, aprelda Grigorian taqvimiga ko'ra, ettinchi oyning to'lin oyida nishonlanadi - Buddistlarning fikriga ko'ra.
- Songkran turli yillarda yanvar oyining oxiri va mart oyining ikkinchi o'n kunligida nishonlanadi.
Xulosa - Buddizmda marosimlar
- Ko'pgina diniy marosimlar o'ziga xos e'tiqodlar va e'tiqodlar bilan ajralib turadi (evropalik odamga nisbatan), ba'zida biroz g'alati, ammo shu bilan birga Yerda sodir bo'ladigan barcha narsalarning mistik asoslariga ega. Shuning uchun buddistlar o'zlarining xayrli ishlari bilan nafaqat o'zlariga, balki butun insoniyatga katta ta'sir ko'rsatishga harakat qilmoqdalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
