Mavzu : Dasturiy ta’minot arxetekturasimahsulot tariqasida. Reja: Asosiy tushuncha va ta`riflar
narsa haqidagi bilim larim izdaginoaniqlikning bartaraf etilishi
Download 35.16 Kb.
|
651 17 Jurayev Murodjon Mustaqil ish
narsa haqidagi bilim larim izdaginoaniqlikning bartaraf etilishi kabi e‘tirof
etadi. Kibemetika fanining asoschisi Norbert Viner axborotni bizni vasezgilarimizni tashqi olamga moslashuvimizdagi mazmunniifodalash, deb qaraydi. Axborotga olim lar tom onidan yuqoridagi kabi ta‘rif berishga urinishlar ko‗p bo‗lgan. Lekin, axborot tushunchasiga har tomonlama ilmiy asoslangan ta‘rif berishmumkin emas. Chunki, axborot inform atikaning asos tushunchasi bo‗lib, yuqoridagi misollardan ko‗rinadiki, u juda ko‗p ma‘noni o‗z ichiga oladi. Dasturiy ta‘minotni ishlab chiqishga tizimli va kompleks yondashuv dasturiyinjiniring (Software Engineering) tushunchasini keltirib chiqardi. Kelinglar, dasturiy injiniring tushunchasini vujudga kelishi sabablariga to‘xtalib o‘taylik. Dasturiy ta‘minotni ishlab chiqish faoliyatini rivojlanishini dasturiy ta‘minot bilan bog‘liq bo‘lgan bir qator muammolarni vujudga kelishi va ularni hal qilish uchun amalga oshirilgan ishlar orqali izohlash mumkin. Dasturiy ta‘minotni ishlab chiqish bo‘yicha vujudga kelgan asosiy muammolar quyidagilardan iborat bo‘lgan: 1. Dasturiy ta‘minot tan-narxining juda yuqoriligi; 2. Talab etilayotgan dasturiy ta‘minotni yaratishning murakkabligi; 3. Dasturiy ta‘minotni ishlab chiqish jarayonlarini boshqarish va bashoratlash bo‘yicha zarurat paydo bo‘lishi va h.k. Dasturiy injiniring – bu dasturiy ta‘minot ishlab chiqishni samaradorligini oshirish va optimallashtirish bilan shug‘ullanuvchi amaliy fan bo‘lib, u dasturiy ta‘minotni yaratishni loyihalashtirish(tahlil qilish), ishlab chiqish, joriy qilish vakuzatishni ilmiy asoslangan usullarini o‘z ichida mujassamlashtirgan. Ushbu o‘quv uslubiy majmuada dasturiy injiniring tushunchalari, dasturiy ta‘minot yashash sikli, dasturiy ta‘minot ishlab chiqishning modellari va texnologiyalari, dasturiy ta‘minot arxitekturasi, dasturiy ta‘minotni testlash va tekshirish yo‘llari, dasturiy ta‘minotni ishlab chiqishdagi extimolli holatlar va ularni bartaraf etish yo‘llari va usullari, dasturiy ta‘minot sifati, dasturiy ta‘minotni ishlab chiqish va testlash bo‘yicha standartlar muammolari bayon etilgan. Dasturiy injiniring modulining maqsad va vazifalari: - dasturiy injiniring tushunchalari, dasturiy ta‘minot yashash sikli, dasturiy ta‘minot ishlab chiqishning modellari va texnologiyalari, dasturiy ta‘minot arxitekturasi, dasturiy ta‘minotni testlash va tekshirish yo‘llari, dasturiy ta‘minotni ishlab chiqishdagi extimolli holatlar va ularni bartaraf etish yo‘llari va usullari, dasturiy ta‘minot sifati, dasturiy ta‘minotni ishlab chiqish va testlash. Yana dasturga qaytadigan bo'lsak dasturlashning mohiyati ikki turga bo'linadi va bular: 1.Dasturni yaratish jarayoni. Dasturlash o‗z ichiga dasturga bo‗lgan talablar taxlili va uni ishlab chiqish va yaratishning barcha bosqichlarini oladi:
algoritm, ma‘lumotlar tuzilmasi va dasturlash tizimini tanlash; dasturni yozish (kodlash) va ma‘lumotlarni tayyorlash; dasturni sozlash va sinovdan o‗tkazish; dastur uchun qo’shimcha hujjatlarni yaratish. 2. Hisoblash mashinalari uchun dasturlar tuzish va amalga oshirish uslublari va vositalarini ishlab chiqish bilan Shug'ullanuvchi fan. Kodlash esa dasturlashning murakab tuzilishi bo'lib unda dasturlshni bilmagan inson uchun juda tushunarsiz so'zlar bo'ladi.Kodlashga ikki xil tarif berish mumkin: 1 Dastlabki alifboni obektli alifboga o‗zgartirish jarayoni. 2 Ma‘lumotlarni ramzlar ketma-ketligi bilan ifodalash jarayoni. Kodlash dasturchi tomonidan yoki avtomatik ravishda amalga oshiriladi. Kodlashda harf, sonlar va alifboning boshqa ishoralaridan tuzilgan kod ishlatilsa ham, bunday kodlash harfli-raqamli kodlash deb ataladi. Kodlash harfma-harf, so‗zma-so‗z bo’lishi mumkin. Kodlash axborot tizimlarida keng ishlatiladi. U ma‘lumotlarga ishlov berishni va ma‘lumotlarni uzatishni, mumkin bo‗lgan eng katta tezlikni, buzilishlardan muhofazalanishni ta‘minlaydigan bo‗lishi kerak. Shu maqsad bilan shovqinga bardoshli kodlash alohida ajratiladi. Ma‘lumotlar xavfsizligini ta‘minlash uchun shifrlash deb ataluvchi maxsus kodlash amalga oshiriladi. Testlash biz hozirgi kungacha ko'rgab jarayonlarga o'xsha holat bo'lib unga quydagicha tariflar berishimiz mumkin: Qurilma yoki dasturiy ta‘minot to‗g'ri ishlayotganini yoki uning ish tezligini aniqlash jarayoni. Testlash uch asosiy bosqichga ajratiladi. Bular ishlab chiqish, sifat nazorati va yaratilayotgan obektni tatbiqqilish bos?ichlaridir. Xar bir bosqichda shu bosqich testlari amalga oshiriladi. Bularning hammasi obektning sifatini va obektlarning behato ishlashini kafolatlaydi. Testlash texnik va dasturiy mahsulotlarni tashxislashni va haqiqiyligini tasdiqlashni ta‘minlaydi, ularning texnik talablarga mosligini tekshiradi. Testlash uchun apparatlar yoki dasturlar, masalan, mantiqiy tahlilchilar ishlatiladi. Testlash dasturlardagi xatoliklarni aniqlash imkonini beradi xolos. Ularni tuzatish dasturlarni sozlashda amalga oshiriladi. Dasturiy ta‘minotning hayotiy sikli deb, ayrim dasturiy ta‘minotni yaratish g‘oyasi boshlangan vaqtdan uning ishlab chiquvchi – firma yoki kuzatuvchi vazipredmeti bajaruvchi firma tomonidan qo‘llab – quvvatlash tugagan vaqtgacha bo‘lgan davrga aytiladi. Hayotiy sikl jarayonining tarkibi xalqaro standart ISO / IEC 12207:1995 ―Information Technologe – Software Life Cycle Processes‖ (―Axborot texnologiyalari – dasturiy ta‘minot hayotiy siklining jarayoni‖) bilan tartibga solinadi. ISO – International Organization for Standardization - Standartlashtirish xalqaro tashkiloti. IEC – International Electro technical Commission – Elektrotexnika bo‘yicha xalqaro komissiya. Ushbu standart dasturiy ta‘minot hayotiy siklining tuzilmasini va uning jarayonini tavsiflaydi. Hayotiy sikl jarayoni ayrim kirish ma‘lumotlarining chiqish ma‘lumotlariga o‘zgaruvchi o‘zaro bog‘lik bo‘lgan amallar majmui kabi aniqlanadi. 1.9 – rasmda standartbo‘yicha hayotiy sikl jarayonlari ko‘rsatilgan. Har bir jarayon aniq vazifalar va usullarningxulosalari, shuningdek, dastlabki ma‘lumotlari va natijalari bilan xarakterlanadi. Ishlab chiqish jarayoni (Development process) standartiga muvofiq ishlab chiquvchi tomonidan bajarilayotgan amallar va vazifalarni ko‘zda tutadi, hamda, berilgan talablargamuvofiq dasturiy ta‘minot va uning komponentlarni yaratish bo‘yicha ishlarni jumladan,loyiha va ekspluatatsion hujjatlarni rasmiylashtirishni, shuningdek, ishlash qobiliyatini vaxodimlarni o‘qitish uchun zarur bo‘lgan dasturiy ta‘minot materiallar sifatigamuvofiqligini tekshirish uchun zarur materiallar tayyorlashini qamrab oladi. Standart bo‘yicha ishlab chiqish jarayoni quyidagi amallarni o‘z ichiga oladi: tayyorgarlik ishi – standartlar, usullar va ishlab chiqish vositalari hayotiy siklining modelini tanlash, shuningdek, ishlar rejasini tuzish; tizimga qo’yiladigan Download 35.16 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling