Mavzu : Karbamid ishlab chiqarish. Reja : Reja

viloyati), M aardu (Estoniya SSR) lardir.

F osforli o ‘g ‘itla r tex nologiy asin ing asosiy vazifasi o ‘sim liklar 

o ‘z la sh tira o lm ayd igan fosforli b irik m a la rn i suvda yoki kislo tali 

tu p ro q d a eru v ch i va o ‘sim lik o ‘z la s h tira o la d ig a n b irik m a la rg a

aylantirishdan iboratdir. Buning uch u n apatit yoki fosforitlar aw al 

flotatsiya yo‘li bilan boyitiladi. A patitlar boyitilgach tarkibida 39—41 % 

gacha P 20 5 saqlaydi. Chiqindisi (dum lari) tarkibida 30 % gacha A120 3 

saqlovchi n efelin b o ‘lib, alu m iniy ishlab c h iq a rish u c h u n ajoyib 

xom ashyodir. (H o zirch a u n efelin n in g 50 %ga y aq in id an foyda- 

la n ilm o q d a .) F o s fo ritla r b o y itilg a c h , ta rk ib id a 27 — 28,5% P , 0 ,

saqlovchi konsentratga aylantiriladi.

Tabiiy fosforitlarni kimyoviy qayta ishlash uch xil yo‘l bilan amalga 

Tabiiy fosforitlarni kimyoviy qayta ishlash uch xil yo‘l bilan amalga 

oshiriladi. Keng tarqalgan usul bu fosfotlami sulfat, fosfat va nitrat kislotalari 

bilan parchalashdir. Boshqa usulda fosfatlar S i0 2 ishtirokida uglerod bilan 

qaytarilib fosfor elementi olinadi, so‘ngra u fosfat kislota va uning tuzlariga 

aylantiriladi. Uchinchi usuli fosfatlarga term ik ishlov berishdir. Masalan, 

ish qorli p arch alash (ishqoriy va ish q o riy -y e r m etall tuzlari bilan 

aralashtirilib, suyuqlantirish orqali yoki suv bug‘i bilan gidrotermik ishlov 

berishdir).

Tabiiy fosfatlarning bir qismi kimyoviy ishlov berilmay, maydalanib 

fosforit uni deb ataluvchi nom bilan bevosita o ‘g‘it sifatida ishlatiladi. Bu 

eng arzon fosforli o ‘g ‘it bo ‘lib, u faqat kislotali tuproqlardagina ishlatilishi 

m um kin bo‘lgan, sekin ta ’sir qiluvchi o ‘g‘itdir.

Kimyoviy ishlov berish yo‘li sanoatda, asosan, oddiy superfosfat, qo‘sh 

superfosfat va kompleks o ‘g‘itlar ishlab chiqarishda qo‘llaniladi.

O ddiy superfosfat eng keng tarqalgan fosforli o ‘g‘itdir.