Mavzu : Mahsulot turlari bo’yicha tannarx tahlili. Reja. Kirish

26
bunday sifatli mahsulot ishlab chiqarmasa, ishlab chiqarishga boshqa

korxonalarni jalb qilmasligi va mahsus rejalashtirish va uskunalar bilan

shug’ullanmasligi kerak.

Namunaviy metodda kalkulyasiya qilinadigan mahsulotlarga qilinadigan

xarajatlarni tahlil qila turib buyurtmalarning kalkulyasiya kartochkasida

kursatilgan haqiqatda qilingan xarajatlarni dastlabki hisoblar bilan

solishtirish kerak.

Buyurtmaning kalkulyasiya kartochkasi iste’molchining har bir

buyurtmasi buyicha ochiladi va unda quyidagilar kursatiladi;

zaxiradan olingan materiallar (buyurtma asosida);

ishlab chiqarish xodimlarining mehnat haqi (buyurtmani bajarishga sarflangan vaqtni hisobga oluvchi tabel kartochkasi asosida;

tug’ri xarajatlar (schyot fakturalar asosida).

Buyurtmani bajarilishida kalkulyasiya kartochkasida tug’ri xarajatlarning jami summasi chiqariladi. Bundan keyin bu metodlarning biri asosida ushbu buyurtmaga kiruvchi qushimcha xarajatlar hisoblab chiqiladi.

Agar hisobat davrining oxirida buyurtma tugallanmagan bulsa, jami

xarajatlar ma’lum bir sanaga kalkulyasiya kartochkasiga yozib quyiladi

va u tugullanmagan ishlab chiqarish hisoblanadi.

Mahsulotning narxi belgilanishga namunaviy usulning tannarx

kalkulyasiyasini tug’ri aniqlanishiga bog’liqdir.

Mahsulot narxining oshib ketishi buyurtmachilarning qochishiga olib keladi. Buyurtma bajarilishi narxining pasayishi foydaning kamayishiga

27
yoki ushbu buyurtmaning zarar keltirishiga olib keladi.

Mahsulot tannarxi yana bir birlik mahsulotga qilinadigan qushimcha

xarajatlar ulushining hisobiga, ishlab chiqarish hajmiga ham bog’liq.

Ishlab chiqarish hajmining oshishi yoki kamayishi har bir buyurtma

mahsulotining narxiga ta’sirini kursatadi.

Shuning uchun, buyurtmalar buyicha mahsulot ishlab chiqaruvchi yoki

xizmat kursatuvchi korxonalarda mahsulot tannarxini kalkulyasiyasi

tug’ri tuzilishi katta ahamiyatga ega va u asosida mahsulot (xizmat)

bahosi aniqlanadi.