Mavzu : Ob’ektli ma’lumotlar bazasi. Loyiha¬lash, qayta ishlash va tadqiq etish. NoSql ma’lumotlar bazasi va uning asosiy prinsiplari

Uchinchi normal forma (3NF). Munosabat uchinchi normal shaklda bo'ladi, agar u ikkinchi normal shaklda bo'lsa va kalitlarga xos bo'lmagan atributlarning tranzit funktsional bog'liqliklari bo'lmasa.

Boys-Kodd normal formasi (BCNF). Munosabatlar o'zgaruvchisi Boys-Kodd normal shaklida (aks holda, kengaytirilgan uchinchi normal shaklda), agar uning har bir noan'anaviy va chapga kamaytirilmaydigan funktsional bog'liqliklari, ularning determinanti sifatida ba'zi potentsial kalitlarga ega bo'lsa.

To'rtinchi normal forma (4NF). Munosabatlar o'zgaruvchisi to'rtinchi normal shaklda, agar u Boys-Kodd normal shaklida bo'lsa va unda noan'anaviy ko'p qiymatli bog'liqliklar mavjud bo'lmasa.

Beshinchi normal forma (5NF). Aloqadorlik o'zgaruvchisi beshinchi normal shaklda (aks holda, proektsiyani birlashtiruvchi normal shaklda), agar undagi har bir noan'anaviy aloqaga bog'liqlik ushbu munosabatlarning potentsial kaliti (lar) i bilan aniqlansa.

Birga-ko'p bog’lanish. U A ob'ekti bir nechta B ob'ektiga tegishli bo'lishi yoki unga mos kelishi mumkin bo'lganda amalga oshiriladi.

Ko'pga-ko'p bog’lanish. Ko'pga-ko'p bog'liqlik A jadvalidagi bir nechta ob'ektlar B jadvalidagi bir nechta moslamalarga va shu bilan birga B jadvalidagi bir nechta ob'ektlar A jadvalidagi bir nechta ob'ektlarga mos kelishi mumkin bo'lgan holda amalga oshiriladi.

Birga-bir bog’lanish. Birga-bir munosabatlar bu jadvallar orasidagi eng noyob munosabatlardir. Agar siz bunday munosabatni ko'rsangiz, ikkita jadvalni bittaga birlashtirishingiz kerak bo'ladi.



Ma’lumotlar bazasini loyihalash bosqichlari.

Ma’lumotlar bazasini loyihalash jarayoni, odatda quyidagi asosiy bosqichlardan tashkil topadi:

1. 
   Predmet sohasini tahlil qilish va ma’lumotlar bazasining axborot iste’moli talablarini aniqlash.
   
2. 
   Ma’lumotlar bazasida modellashtirilishi lozim bo’lgan ob’ektlarni tahlil qilish. Ushbu ob’ektlardan mohiyatlar va ularning xususiyatlarini hosil qilish hamda ularning ro’yxatini tuzish. Masalan, «nomi», «rangi», «og’irligi» va boshqa xususiyatlar «detal» mohiyatining xususiyatlari sifatida keltirilishi mumkin.
   
3. 
   Tanlab olingan MBBT (Paradox, dBase, FoxPro, Clipper, Access, InterBase, SyBase, Informix, Oracle va hokazo) talqinida mohiyatlar va xususiyatlar uchun mos keluvchi axborot ob’ektlarini (masalan, jadvallar va ustunlarni) belgilash.
   
4. 
   Har bir ob’ektni qaytarilmas tarzda belgilaydigan atributlarni aniqlash.
   
5. 
   Ma’lumotlar butunligini belgilaydigan va uni saqlab turishga qaratilgan qoidalarni ishlab chiqish.
   
6. 
   Ob’ektlar (masalan, jadvallar va ustunlar) orasidagi aloqalarni o’rnatish.
   
7. 
   Ma’lumotlarning ishonchliligi hamda zarur hollarda ma’lumotlarning maxfiyligini ta’minlash masalalarini rejalashtirish.