Mavzu : Sport turlari buyicha to’garaklarni tashkil qilish va o’tkazish

Afrika mintaqasidagi xalqlar. O’rta asrlarda Afrika xalqlari orasida mehnat, harbiy ishlar va ijtimoiy turmush orqali jismoniy madaniyat shakllari belgilangan. Jismoniy tarbiya oilada, ovchilar tomonidan qabilada va «xudo»lar uyida berilgan. U ko’pincha musobaqalashish shaklida amalga oshirilgan. Bunda kamondan o’q otish va tayoqlarni mo’ljalga tekkizish (viyel), ustunga kim uzarga tirmashib chiqish kabilar qo’llanilgan. Raqslar bilan birgalikda harbiy mashqlar qo’shib o’rgatilgan. Yoshlarni harbiy jihatdan tayyorlash maqsadida oilada yoki «xudo»larning uylarida qabila, urug’ boshliqlari rahbarligida turli xil an’anaviy marosimlar tashkil etilgan. Bunda kurash, nayza va lappak uloqtirishdan keng foydalanilgan. O’g’il va qizlardan iborat yoshlarni tarbiyalash tizimida tamtam sadolari ostidagi an’anaviy (ritual) raqslar, turli harakatli o’yinlar, akrobatik mashqlar asosiy vosita sifatida xizmat qilgan. An’anaviy marosimlar kurashsiz, chidamlilik, epchillik, jasrurlikni tarbiyalovchi sport turlarisiz tashkil etilmagan. Bu, o’z navbatida, xalqlarning jipsligi, inoqligi, ahlligini ta’minlashga xizmat qilgan. Bosqinchilik va mustamlakachilik tazyiqi Afrikada milliy jismoniy madaniyatining ancha susayishiga sabab bo’lgan.
Uyg’onish davrida jismoniy tarbiya tizimi va pedagogik g’oyalarning paydo bo’lishi.
Feodalizm negizida ishlab chiqarish, savdoning o’sishi, shaharlarning kengayishi, kapitalistik musnoabatlarning rivojlanishiga olib keldi. Geografik jihatdan kengayish natijasida markaziy davlatlar vujudga kela boshladi. Ishlab chiqarishning rivojlanishi tabiiy va pedagogik fanlarning taraqqiy etishini ta’minladi. Fan va texnika ishlab chiqarishni kengaytirishga yordam berdi. Leonardo da Vinchi (1452-1519) qushlarni kuzatib, uchuvchi apparatning tuzilish to’g’risida o’z mulohazalarini bildirdi.
G’arbiy Yevropa va Rossiyada kitob nashr qilish ishi vujudga keldi. Kemasozlik taraqqiy etdi. Ispanlar, Gollandlar va inglizlar Janubiy yarim sharda ko’pgina geografik kashfiyotlar qilishdi. Ruslar Shimoliy Muz okeaniga tadqiqot (ekspedisiya) uyushtirdi. O’q otar qurollarning turlari ko’paydi.
Tabiatshunoslik sohasida inson faoliyatini o’rganishga doir kashfiyotlar qilindi. Leonardo da Vinchi odam gavdasining mutanosibligi va uning harakati mexanikasini o’rgandi. Shveysariyalik Paratselye (1493-1541) shogirdlarini bemor yotgan joylarida o’qitdi, xirurgiya va terapiyaning uzviy bog’liqligini ta’kidladi. Ispan shifokori qon almashishi haqida ba’zi bir ma’lumotlarni bayon etdi. Ingliz olimi Garvey (1578-1657) «Yurak va qon harakati haqida» nomli kitob yozdi. D.Bekon (1561-1626) faqat kuzatish va tajriba (induksiya, analiz, taqqoslash, tajriba-sinov) chinakam ilmiy usullar, deb isbot qildi.
Burjuaziya mafkurachilari ilohiy qarashlarga qarama-qarshi ravishda inson shaxsini ulug’ladi. Quruq pedagogikaga qarshi, kishining faqat aqlinigina emas, balki tanasini ham tarbiyalashga qaratilgan yangi pedagogika ilgari surildi.